Zend_View Object
(
[_useViewStream:Zend_View:private] => 1
[_useStreamWrapper:Zend_View:private] =>
[_path:Zend_View_Abstract:private] => Array
(
[script] => Array
(
[0] => /srv/www/tl-www/website/application/layouts/scripts/
[1] => /srv/www/tl-www/website/application/layouts/scripts/
[2] => /srv/www/tl-www/website/application/modules/home/views/scripts/
[3] => ./views/scripts/
)
[helper] => Array
(
)
[filter] => Array
(
)
)
[_file:Zend_View_Abstract:private] => /srv/www/tl-www/website/application/layouts/scripts/home/bodyReports.phtml
[_helper:Zend_View_Abstract:private] => Array
(
[HeadMeta] => Zend_View_Helper_HeadMeta Object
(
[_typeKeys:protected] => Array
(
[0] => name
[1] => http-equiv
[2] => charset
[3] => property
)
[_requiredKeys:protected] => Array
(
[0] => content
)
[_modifierKeys:protected] => Array
(
[0] => lang
[1] => scheme
)
[_regKey:protected] => Zend_View_Helper_HeadMeta
[_container:protected] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container Object
(
[_prefix:protected] =>
[_postfix:protected] =>
[_separator:protected] =>
[_indent:protected] =>
[_captureLock:protected] =>
[_captureType:protected] =>
[_captureKey:protected] =>
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
[1] => stdClass Object
(
[type] => name
[name] => robots
[content] => noindex,follow
[modifiers] => Array
(
)
)
)
)
[_registry:protected] => Zend_View_Helper_Placeholder_Registry Object
(
[_containerClass:protected] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container
[_items:protected] => Array
(
[Zend_Layout] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container Object
(
[_prefix:protected] =>
[_postfix:protected] =>
[_separator:protected] =>
[_indent:protected] =>
[_captureLock:protected] =>
[_captureType:protected] =>
[_captureKey:protected] =>
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
[content] =>
Recente reisverslagen uit Irak
)
)
[Zend_View_Helper_HeadMeta] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container Object
(
[_prefix:protected] =>
[_postfix:protected] =>
[_separator:protected] =>
[_indent:protected] =>
[_captureLock:protected] =>
[_captureType:protected] =>
[_captureKey:protected] =>
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
[1] => stdClass Object
(
[type] => name
[name] => robots
[content] => noindex,follow
[modifiers] => Array
(
)
)
)
)
[Zend_View_Helper_HeadLink] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container Object
(
[_prefix:protected] =>
[_postfix:protected] =>
[_separator:protected] =>
[_indent:protected] =>
[_captureLock:protected] =>
[_captureType:protected] =>
[_captureKey:protected] =>
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
)
)
[Zend_View_Helper_HeadScript] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container Object
(
[_prefix:protected] =>
[_postfix:protected] =>
[_separator:protected] =>
[_indent:protected] =>
[_captureLock:protected] =>
[_captureType:protected] =>
[_captureKey:protected] =>
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
[0] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/ui/exampleHintText.js
)
[source] =>
)
[1] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.mousewheel.js
)
[source] =>
)
[2] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/json2.js
)
[source] =>
)
[3] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.cycle.lite.js
)
[source] =>
)
[4] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.jscrollpane.min.js
)
[source] =>
)
[5] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery-ui-1.8.16.custom.min.js
)
[source] =>
)
[6] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.tagify.js
)
[source] =>
)
[7] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/local/jquery.validationEngine-nl.js
)
[source] =>
)
[8] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.validationEngine.js
)
[source] =>
)
[9] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.fileupload.js
)
[source] =>
)
[10] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.iframe-transport.js
)
[source] =>
)
[11] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.tools.min.js
)
[source] =>
)
[12] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.prettyPhoto.js
)
[source] =>
)
[13] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.ba-dotimeout.min.js
)
[source] =>
)
[14] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.store.js
)
[source] =>
)
[15] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.cookie.js
)
[source] =>
)
[16] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.miniColors.js
)
[source] =>
)
[17] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.tmpl.js
)
[source] =>
)
[18] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.textCounter.js
)
[source] =>
)
[19] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.rotate.js
)
[source] =>
)
[20] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.easyBGResizer.js
)
[source] =>
)
[21] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/external/aurigma/aurigma.uploader.js
)
[source] =>
)
[22] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/external/aurigma/aurigma.uploader.installationprogress.js
)
[source] =>
)
[23] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/external/aurigma/local/aurigma.uploader.nl_localization.js
)
[source] =>
)
[24] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.ad-gallery.js
)
[source] =>
)
[25] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/gmaps.js
)
[source] =>
)
[26] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/googleMapsNew.js
)
[source] =>
)
[27] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/entity/Callback.js
)
[source] =>
)
[28] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/entity/Entity.js
)
[source] =>
)
[29] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/setup.js
)
[source] =>
)
[30] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery-example.js
)
[source] =>
)
[31] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.tooltip.min.js
)
[source] =>
)
[32] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/local/jquery.ui.datepicker-nl.js
)
[source] =>
)
[33] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/bas.js
)
[source] =>
)
[34] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/team.js
)
[source] =>
)
)
)
[Zend_View_Helper_InlineScript] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container Object
(
[_prefix:protected] =>
[_postfix:protected] =>
[_separator:protected] =>
[_indent:protected] =>
[_captureLock:protected] =>
[_captureType:protected] =>
[_captureKey:protected] =>
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
[0] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/tmpl.min.js
)
[source] =>
)
[1] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/load-image.min.js
)
[source] =>
)
[2] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/bootstrap.min.js
)
[source] =>
)
[3] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.iframe-transport.js
)
[source] =>
)
[4] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.fileupload.js
)
[source] =>
)
[5] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.fileupload-ui.js
)
[source] =>
)
[6] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/fileUploadCustomSettings.js
)
[source] =>
)
[7] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/jquery.timeago.js
)
[source] =>
)
[8] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/local/jquery.timeago.nl.js
)
[source] =>
)
[9] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/jquery/fileuploader.js
)
[source] =>
)
[10] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/entity/upload.js
)
[source] =>
)
[11] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/classes/SortableEntities.js
)
[source] =>
)
[12] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/unoslider.js
)
[source] =>
)
[13] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/shop.js
)
[source] =>
)
[14] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/classes/PortalTicker.js
)
[source] =>
)
[15] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/afterLoading.js
)
[source] =>
)
[16] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/commentValidation.js
)
[source] =>
)
[17] => stdClass Object
(
[type] => text/javascript
[attributes] => Array
(
[src] => https://cdn.easyapps.nl/578/js/custom/clubs.js
)
[source] =>
)
)
)
[Zend_View_Helper_HeadTitle] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container Object
(
[_prefix:protected] =>
[_postfix:protected] =>
[_separator:protected] => -
[_indent:protected] =>
[_captureLock:protected] =>
[_captureType:protected] =>
[_captureKey:protected] =>
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
[0] => Reisverslagen over Irak
[1] => WaarBenJij.nu
)
)
)
)
[_autoEscape:protected] => 1
[view] => Zend_View Object
*RECURSION*
)
[Doctype] => Zend_View_Helper_Doctype Object
(
[_defaultDoctype:protected] => HTML4_LOOSE
[_registry:protected] => ArrayObject Object
(
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
[doctypes] => Array
(
[XHTML11] =>
[XHTML1_STRICT] =>
[XHTML1_TRANSITIONAL] =>
[XHTML1_FRAMESET] =>
[XHTML1_RDFA] =>
[XHTML_BASIC1] =>
[XHTML5] =>
[HTML4_STRICT] =>
[HTML4_LOOSE] =>
[HTML4_FRAMESET] =>
[HTML5] =>
)
[doctype] => HTML4_LOOSE
)
)
[_regKey:protected] => Zend_View_Helper_Doctype
[view] => Zend_View Object
*RECURSION*
)
[HeadLink] => Zend_View_Helper_HeadLink Object
(
[_itemKeys:protected] => Array
(
[0] => charset
[1] => href
[2] => hreflang
[3] => id
[4] => media
[5] => rel
[6] => rev
[7] => type
[8] => title
[9] => extras
[10] => sizes
)
[_regKey:protected] => Zend_View_Helper_HeadLink
[_container:protected] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container Object
(
[_prefix:protected] =>
[_postfix:protected] =>
[_separator:protected] =>
[_indent:protected] =>
[_captureLock:protected] =>
[_captureType:protected] =>
[_captureKey:protected] =>
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
)
)
[_registry:protected] => Zend_View_Helper_Placeholder_Registry Object
(
[_containerClass:protected] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container
[_items:protected] => Array
(
[Zend_Layout] => Zend_View_Helper_Placeholder_Container Object
(
[_prefix:protected] =>
[_postfix:protected] =>
[_separator:protected] =>
[_indent:protected] =>
[_captureLock:protected] =>
[_captureType:protected] =>
[_captureKey:protected] =>
[storage:ArrayObject:private] => Array
(
[content] =>
Ben je op het vliegveld en kom je erachter dat je vlucht vertraagd, geannuleerd of overboekt is? De luchtvaartmaatschappij is na 2 uur vertraging verplicht om je te helpen met het:
Duurt de vertraging langer dan 5 uur? Dan mag je afzien van de vlucht en de volledige ticketkosten terugvragen. Dit moet binnen 7 dagen terugbetaald worden door de luchtvaartmaatschappij.
Als de vlucht geannuleerd is, mag je kiezen tussen terugbetaling en een nieuw ticket voor een andere vlucht. Een andere vlucht is de eerstvolgende vlucht waar een plekje vrij is. Heb je op je vliegreis een tussenstop? Dan heb je ook recht op een transfer. Bijvoorbeeld als je naar verre landen zoals Thailand reist, waarbij je vaak een of twee tussenstops hebt.
In veel gevallen heb je bij vertraging of annulering recht op compensatie van de luchtvaartmaatschappij. Zij geven vaak zelf een termijn voor de terugbetaling. Bent u binnen deze termijn niet terugbetaald door de luchtvaartmaatschappij? Dan kunt u een claim indienen bij de kantonrechter. Doe dit wel binnen 2 jaar, aangezien het recht op compensatie hierna vaak verloopt.
Moet je door persoonlijke omstandigheden je vlucht annuleren? Dan zal de luchtvaartmaatschappij dit meestal niet vergoeden. Wel kan je eventueel gecompenseerd worden door je reisverzekering.
Hiervoor moet je een annuleringsverzekering hebben afgesloten, aangezien een normale reisverzekering annuleringen en vertragingen niet altijd standaard dekt. Ben je op zoek naar een passende verzekering voordat je op vakantie gaat? Je kan verschillende aanbieders van een reisverzekering vergelijken, om te zien welke het beste bij je wensen en voorkeuren past.
Er zijn natuurlijk gevallen waarin de luchtvaartmaatschappij niet verantwoordelijk gehouden kan worden voor annulering of vertraging. Bijvoorbeeld wanneer u zelf te laat aankomt, of als het komt door slecht weer.
Veiligheidsredenen, zoals een bommelding of gevaar op de bestemming zelf, kunnen er ook voor zorgen dat de vlucht vertraagd of geannuleerd wordt zonder schadevergoeding. Medische noodgevallen (bijvoorbeeld als er tijdens het boarden iemand onwel wordt) vallen hier ook onder.
Een vertraagde of geannuleerde vlucht is natuurlijk niet fijn. In veel gevallen kun je hiervoor wel gecompenseerd worden. Zo kom je hopelijk alsnog snel op je bestemming zodat je kunt genieten van een welverdiende vakantie. Check bij annulering of vertraging van je vlucht altijd wat je rechten zijn, zodat je geen compensatie of hulp misloopt.
[picture] => no [pic1title] => [pic2title] => [pic3title] => [pic4title] => [pic5title] => [titleSlugified] => vlucht-geannuleerd-of-vertraagd-hier-heb-je-recht-op [imageLink105x105] => https://cdn.easyapps.nl/578/img/icons/news_105x105.jpg [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/578/img/icons/news_50x50.png [imageUrl] => https://cdn.easyapps.nl/578/img/slideshow/reisinspiratie/110/110_1.jpg ) [1] => stdClass Object ( [newsId] => 109 [date] => 2024-08-29 [title] => Vakantie op de elektrische fiets [text] =>De fietsvakantie heeft een nieuwe dimensie gekregen nu de e-bike een belangrijke rol is gaan spelen. Dit maakt het voor veel meer mensen mogelijk om van de mooie tochten door de natuur en langs leuke plaatsjes te genieten. Die routes vind je zowel in binnen- als buitenland. Misschien is het voor jou ook wel ineens mogelijk geworden om eindelijk een fietsvakantie te boeken. Op deze plek delen we enkele tips zodat je de tocht met de elektrische fiets op een leuke, gemakkelijke en veilige manier kan ondernemen.
Dat je een goede elektrische fiets nodig hebt, dat is natuurlijk wel duidelijk. Een gewone fiets kies je ook op basis van wat bij jou past. Als het gaat om een elektrische fiets heb je echter natuurlijk wel meer punten van aandacht. Denk aan de motor en de batterij. Het is dan ook vaak het slimst om de modellen van specialisten zoals Amslod.nl te kiezen. Deze elektrische fietsen zijn niet voor niets zeer populair. Het gebruiksgemak is heel hoog en het fietscomfort is sterk aanwezig. Vooral wanneer je lange tochten op een vakantie gaat ondernemen, dan zijn dit belangrijke kenmerken.
Wanneer je voor het eerst een fietsvakantie gaat ondernemen, dan is het wel aan te raden om niet te uitdagend van start te gaan. Je moet natuurlijk sowieso nog wennen aan je elektrische fiets voor dames. Daarom is het slim om op zoek te gaan naar een leuke route die je aanspreekt, maar die niet te lang of te zwaar is. Je begint niet met een tocht door de Ardennen bijvoorbeeld. Zelfs niet wanneer je e-bike je de trapondersteuning biedt om de heuvels goed over te komen. Kies een route op een mooie plek die je goed aankan.
Om een leuke fietsvakantie te beleven is niet alleen de fiets zelf van belang. Het is ook zaak dat je deze goed prepareert om de tochten nog leuker te maken. Zo heb je bijvoorbeeld goede fietstassen nodig om je benodigdheden mee te nemen. Een fietscomputer met navigatie is ook aan te raden. Je kan altijd de route kwijtraken of bewust willen afwijken. Daarnaast zijn simpele dingen als plaksetjes en fietspompen natuurlijk heel waardevol om te hebben. Ook hiervoor is het slim om je te laten voorlichten door een specialist. Als je alles bij de hand hebt, kan er niets misgaan.
Tot slot nog een belangrijke tip die je niet mag onderschatten. Als je op reis gaat is het altijd zaak om je goed te verzekeren. Of dit nu om een algemene reisverzekering gaat, een verzekering voor je motor op motorreis, of een verzekering voor je e-bike op je fietsvakantie. Juist wanneer je zoveel onderweg bent kan er van alles gebeuren. Dan is het dus ook belangrijk dat je daar goed tegen gedekt bent. De vakantie moet wel een zorgeloze tijd zijn. Aan de hand van de juiste verzekering kan je zeker zijn dat dit allemaal in orde komt.
[picture] => no [pic1title] => [pic2title] => [pic3title] => [pic4title] => [pic5title] => [titleSlugified] => vakantie-op-de-elektrische-fiets [imageLink105x105] => https://cdn.easyapps.nl/578/img/icons/news_105x105.jpg [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/578/img/icons/news_50x50.png [imageUrl] => https://cdn.easyapps.nl/578/img/slideshow/reisinspiratie/109/109_1.jpg ) [2] => stdClass Object ( [newsId] => 108 [date] => 2024-07-24 [title] => Koop een nieuwe auto of camper voor jouw volgende roadtrip [text] =>Staat er een roadtrip op de planning, of ben je voornemens deze de komende maanden uit te stippelen? Voor een dergelijke rondtocht wil je verzekerd zijn van voldoende ruimte in de auto. Waar de één kiest voor bijvoorbeeld een Toyota RAV4, gaat de ander voor een omgebouwde Volkswagen Transporter. Dit artikel helpt je op weg een geschikte auto te vinden voor dit avontuur. Bovenal wil je zeker weten dat de auto betrouwbaar is. Niets is vervelender dan pech onderweg!
Wacht niet te lang met het regelen van een auto voor je avontuur. Zo heb je de tijd om een geschikt model te vinden en een goede deal te sluiten met de verkoper. Zou je lang wachten, dan sluit je de deal zelden voor de beste prijs. Immers, je hebt de auto of bus domweg nodig! Vergeet ook de auto op naam zetten niet. Dit kan gelukkig altijd in de buurt, doordat er verspreid over heel Nederland kentekenloketten te vinden zijn.
Bepalend voor de keuze die je maakt bij de aanschaf van een nieuwe auto voor je roadtrip is de wijze waarop je overnacht. Wil je in de auto zelf overnachten, dan heb je al snel een camper of bijvoorbeeld omgebouwde VW Transporter nodig. Kies je voor een overnachting op de camping of in hotels? In dat geval volstaat een SUV, die je voldoende ruimte biedt voor je tent en andere spullen. De Toyota RAV4 werd al als voorbeeld genoemd van zo'n SUV. De auto is niet goedkoop, maar wel ontzettend praktisch en degelijk. Dat laatste komt van pas, wanneer je onderweg onverhoopt geconfronteerd wordt met een stukjeoff-roadrijden. Soms is het noodzakelijk om de mooiste plekjes te kunnen bereiken! Je wilt ze niet over moeten slaan, omdat je auto niet krachtig genoeg is.
Een paar duizend euro goedkoper dan de Toyota RAV4 is de Citroën C5 Aircross. Het model is zeer comfortabel en daarmee uitermate geschikt voor langere stukken. Aan de binnenzijde is het model ruim genoeg om een tent mee te nemen. Veel mensen zullen bij het plannen van hun roadtrip niet direct denken aan een Citroën.
Naast de genoemde modellen zijn ook de Skoda Superb Combi en de Volvo V60 Cross Country voorbeelden van auto’s die zich uitstekend lenen voor een roadtrip door Europa.
De afgelopen jaren schaffen steeds meer Nederlanders een camper of een omgebouwd busje, vaak een Transporter van Volkswagen, aan. Een camper geeft je ontzettend veel vrijheid, omdat je onafhankelijk van een hotel, camping of appartement kunt overnachten. Er zijn in veel Europese landen camperplaatsen te vinden langs de belangrijkste wegen. Het voordeel van een VW Transporter is dat deze iets compacter is. Zeker wanneer je met z’n tweeën op reis gaat, volstaat dit model vaak. Niet alleen makkelijker met het parkeren van het voertuig, ook heb je er naast je reguliere autorijbewijs geen aanvullend rijbewijs voor nodig. Bij een camper is dat in sommige gevallen wel noodzakelijk.
Daarnaast geldt dat een omgebouwde VW Transporter over het algemeen fors goedkoper is dan een camper. Ben je zelf erg handig? In dat geval zou je een Volkswagen Transporter kunnen kopen om deze vervolgens zelf om te bouwen tot een volwaardige accommodatie voor je roadtrip. Dat bespaart veel geld! Een alternatief is het opknappen van een eerder omgebouwde bus. Op het internet vind je verschillende websites waar deze omgebouwde busjes te koop worden aangeboden. Kijk er eens rond, om te zien of jou dit trekt!
[picture] => no [pic1title] => [pic2title] => [pic3title] => [pic4title] => [pic5title] => [titleSlugified] => koop-een-nieuwe-auto-of-camper-voor-jouw-volgende-roadtrip [imageLink105x105] => https://cdn.easyapps.nl/578/img/icons/news_105x105.jpg [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/578/img/icons/news_50x50.png [imageUrl] => https://cdn.easyapps.nl/578/img/slideshow/reisinspiratie/108/108_1.jpg ) ) [topCountries] => Array ( ) [countryId] => 90 [countryName] => Irak [continentId] => 5 [continentName] => Midden Oosten [countryPopulation] => 0 [countrySurface] => 0 [capitalCityLongitude] => 0.000000 [capitalCitylatitude] => 0.000000 [portalReports] => ArrayIterator Object ( [storage:ArrayIterator:private] => Array ( [15] => stdClass Object ( [reportId] => 5066153 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-10-24 [photoRevision] => 0 [title] => De oorlog in Syrie, rijexamens en wandelingen [message] => De afgelopen weken hebben me best aangegrepen. Laat ik daarin gewoon eerlijk zijn. Sinds de Turkse inval in Koerdisch Syrie zag ik op mijn Facebook hoofdzakelijk filmpjes, foto's en andere berichten van wat er op enkele honderden kilometers van ons af gebeurde en nog steeds voorduurt. En dat terwijl vrijwel elk land toch op de hoogte zou moeten zijn van welke offers deze mensen slechts enkele jaren geleden hebben geleverd in hun strijd tegen IS, waarin de Koerden toch wel de hoofdrol speelden. Gevoelens als onrechtvaardigheid, onbegrip, boosheid en verdriet zijn bij mij meer dan eens naar boven gekomen. Ik heb het dan ook zeker niet de hele tijd droog gehouden en het maakt me lichamelijk en geestelijk doodmoe. Op onze eigen manier worstelen we allemaal met dezelfde gevoelens. De kinderen betrek ik er niet meer in dan wat ze sowieso al meekrijgen. De oppas en de tuinman volgen het nieuws ook op de voet. Sommige avonden zit ik bij hen in hun zitkamer. We volgen het nieuws over de oorlog op de televisie en op de social media op onze telefoons. Na een aantal dagen komt het bericht via een Facebook groep van de stad Erbil dat er een stroom vluchtelingen Koerdistan-Irak is binnengekomen. Het duurt nog een paar dagen en dan zie ik gerichte akties voor de vluchtelingen op gang komen. Een arts die zich richt op het inzamelen van babymelkpoeder. Nummer 1 en 2 vertelt hij me via de telefoon als ik hem bel terwijl ik in de Shoresh supermarkt voor de rekken met babymelkpoeder sta. Ik heb geld overgestuurd gekregen van een Nederlandse vrouw die met haar Koerdische man in Nederland woont en van mijn ouders. Zelf leg ik ook wat bij. Omdat we ons allemaal machteloos voelen en toch zo graag iets willen doen. Ik laad elf blikken babymelkpoeder van nummer 1 in mijn winkelwagen en elf van nummer 2. Andere particulieren hebben gevraagd voor dekens, water en voedsel. Weer anderen voor kleding. Dus voor dit weekend ga ik tenminste ook wat zakken met kleding wegbrengen. Het is maar zo'n klein gebaar in zo'n grote hoop ellende en verdriet van deze mensen. Tegelijkertijd ben ik zo blij in een samenleving te mogen leven waar mensen om elkaar geven. Het kan natuurlijk heel goed zijn, dat de Koerden zich nog levendig en uit eigen ervaring kunnen herinneren wanneer zijzelf niet veilig waren en zijn velen van hen tijdens eerdere oorlogen zelf gevlucht voor al het geweld. Zij moeten zich ongetwijfeld nog herinneren hoe dat gevoeld heeft. De angst, het verdriet, de zorgen. De vraag of ze het allemaal zouden overleven als ze al niet naasten waren verloren. Het leven dat voor de oorlog prima op orde was, de banen die ze hadden, de spullen, de vertrouwde omgeving, hun eigen taal, cultuur,... alles dat ook zij in het verleden achter zich hebben moeten laten. Als zout op de wonde krijg ik het zo nu en dan online aan de stok met voorstanders van de Turkse inval. Ik ga er vanuit dat zij door de media een andere waarheid voorgeschoteld krijgen dan ik, want voor mij is het echt onbegrijpelijk dat je de voordelen kunt inzien van het doden van een volk, omdat ze toevallig de verkeerde afkomst hebben en in het verkeerde gebied wonen.... volgens Turkije dan. Tussendoor heb ik ook nog rijexamen voor mijn tweede onderdeel, de hellingproef. Eerst op de tiende, daarna op de tweeentwinstigste. Beide keren ga ik er heen met het idee van "Oh ja, ik had nog een rijexamen." Beide keren zak ik. Eerst drie a vier tellen wachten voor een zebrapad. Dan de hellingproef, waarbij je vier a vijf seconden stil moet staan. Dat gaat allemaal prima. Vervolgens komt er een stukje, waar je tussen de twintig en dertig kilometer per uur moet rijden en waarbij je van de eerste naar de tweede versnelling moet schakelen. Ook dat lukt wel, hoewel ik volgens mij de laatste keer net de dertig aantikte, wat dus niet mag. De eerste keer vergat ik terug te schakelen van de tweede naar de eerste. Ook een onderdeel. Blijkbaar was ik zo enthousiast dat ik eindelijk op een beetje snelheid reed, dat dat terugschakelen mij net even ontschoot. En dan is het per direct einde oefening en kun je doorrijden naar de start, waar andere examenkandidaten op de stoep van het oefenterrein staan te wachten. Officieel komt er nog een stukje fileparkeren in, wachten voor een stoplicht en het maken van een noodstop, waarbij blijkbaar een alarm in de auto afgaat, je je alarmlichten moet aanzetten en je, nadat het alarm is gestopt, nog twee seconden moet wachten voor je verder mag rijden. En ja, dat klinkt allemaal supereenvoudig, maar het gaat dus heel precies blijkbaar. Een vriend van mij met een hoge positie bij de politie vertelde me al dat hij geen zin heeft om het Koerdische rijbewijs te halen. Hij rijdt rond met een Brits rijbewijs. Als ik hem bel om te zeggen dat ik gezakt ben, begint hij te lachen: "Ik heb je gewaarschuwd. Zoals het Koerdische systeem vind je nergens ter wereld. Maar jij wilt eigenwijs zijn!" Ik lach net zo hard mee. Ik rij tenslotte al eenentwintig jaar rond, waarvan de laatste elf jaar hier in Koerdistan, dus het zal me toch wel lukken om zo'n rijexamen te moeten halen? "Zal ik wasta voor je regelen?" vraagt mijn advocaat doelend op het verkrijgen van het rijbewijs via connecties en wat extra geld. "Hoe lang heb jij er over gedaan?" stel ik als wedervraag. "Vijf keer," is zijn antwoord. "Dan mag ik nog wel drie keer proberen toch? Of dertien keer..." zeg ik lachend. Maar goed, het Koerdisch rijbewijs laat dus nog even op zich wachten. Waarschijnlijk moet ik het gewoon wat rustiger aandoen tijdens de examens. In het echte leven rijd ik ook best wel aan de vlotte kant, maar dat wordt hier natuurlijk vast niet gewaardeerd. Ondanks dat ik nu twee keer gezakt ben voor mijn Koerdische rijexamen, mag ik hier wel gewoon doorrijden op mijn Nederlandse rijbewijs. Dat is dan wel weer een pluspunt. Ook qua kosten hoef ik me geen zorgen te maken. Het nemen van een proefexamen kost me omgerekend nog geen eens 3,80 euro per keer en de examens zelf zijn blijkbaar gratis, want ik heb daar nog niets hoeven betalen. Wellicht dat het rijbewijs zelf wel weer geld kost, maar laten we eerst het examen maar eens halen. Zo nu en dan gaan de oppas en ik in de avonden stevig aan de wandel. De eerste keer lopen we naar het stuk van Mazra3a (vakantiegrond) waar de oppas nog nooit geweest is en ik ook weinig kom. "Gaan we niet verdwalen?" vraagt de oppas mij, terwijl we in het donker over de weg lopen. Links naast ons is een hoger gelegen stuk waarop een rij huizen staan. Slechts enkele huizen worden continue bewoond, de andere worden gebruikt als vakantiehuis, waar families in de weekenden of tijdens feestdagen komen of waar vrienden door de week tijd samen doorbrengen. Rechts naast ons is een afgrond van enkele meters diep. Hier en daar staat een huis in die afgrond, zodat je vanaf de weg waar wij lopen, rechtstreeks op de daken kunt kijken. Hoewel ik weinig in dit gebied ben geweest, kun je er niet verdwalen. Er is maar een smalle hoofdweg. De rest zijn zijstraatjes, waarvan in ieder geval een zo steil als een trap naar beneden gaat. Op zulke weggetjes waag ik me dus niet. Een door een herder achtergelaten ezel wordt bewaakt door een hond. Daar waar de ezel graast, ligt de hond te rusten. Het is een Koerdische herdershond, waarvan je er velen hier als straathond ziet. De oppas en ik lopen een kwartiertje door tot daar waar de toch al smalle hoofdweg overgaat in een zandweg over de onbewoonde heuvels. In de duisternis kijken we over het kale heuvellandschap dat rechts naast ons zich uitstrekt tot we niet verder kunnen zien. Geen van ons weet wat er achter de heuvels zit. Ik vermoed dat het eerste stuk erachter ook alleen maar andere heuvels zullen zijn. "Als iemand ons hier vermoordt, zullen we voorlopig niet teruggevonden worden," zegt de oppas tegen mij. "En wie moet ons hier willen vermoorden? Er is hier niemand," antwoord ik. Die avond hebben we wel onze kortste wandeling. Na een goed half uur zijn we terug. Het is gewoon als het einde van de wereld. En ondanks dat er geen mensen zijn, is het inderdaad niet zo verstandig verder de heuvels in te gaan. Ongetwijfeld zullen er dikkere slangen voorkomen, schorpioenen, ook de kameelspinnen natuurlijk. Maar voor de laatste groep ben ik niet bang meer. Een andere avond vertrekken we met ons beiden richting het dorp. Ook dan is het al donker en we hebben geen stoep waar we kunnen lopen. Meestal lopen we in de stoffige berm of op de geasfalteerde dorpsweg. Straatlampen zijn er niet. Voorzichtigheid is dus geboden. We lopen door tot aan een van de laatste straten van het dorp om vervolgens terug te keren naar huis. Een uur en tien minuten later lopen we de laatste steile heuvel op naar ons huis. De derde avondwandeling gaat richting de hoofdstraat die tussen Erbil en Massif ligt. We komen langs de achteringang van de school en groeten de man van de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst) die daar ook in de nacht het schoolterrein bewaakt. We lopen tot de hoofdstraat, zelfs nog een stukje er langs, maar hoewel het licht was toen we vertrokken, is het inmiddels donker geworden en veel te gevaarlijk om hier in de berm te lopen. Het is daar vergelijkbaar met lopen langs de snelweg in Nederland. En dan in de duisternis zonder adequate straatverlichting. We maken rechtsomkeert. De oppas moet inmiddels nodig plassen. Er zijn voldoende donkere plekken, maar ze is bang dat er ergens camera's hangen en durft niet te gaan zitten. "Misschien kunnen we de Asayish van school vragen?" bedenk ik ineens. "Is daar een wc?" "Ik heb er nog nooit een wc gezien, maar die mannen staan er altijd, dus ze zullen toch wel ergens eentje hebben, denk ik." "Zolang je maar niet zegt dat het voor mij is," waarschuwt de oppas mij. Het gevoel van schaamte om aan te geven dat je naar een wc wilt, heb ik nog niet echt. Dus ik offer me zonder problemen op. We lopen door tot school en lopen op de Asayish af. "Hebben jullie een wc waar ik naartoe mag?" vraag ik de man. In no time zijn er nog twee andere Asayish mannen en ze wijzen ons de weg langs een klein gebouwtje. Ze adviseren ons het lampje van de telefoon aan te zetten om iets te kunnen zien. Het pad is niet breder dan een kleine meter. Links staat het gebouwtje, rechts is een muur, waar takken van de bomen overheen hangen. Op de grond liggen grote rechthoekige stenen op stapafstand waar we overheen moeten lopen om achter het gebouwtje te komen. En daar aan de achterkant vinden we een apart hokje met een wc en een wasbakje erbuiten. Als we klaar zijn, nemen we hetzelfde smalle pad over de stenen onder de takken van de overhangende bomen terug naar de ingang van het schoolterrein waar de Asayish nog steeds staat te bewaken. Heel even blijven we nog praten en dan bedanken we ze en lopen verder langs de dorpsstraat. "Zullen we nog een klein stukje doorlopen tot het begin van het dorp?" vragen we elkaar. Anderhalf uur later dan we vertrokken zijn, arriveren we weer thuis. Ik moet zeggen dat de wandelingen toch helpen je hoofd een beetje leeg te maken in deze tijden. En dus zullen we voorlopig nog wel even blijven doorwandelen, wat mij betreft. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 304 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => de-oorlog-in-syrie-rijexamens-en-wandelingen ) [16] => stdClass Object ( [reportId] => 5065082 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-10-08 [photoRevision] => 0 [title] => Onrust in de regio [message] => Al een paar dagen is het onrustig in Irak vanwege de protesten in het zuiden. Internet is in ieder geval al geruime tijd afgesloten geweest daar en heel af en toe komt het dan weer even terug. Of het internet inmiddels is hersteld, weet ik ook niet, want ook ik moet het doen met wat de media vertelt. Mijn Facebook staat in ieder geval vol met vooral filmpjes van Irak. Gruwelijke filmpjes van beschietingen, traangas, opwaaiend stof door voor mij onzichtbare oorzaken (vuurwapens? handgranaten? iets anders?) waarbij je lichaamsdelen verloren ziet gaan en een chaos waarvan ik vermoed dat zelfs een "gewone" oorlogscene er gecontroleerder en minder angstaanjagend uitziet. Waar je letterlijk de paniek en adrenaline van de mensen op het scherm kunt aflezen. En dat is dieptriest. En nu Syrie. Waar Trump "zo aardig is" om Erdogan op een cruciaal moment vrij spel te geven de Koerden te verdrijven en uit te moorden. Erdogan moet natuurlijk "niet te ver gaan", maar wat verwachten we dat er gebeuren gaat als Erdogan er binnenvalt? Is 1 en 1 niet meer 2 vandaag de dag? En dan de duizenden IS-aanhangers in de kampen die al tijdenlang door Koerden worden bewaakt. Koerden hebben al langere tijd aangegeven dat de andere landen hun eigen onderdanen moeten terughalen, omdat zij de capaciteit niet hebben iedereen te berechten. Ik begreep zelfs dat ze ook niet mogen berechten, zolang Koerdistan geen erkend land is. In dat geval een aardige reden om Koerdistan onafhankelijk te maken. Hoe dan ook, iedereen kan op zijn vingers natellen dat als je mensen met hetzelfde gedachtegoed gefrustreerd bij elkaar laat zitten, zodat ze plannen kunnen smeden en hun steeds ouder wordende kinderen kunnen blijven indoctrineren, dan zijn er sowieso verdere stappen noodzakelijk. Zolang er niks gebeurt, loop je simpelweg kans dat mensen ontsnappen en onder de radar terug komen naar het westen met alle gevolgen van dien. Dat is pas eng. Desondanks vind ik het nog begrijpelijk dat er weinig animo voor is om ze terug te halen. Ik ben ook van mening dat Koerden meer ervaring hebben met terroristen dan de Europese landen. Aanvankelijk leek het mij dan ook ideaal dat de IS-aanhangers onder controle van de Koerden zouden blijven. Tot ik iets meer inzicht kreeg in het hele probleem. Sindsdien ben ik van mening dat deze mensen gecontroleerd teruggehaald worden naar hun eigen landen en aldaar worden berecht en behandeld. Helaas is gebleken dat de meeste landen niet bereid en/of niet klaar waren hen terug te nemen. Nu staat Turkije aan het hoofd van Syrie, dat vindt dat het het recht heeft Syrie binnen te vallen, de Koerden wil verdrijven en de IS-aanhangers wil overnemen. Hetzelfde Turkije waar enkele jaren geleden nog IS-strijders redelijk onbelemmerd hun weg naar Syrie vonden. Ik weet niet of de wereld hier zo blij mee moet zijn. Gelukkig zijn de meesten dat dan ook niet, voor zover ik begrijp. Maar het wordt ook niet zo erg gevreesd blijkbaar dat landen bereid zijn op te staan. Teveel nog lijken als popcornetende bioscoopbezoekers af te wachten alsof ze een spannende film zitten te kijken. Een ver van hun bed show. Dat het hier om echte mensenlevens gaat, bondgenoten van wie in de voorgaande jaren al duizenden doden en gewonden zijn gevallen om de wereld tegen IS te beschermen, dat vergeten we even voor het gemak. Zolang het maar een ver van hun bed show blijft. Laat hen vooral afwachten en kijken wat de tijd hen zal leren. Onze tuinman ziet het helemaal somber in. Hij verwacht dat na Syrie ook Koerdistan-Irak aan de beurt zal zijn. "Niet bang zijn," plaag ik hem een beetje. Hij kijkt opzij naar mij met een gezicht van "wie zegt dat ik bang ben?" Natuurlijk weet ik dat hij niet bang is. Hij en zijn vrouw hebben meer ervaring met oorlog dan ik, maar toch plaag ik even verder: "Als Turkije Koerdistan-Irak binnen valt, dan ren je net zo hard weg, zoals laatst met de brand in de meterkast toen je de heuvel oprende zonder je schoenen." Zijn vrouw lacht hardop. "Hij gaat jou ook vergeten, hoor," grap ik naar zijn vrouw, "Als je met hem mee gaat vluchten, neem dan direct een extra paar schoenen voor hem mee." Zijn vrouw ziet het al helemaal voor zich en schaterlacht door hun zitkamer waar we op matrassen op de grond zitten thee te drinken. De tuinman zelf kan de grap ook wel waarderen. Hij lacht mee. "Nee," zegt hij dan, "Ik zal vechten of sterven, maar ik vlucht niet. Onbetaald zal ik vechten voor Koerdistan." Zijn vrouw is van hetzelfde soort. Tijdens het middaguur had ik wel extra militairen en wat kleinere militaire voertuigen in de stad gezien. Gewoon voor de zekerheid bel ik met mijn tweede zwager die bij de Special Forces van de Peshmerga hoort en vraag of er iets is waar ik me ongerust over moet maken. Mijn zwager is nogal nuchter: "Voorlopig niet." Ondertussen heeft er zich in Erbil enkele dagen geleden wel op kleinere schaal een groot drama voltrokken. Ik ben bij de fysiotherapeut als de televisie in de wachtruimte het nieuws verkondigt over een Syrisch gezin met drie kinderen dat is doodgeschoten door een lokale man. De dader is sinds een dag na de vijfvoudige moord in handen van de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst). Zoals gebruikelijk hier in Koerdistan, als een dader van een zwaar misdrijf zoals moord of verkrachting gepakt wordt, legt hij volledig herkenbaar in beeld een verklaring af op de lokale televisiezender. Hij noemt zijn volledige naam en zegt getrouwd te zijn en vader van twee zonen en twee dochters. Zonder blikken of blozen zegt hij hoe hij "issues" had met de vader. Hij gaat niet in op de "issues". Hij vertelt over hoe hij het gezin vertelde mee te komen naar een picknick en hen met de auto bracht naar een stuk boerderijgrond. Daar haalt hij hen uit de auto, schiet eerst de vader dood, schiet vervolgens de moeder neer, die niet meteen overlijdt aan haar schotwond en daarna schiet hij de twee meisjes en de jongen dood. De moeder doodt hij uiteindelijk met een grote steen. Aandachtig luisteren de fysiotherapeut, zijn vrouw en ik naar de televisie. "Waarom?" vraag ik hen. De fysiotherapeut haalt zijn schouders op: "Omdat het een zoon van een hond is?" "Jij moet trouwens ook voorzichtig zijn. Je weet nooit wie je tegenkomt," waarschuwt de fysiotherapeut mij, "Heb je wel een nummer van Asayish?" "Ehh... nou jij bent zelf bij de Asayish, dus ik heb jouw nummer. Ik heb een nummer van de Asayish in ons dorp en die van de wijk waar onze kliniek onder valt," som ik op, "En van wat vrienden die bij Asayish werken, maar verder niet." "Zorg dat je ook het nummer van de Asayish op school krijgt," adviseert de fysiotherapeut mij. "Valt dat ook onder mijn regio dan?" "Het kan geen kwaad extra nummers te hebben." Ik denk dat het vanwege hun beroep is dat deze mensen zoveel beren op de weg zien. Tot op heden voel ik me altijd nog veiliger in Koerdistan dan in Nederland. In elk land gebeurt wel wat, maar voor zover ik zie, wordt de gemiddelde dader hier in Koerdistan in no-time gearresteerd door de Asayish. Geef ze drie dagen en ze hebben je. Geen Opsporing Verzocht programma nodig op de tv. Percentueel gezien is dan ook een enorm groot deel werkzaam bij de Asayish, politie of peshmerga. En de stad hangt zo boordevol (letterlijk duizenden) camera's dat geen hond kan ontkomen aan de ogen achter de camerabeelden. Alsof er niet genoeg drama in de regio is, hadden we thuis nog een persoonlijk probleem erbij. Ik had Nyla, onze moederpoes, laten steriliseren bij de dierenarts. De tuinman en de oppas waren het er niet echt mee eens, omdat ze het het recht van de kat vonden om zich voort te planten, maar met tien kittens in twee nestjes binnen vier maand vond ik dat ze dat recht optimaal had benut. 140.000 dinar (iets meer dan 100 euro) armer, instructies voor de bijgeleverde medicijnen, spray voor de wond en een plastic kap om de nek die moet voorkomen dat ze aan de wond gaat bijten rijker, breng ik Nyla terug naar huis. Het is een buitenkat en dus zet ik haar op de tegels in de tuin. Nog ietwat versuft komt ze rustigaan bij van de narcose. De kinderen kijken regelmatig even bij haar tot ik op een gegeven moment van Shayda hoor dat ze Nyla niet meer kan vinden. Onze tuin is best groot. Bovendien hebben we wat struikgewas en druivenboompjes aan de zijkanten waar ze zich graag onder verstopt en is ze in de afgelopen twee en een half jaar dat we haar hebben nooit langer dan twee uren ofzo uit de tuin geweest. Zij struint altijd wat rond in de buurt en is er dan weer. Ook nu ga ik er dus vanuit dat Nyla zich straks weer laat zien. Maar die avond zien we haar nog steeds niet. De tuinman en de oppas hebben al even rondgezocht in de buurt. We zijn nog niet extreem bezorgd, maar als ze ook in de nacht niet terug is, nemen onze zorgen toe. Ook in de nacht staan de tuinman en zijn vrouw regelmatig in de tuin en ik op het balkon. Toch even kijken of Nyla er al is. Maar we zien haar niet. De volgende dag ben ik vrij zeker dat er wat gebeurd moet zijn. De temperaturen overdag zijn nog steeds tussen de 35 en 37 graden en met de plastic kap om haar hals zal ze niet kunnen eten of drinken. Geen idee hoe lang een kat het uithoudt onder dergelijke omstandigheden. Als ik de kinderen naar school heb gebracht, zie ik een schaapsjongen in het veld tegenover ons huis zitten. Een Koerdische herdershond in zijn buurt. Geiten grazen tussen het geel verdorde gras iets verderop. "Heb je toevallig een wit met grijs en bruine Shirazi kat gezien?" vraag ik hem, "Ze heeft een plastic kap om haar hals." De jongen vertelt dat hij haar de avond ervoor zag lopen op het terrein van de buurman, waar een onafgebouwd huis staat. "Rond zeven uur in de avond," herinnert hij zich nog. Ik maak de tuinman wakker en vraag hem mee te komen, zodat we toch even in de tuin van de buurman kunnen kijken. Ik loop het huis binnen. De trap op naar het dak. We zoeken in elke ruimte en kijken buiten onder stenen en ander troep. De tuinman loopt de metersdiepe tuin af. Ik ga niet zo ver, omdat de grond er best schuin afloopt. Geen Nyla. We gaan terug naar onze eigen onbebouwde grond. We lopen tussen de nog altijd kleine fruitbomen en ook hier gaat de tuinman het laagste stuk grond af. Geen Nyla. Via de tussenmuur bereikt de tuinman het erf van de andere buurman, die het huis ook als vakantiehuis gebruikt. Minstens een kwartier lang doorzoekt hij zowel deze grond als die van de buurman daar weer naast. Nog steeds geen spoor van de kat. Uiteindelijk besluiten we het veld tegenover ons in te gaan. Eigenlijk hoort dat bij het huis iets hoger op de heuvel, maar afgelopen zomer kwam ineens de Asayish vergezeld met peshmerga om de hekken om te rijden. Onrechtmatig grondgebied? Geen idee, maar sindsdien liggen de hekken plat en kunnen we dus de grond betreden, hoewel we dat normaal gesproken niet doen. Het is ook niet geheel zonder risico, aangezien op deze grond dikkere slangen voorkomen. Gelukkig hebben we tenminste nog poortdeuren en een muur, zodat de slangen niet zo snel bij onze tuin kunnen komen. De dikke dan. Die passen niet onder de deur door. De kleinere wel. Maar waar we ook zoeken, we zien Nyla niet. In de auto rij ik nog een stuk naar boven. Daar is nog een deel van de vakantiegrond bebouwd, maar ik kom er zelden. Ik vraag na aan andere herdersjongens op ezels, maar ook zij hebben haar niet gezien. Een man die er woont, weet het ook niet. Nog steeds vinden we haar niet. Uit school weg rij ik langs de nieuwe rij huizen die achter onze grond worden gebouwd en vraag aan de bouwvakkers of ze onze poes hebben gezien. We controleren bij de watertank beneden waar een soort van bunker onder de grond zit en ijzeren cabines op het veld staan. Geen Nyla. Langzaam maar zeker beginnen we de hoop op te geven. Bij de oppas en de tuinman in de zitkamer op de matrassen op de grond onder het genot van een kop thee overpeinzen we de mogelijkheden. De tuinman is overtuigd dat Nyla inmiddels van de dorst moet zijn omgekomen. Zijn vrouw denkt dat mensen haar hebben meegenomen en ik ben bang dat er misschien een vos (we hebben hier woestijnvossen in de buurt) haar heeft meegesleept. Vooral dat we haar lichaam niet eens kunnen vinden, geeft onrust. "Toch doodzonde?" zeg ik tegen hen, "Eerst heb ik Blue (onze andere kat die ondertussen al maanden niet meer is thuisgekomen, maar nog steeds in het dorp rondzwerft) al naar de dierenarts gebracht om te scheren en kort daarna bleef hij weg. Nu heb ik Nyla laten steriliseren en is zij binnen een of twee uur na terugkomst ook verdwenen." "Nou, ik weet in ieder geval zeker," lacht de oppas nu tegen haar man die op die dag toevallig wat duizelig is, "dat ook al ben je duizelig, zorg dat je niet met haar (ze knikt in mijn richting) naar de dokter gaat, want dan ben jij ook binnen de kortste keren verdwenen!" "Zal ik je even naar de dokter brengen?" doe ik er nog een schepje bovenop. "Nee, nee, dank je," krabbelt de tuinman lachend terug, "Al wat gebeurt, ik ga niet met jou naar de dokter." Vanmiddag. Ik rij net richting huis en blijf met de auto even staan kijken bij een hoger gelegen stuk grond. Hier komen vaak woestijnvossen en ik vraag me af of er een mogelijkheid zou zijn voor een vosje om een hele kat mee te slepen. Nog steeds zie ik niets en rij verder naar huis. Misschien is het net vijf of tien minuten later als ik de oppas, die beneden in de keuken yaprax (gevulde groenten) bereidt voor morgen, heel hard hoor schreeuwen. Zij is panisch voor slangen en het eerste wat me nu te binnen schiet, is dat er op zijn minst een slang in onze keuken of woonkamer moet zitten. Dus ik ren snel de trap af naar de onderste verdieping. "Nyla is terug!" gilt ze nu. Dat had ik niet meer verwacht. Na drie hele nachten en bijna drie dagen in toch flinke temperaturen zo rond de 35 graden en iets erboven, komt onze moederpoes doodgemoedereerd de tuin in wandelen. Haar plastic kap nog om de nek. Ze had eigenlijk tabletjes en spray moeten hebben voor de wond, maar de wond ziet er heel mooi rustig uit. Niet vermagerd. Ze lijkt in prima conditie. "Die heeft vast al die tijd liggen slapen," constateert de tuinman en ik kan me er wel iets bij voorstellen. Ze ziet er veel te netjes nog uit voor zo'n lange tijd vermist te zijn geweest en niet hebben kunnen eten en vooral drinken. Maar goed, Nyla is er dus weer. Die gekke kat. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 325 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => onrust-in-de-regio ) [17] => stdClass Object ( [reportId] => 5064645 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-10-03 [photoRevision] => 0 [title] => Deel 1 van mijn Koerdisch rijbewijs gehaald [message] => Dat het Koerdisch rijexamen hier iets anders gaat dan in Nederland, had ik al vernomen. Na een (in mijn geval) vals bewijs van het hebben gevolgd van rijlessen te hebben gekregen (een maand of twee geleden ondertussen), moest ik eerst mijn eqama (Koerdische verblijfsvergunning) verlengen, omdat de oude al gauwachtig zou verlopen. De minimale geldigheidsduur van het eqama nodig voor het maken van een afspraak voor het rijexamen is twee maanden. Maar goed, een nieuw eqama regelen, is bij mij (met hulp van mijn advocaat) tegenwoordig een uurtje werk. Om de een of andere reden hoef ik ook geen (normaal verplichte) bloedonderzoeken meer te doen, waarvan de uitslag drie dagen op zich laat wachten. Dus ook dat eqama had ik al snel weer op zak. Vervolgens konden we een afspraak maken voor het eerste deel van het rijexamen. De nummer 8, zoals ze dat hier noemen. 1 oktober was mijn afspraak voor mijn rijexamen. Daags ervoor meld ik mij met de advocaat op dezelfde plek, zodat ik toch even een kort proefexamen bijzondere verrichtingen kan krijgen. Twee stenen hokjes staan naast het oefenterrein. We nemen plaats op de ingebouwde stenen banken met daaroverheen stukjes vloerbedekking. Na een tijdje is het mijn beurt. Een man wijst me een rij-instructeur en de bijbehorende auto. "Maar dit is een automaat," merk ik op als ik door het autoraampje kijk. "Wilde je schakel dan?" vraagt de rij-instructeur. "Als het kan." Het blijkt dat er deze dag geen schakelauto beschikbaar is. Morgen wel. Dus direct voor mijn examen kan ik alsnog komen oefenen, wordt me verteld. Eerst willen de mannen mij dan helemaal geen oefenexamen deze dag geven, omdat ik dan "in de war zou kunnen raken door de automaat, terwijl ik rijexamen moet doen in een schakelauto." "Ik raak niet in de war," antwoord ik, "laat me gewoon even oefenen, zodat ik weet hoe het traject gaat en dan morgen kom ik voor mijn examen terug om te oefenen in een schakelauto." De mannen gaan akkoord. De rij-instructeur neemt naast mij plaats en legt in Sorani-dialect uit hoe ik dit parcours moet rijden en wat er gebeurt tijdens het examen. Af en toe heb ik moeite hem te begrijpen, maar de man is geduldig en doet zijn best het me allemaal duidelijk te maken. We oefenen een 8 op het terrein, het achteruit inparkeren, stoppen voor een denkbeeldig zebrapad (alsof autombilisten hier voor zebrapaden zouden stoppen.....), de hellingproef en optrekken tot 20 kilometer per uur. Het terrein is namelijk te klein om op snelheid te rijden, dus buiten die 20 kilometer per uur, rij je vrijwel stapvoets. "Maar jij kunt wel rijden," zegt de rij-instructeur blijkbaar ietwat verbaasd. "Jazeker kan ik autorijden. Ik heb mijn rijbewijs in 1998 al gehaald." "1998!" Hij rekent in gedachten terug, "21 jaar." Ik bedank de man voor zijn tijd, betaal omgerekend iets minder dan 4 euro voor het proefexamen en vertrek. De volgende ochtend heb ik om 10 uur examen, dus ik meld me om 9 uur voor een proefexamen op het oefenterrein. Ik heb mijn dossier meegenomen. Er is nu wel een schakelauto beschikbaar en samen met een rij-instructeur oefen ik opnieuw de 8 en het achteruit inparkeren. Deze twee bijzondere verrichtingen zijn belangrijk voor het examen van vandaag. We oefenen twee keer. "Begrijp je het of wil je nog een keer oefenen?" de rij-instructeur legt de keus bij mij, "Op het examen ben je helemaal op jezelf aangewezen, want je zit dan alleen in de auto." Ik besluit dat het goed is zo, betaal weer omgerekend euro 3,85 voor mijn proefexamen en loop naar de cabines waarachter het examenterrein ligt. Ik word gefouilleerd door een vrouw in de cabine, mijn tas wordt doorzocht en mijn mobieltje ingenomen, voor ik verder mag lopen. De gebruikelijke gang van zaken op veel officiele plekken in Koerdistan. Ik heb eigenlijk geen idee waar ik naartoe moet en vraag een politieagent die ik vlak bij de ingang zie staan. Hij wijst me naar een van de achterste terreinen. Daar staan twee politiemannen bij wie ik me meld. Ik overhandig mijn dossier. De ene agent opent het dossier en doet een poging mijn naam dat in het Koerdisch is geschreven, te lezen: "Fikdje Kritdje Wenstra?" De man lacht naar zijn collega. Hij heeft vast in de gaten dat het iets anders moet zijn. Ik ben het wel gewend en verbeter hem: "Feikje Grietje Veenstra." "Schakelauto?" vraagt de agent voor de zekerheid. Ik begrijp dat het parcours ernaast voor automaten is. Auto nummer 2 wordt voor mij apart gezet door een van de agenten. Omdat ik het speciale geval weer ben, mag ik even wachten. Een paar andere kandidaten leggen de examens af en dan komt de agent terug bij mij. "Kom met mij mee," zegt hij, "Dan lopen we even het hele parcours over en leg ik uit wat de bedoeling is." Hij wijst me op de witte en gele lijnen die aan weerszijden op de rijbaan zijn geverfd. "Je mag tot aan de witte lijnen komen, maar de gele die ernaast liggen, mag je niet aanraken," vertelt de agent mij. Hij gaat verder: "Zie je deze ijzeren lijn?. Die reageert op sensoren die op de auto zitten. Dat betekent dat als je de gele lijn wel aanraakt, de sensoren afgaan." We lopen verder. "Hier in deze bocht op deze put draai je je stuur naar rechts en in de bocht daar op die put draai je hem helemaal naar links. En dit is de 8." De agent wijst mij, een beetje overbodig, want er staan pijlen op de weg, hoe ik de 8 moet rijden: "Denk eraan dat je de gele lijnen hier ook niet raakt." We lopen de 8 overdwars over. "Als er een auto bezig is met inparkeren daar, dan wacht je met je auto hier tot de andere auto vertrekt. Anders mag je doorrijden tot aan daar en dan direct inparkeren. Je moet hier blijven staan tot de stem in de auto (er zit een apparaat in die instructies geeft, maar niet reageert op jouw vragen of antwoorden) vertelt dat je mag wegrijden. Dan rijd je via deze kant naar daar, mag je uitstappen en hoor je van de stem direct op je al dan niet geslaagd bent." De agent en ik lopen terug naar het begin en de man is zo aardig de examenauto netjes voor het startpunt te plaatsen. "Wel een gordel omdoen, want in het echte leven doen we dat ook," legt de agent me uit. Ik neem plaats in de examenauto en wacht op de instructies. Ik mag rijden. Ik neem de eerste bocht, luister goed of ik al met mijn linkervoorwiel op de put ben beland waar ik mijn stuur moet draaien. Bij de tweede put zet ik voorzichtig het rechtervoorwiel op de put. Normaal gesproken zou ik niet zo hebben nagedacht bij dit soort verrichtingen, maar ik moet toegeven dat ik toch een beetje zenuwachtig ben. Ik heb dan weliswaar ruim 21 jaar mijn rijbewijs waarvan ik al ruim 11 jaar in Koerdistan rij, toch maakt de manier waarop je de verrichtingen moet uitvoeren het even wat spannender. Ik kom aan bij de 8 en voel me al wat zekerder. Zonder problemen rij ik de beide rondjes en rij door naar het inparkeervlak. "Gele lijn op de weg moet op 1 lijn zijn met mijn linkerschouder, Dan het stuur compleet naar rechts draaien, een klein stukje naar achter rijden, zodat het linkerachterwiel gelijk staat met de gele lijn in de bocht. Het gele stukje van de bocht moet nu ook net in de linkerbuitenspiegel zichtbaar zijn. Het stuur compleet naar links draaien en langzaam achteruit rijden tot de witte lijn," herhaal ik in gedachten voor mezelf alle stappen die de rij-instructeur heeft genoemd. Raar dat ik er nerveus over ben. Eigenlijk altijd parkeer ik achteruit in. Meestal heb ik daar een beter gevoel over dan vooruit inparkeren en toch.... als er niemand zit mee te kijken, is het toch wat makkelijker. Het schijnt overigens dat er letterlijk wordt meegekeken, doordat er camera's in de auto hangen. Terwijl ik een stukje achteruit rij in de bocht van het inparkeren, merk ik dat de verboden gele lijn toch iets te dichtbij mijn rechterachterwiel is. Even overweeg ik wat ik het beste kan doen. Gewoon erop vertrouwen dat ik de gele lijn niet zal raken, compleet de hele verrichting vanaf het begin herstarten of mezelf corrigeren. Ik besluit voor het laatste te gaan en corrigeer mezelf iets door een klein stukje vooruit te rijden en dan weer lichtjes bijdraaiend naar links, zodat ik zeker de lijn niet raak. Netjes tussen de lijnen sta ik nu ingeparkeerd. Ik blijf wachten tot de stem van het apparaat op het dashboard me verteld te vertrekken. Ik rij een metertje naar voren, draai het stuur weer naar rechts en verlaat zo het parcours. "Je bent geslaagd," hoor ik de stem zeggen als ik de auto aan het eind van het terrein tot stilstand breng." De politieagent, die het hele terrein al met mij had doorlopen, zegt me met hem mee naar boven te lopen. Er is daar een soort kantoortje waar je overzicht op het hele terrein hebt. Een computerprint komt uit het systeem rollen. "95 van de 100," zegt de man tegen mij, "Gefeliciteerd." Er staat wat Koerdisch schrijven onder wat ik niet begrijp, maar het belangrijkste is dat ik dit onderdeel gehaald heb. "Laat dit formulier ook ondertekenen bij het torentje hiernaast," zegt de agent. Ik loop naar de andere uitkijktoren en vraag de agent die aan het bureau zit of hij de persoon is die mijn formulier moet ondertekenen. Hij neemt mijn formulier aan en bekijkt het papier. Ergens zet hij zijn handtekening neer en zegt me dat ik nu een nieuwe afspraak bij loket nummer 10 moet maken. Ik loop naar de cabine waar mijn telefoon ligt. Een inmiddels goede vriend van mij met volop connecties in Koerdistan, heeft me daags ervoor gezegd dat ik hem moet bellen als ik geslaagd ben voor deze toets. "Heb je het niet te druk als ik je bel?" had ik hem gevraagd. "Welnee, joh. Maak je niet druk. Ik deel mijn eigen tijden in," had hij geantwoord. En dus bel ik de man, als ik weer buiten sta op het terrein met losliggende stenen. "Ik heb het gehaald. Ze willen dat ik een andere afspraak maak voor de hellingproef toets," leg ik uit. "Gefeliciteerd. Laat me even een telefoontje plegen. Ik bel je zo terug." Het duurt enkele minuten voor hij terug belt. Ik krijg instructies van hem bij wie ik me moet melden: "Bureau 1. Zeg dat ik voor jou heb gebeld." Hij noemt de naam van de persoon die op bureau 1 zit. Ik geef mijn telefoon opnieuw af in een van de cabines, wordt weer gefouilleerd, mijn tas wordt opnieuw gecontroleerd en ik kan het terrein weer op. De cijfers zijn geprint op papieren die boven verschillende plekken hangen. Het zijn Koerdische getallen, die ik wel kan lezen, maar ik zie nummer 1 niet. Ik kijk om me heen wie ik het beste om hulp kan vragen en loop op een klein groepje agenten af. "Nummer 1?" vraag ik. Een van hen wijst me een gang in. Daar aan het einde van de hal, direct naast de trap aan de linkerkant, zie ik nummer 1 op de deur geplakt. Ik klop aan en ga naar binnen. Een man met zo te zien een hoge functie op dit terrein zit achter zijn bureau. Bankstellen aan weerszijden van de kamers. "Klopt het dat ik voor jou gebeld ben?" vraagt de man mij en noemt de naam van mijn vriend. Hij reikt uit naar mijn dossier. "Ja, dat klopt." "Neem maar even plaats." De man schrijft een klein notitieblaadje vol, plakt dat op mijn dossier en geeft het dossier terug aan mij: "Ga naar de vrouw in nummer 5." Ik bedank de man en vertrek naar nummer 5. Zij schrijft een nieuwe datum voor over een dikke week voor mij in mijn dossier en stuurt me naar nummer 10. Zo'n dertig wachtenden zijn er voor mij, maar er zijn 7 loketten, zodat de wachttijd verkort wordt tot een klein half uur. Hier krijg ik een tijd passende bij de datum waarop ik terug moet komen voor de hellingproeftoets. Buiten bel ik opnieuw mijn vriend op en vertel dat mijn nieuwe afspraak na iets meer dan een week is. "Dat is heel goed. Op sommige momenten is er wel een wachtlijst van een maand of langer." "Trouwens," vraag ik hem, "Op basis waarvan wordt dat percentage berekend?" "Op basis van hoe breed je glimlach is," hoor ik de man lachen, "Koerdische agenten kunnen aan je glimlach zien hoe goed je kunt autorijden." "Fijn," besluit ik, "Dan weet ik hoe breed ik bij mijn volgende toets moet glimlachen." [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 219 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => deel-1-van-mijn-koerdisch-rijbewijs-gehaald ) [18] => stdClass Object ( [reportId] => 5064368 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-29 [photoRevision] => 0 [title] => Brand in de meterkast en een beetje bijgeloof [message] => Gisteravond. Shayan heeft me gevraagd even buiten te zitten, zodat hij mij kan laten zien hoe ver hij met zijn zelfgemaakte pijl en boog kan schieten. Ik heb net een klapstoeltje bij het zwembad opengeklapt en ben gaan zitten. Plots hoor ik een hoop herrie en een geel licht dat in de tuin tot achter het tuinhuisje schijnt. Even klinkt het voor mij alsof de tuinman zijn motor probeert te starten, maar het niet lukt. Na de tweede knal besluit ik om de hoek van het huis te kijken. Tegelijk met mij komt de oppas hun huis uitlopen. We zien een steekvlam uit de meterkast in de poortmuur komen. Nu zie ik de lampen die in huis branden flikkeren. De oppas en ik roepen tegelijk de tuinman, wat overigens een beetje overbodig is, want ook hij heeft al in de gaten dat er meer aan de hand is. Ineens is er paniek. Ik ren het huis in om de meterkasten binnen op elke verdieping uit te doen en roep Kani en Shayda naar buiten te komen. De tuinman rent op zijn blote voeten de poortdeur uit naar de electriciteitspaal hoger op de heuvel. Daar komt de hoofdstroom vandaan en hij vermoedt dat de stroom van de generator van het dorp niet op tijd is uitgegaan, toen de hoofdstroom terug kwam, waardoor er kortsluiting is ontstaan. Daar bij de electriciteitspaal zitten twee zekeringen. Even weet hij niet meer welke van ons is, dus voor de zekerheid gooit hij ze allebei uit. Inmiddels is de steekvlam veranderd in een kleinere, maar nog altijd aanwakkerende vlam. "Wat moeten we doen? Er water opgooien?" vraagt de oppas. "Lijkt mij niet," antwoord ik, "Het is een meterkast." Maar eerlijk gezegd heb ik ook even geen oplossing. Dan komt de tuinman en blaast de vlam uit. Het werkt ook nog. Zwart roet heeft het deel van de witte muur boven de meterkast gekleurd. Ook de binnenkant van het deurtje van de meterkast is zwart van het roet. Rechtsboven in de hoek zijn electriciteitskastjes met zekeringen gesmeuld door de vlammen. Een beetje beteuterd kijken we met ons allen naar de versmeulde meterkast. Kani staat naast ons: "Hoe moeten we nu onze kleren wassen? Dan kunnen we ook niet naar school morgen." "Oh, jawel, hoor," stel ik haar gerust, "Jullie schooluniformen zijn donderdag al uitgewassen." "Dan kunnen we geen eten maken," roept Shayan. "Jawel, we gaan gewoon groente eten," besluit Kani. Het is zo rond 7 uur in de avond, maar het is al donker. Daar zitten we dan. Inmiddels hebben we plaatsgenomen bovenaan het trappetje dat naar het huis van de oppas en de tuinman leidt. Geen monteur die op dit tijdstip zal komen. Op zich niet zo erg. We zijn het heus wel gewend zonder stroom te zitten, maar normaal gesproken duurt het enkele uren en nu hebben we geen idee wanneer dit gemaakt zal zijn. De tuinman belt de electricien die voorheen onze electriciteit heeft gemaakt. De man zit in Iran. Een ander telefoonnummer heeft hij even niet voor handen, zodat we maar besluiten vroeg te gaan slapen. Ik geef de tuinman en oppas een acculamp en breng de kinderen naar bed. Zelf neem ik contact op met een vriend om te vragen of we niet heel misschien iets over het hoofd hebben gezien en dat er zomaar ineens alsnog ergens brand kan uitbreken. Want het enige waar ik echt bang voor ben, is brand. Hij denkt dat het genoeg moet zijn, maar geeft toe te weinig verstand te hebben van electriciteit. "Zorg dat je een electricien ernaar laat kijken," is zijn advies. In de ochtend als ik op het werk ben voor administratie word ik gebeld door de oppas. Of ik terug kan komen, zodat ik met de tuinman spullen kan regelen voor een electricien. Ik rond mijn werk af en haal de tuinman op van huis. Samen gaan we terug naar Erbil. In de Setaqan straat waar allemaal lampen en badkamerartikelen worden verkocht, vindt hij een man die een goede electricien weet. We rijden naar de electricien zijn winkel. Eerst door de straat naast de International Terminal (busstation vanwaar bussen naar Iran vertrekken) die naast Family Mall zit. De tuinman heeft de electricien aan de telefoon. Ik rijd. Hij stuurt me een zijstraatje in aan de rechterkant. Aan het eind zien we de man staan. Ik zet de auto aan de kant van de straat. De tuinman gaat de winkel binnen. Het duurt even voor hij mij naar binnen roept. Eigenlijk heeft de electricien pas morgen tijd om een nieuwe meterkast te plaatsen, maar op aandringen van de tuinman komt hij toch na een uur al. De man neemt al zijn benodigde spullen zelf mee, dus we hoeven nergens voor te zorgen. Thuis gekomen ga ik met de oppas naar mijn schoonouders. Ons eten zit intussen al zo'n achttien uur in de vriezer zonder stroom. Hoewel een oplossing nu in zicht is, kan ik niet inschatten hoe lang het gaat duren, dus voor de zekerheid brengen we twee halve vuilniszakken met bevroren eten naar mijn schoonouders. De man die bij mijn schoonouders in huis werkt, legt onze spullen in de diepvrieskist. Mijn schoonmoeder is blij met ons bezoek. Ze praat honderduit en geeft de oppas, die ongewenst kinderloos is, een tip hoe ze zwanger kan raken. De tip is gebaseerd op bijgeloof of cultuur van oude gewoontes. Ze haalt twee kleine steentjes uit de tuin en geeft ze aan onze oppas. Voor zover ik het begrijp, moet de oppas deze steentjes in water leggen, een islamitische zin die met "Bismillah" begint uitspreken en daarna moeten zowel de oppas als haar man van het water drinken. "Het helpt echt," meent mijn schoonmoeder. Volgens haar had een echtpaar dat ongeveer anderhalf jaar geleden bij hen werkte het ook geprobeerd nadat de vrouw al drie miskramen had gehad. Sindskort hebben ze een dochtertje. Ik ben niet van het bijgeloof, hoewel sommige oude vrouwen toch nog wel eens wat nuttige informatie weten. Zo is mijn schoonmoeder degene die direct aan vrouwen ziet wanneer ze zwanger zijn. Zo had zij altijd direct in de gaten als ik zwanger was, nog voordat ik de schoonfamilie op de hoogte had gebracht. Ook zijn er nog oude vrouwen, zoals de moeder van de fysiotherapeut, die verzakte baarmoeders met de hand kunnen verplaatsen. Zelfs de fysiotherapeut zei laatst: "Waarom zouden we operaties uitvoeren (bij verzakte baarmoeders) als we nog de techniek van de oude vrouwen hebben?" Ik vind het best interessant om naar te luisteren, hoewel ik mezelf niet onder de bijgelovigen zou scharen. Maar in het geval van de tip van mijn schoonmoeder telt volgens mij: baat het niet, dan schaadt het ook niet. Hooguit dat je dan wat zand van de steentjes hebt gedronken. Op de terugweg halen we eerst de kinderen uit school, gaan langs de winkel voor wat ijsjes, cakejes en cola voor de twee electriciens die inmiddels onze meterkast aan het vervangen zijn. Tegen vijf uur in de middag is de klus geklaard en hebben we weer stroom. Tweeentwintig uur hebben we zonder stroom gezeten. Het had erger gekund. Ik had stiekem rekening gehouden met twee a drie dagen geen stroom, maar nu kan de wasmachine weer draaien, de zaklampen, telefoons en de tablets worden weer opgeladen. En ons bevroren eten in de diepvrieskist van mijn schoonouders kan morgen wel weer worden opgehaald. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 182 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => brand-in-de-meterkast-en-een-beetje-bijgeloof ) [19] => stdClass Object ( [reportId] => 5064161 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-26 [photoRevision] => 0 [title] => Ziekenhuiscontrole en een leugentje om bestwil [message] => Bijna drie jaar geleden ben ik in het Medya Diagnostic Center door een cardioloog gediagnosticeerd met mitralisklepprolaps. 8 Maand later werd die diagnose in Nederland bevestigd. Voor vele malen meer geld dan in Koerdistan had ik nu een second opinion. Eigenlijk had ik al een jaar geleden weer voor controle moeten komen, maar een dag en een jaar zijn zo voorbij, dus was het er niet van gekomen. Een week geleden bracht ik eerst mijn tweede zwager vast op de hoogte dat ik een controle wilde en dat Rebaz het op prijs stelt als er iemand van de familie mee zou gaan. Ik was blij dat mijn zwager wel wilde meekomen, want voor mij is het sowieso al lastiger uberhaupt iemand mee te nemen naar een doktersafspraak, dus als ik dan ook nog eerst iemand (zonder rijbewijs) uit Massif had moeten halen en vervolgens weer thuis had moeten brengen, had me dat zeker 40 minuten extra rijtijd gekost. Bovendien hebben mensen vaak echt wel wat beters te doen dan een beetje hun tijd in het ziekenhuis te moeten verdoen. Laten we het erop houden dat ik de drempel om iemand mee te vragen, best hoog vind. Dinsdag. Ik bel toch eindelijk het ziekenhuis maar even voor een afspraak. Ik krijg een secretaresse aan de lijn die de afspraken van de cardioloog regelt. Om 5 of 6 uur mag ik wel komen. Ze vraagt mijn naam, maar ik merk dat ze geen idee heeft hoe ze het moet schrijven, zodat ze ik haar uiteindelijk hoor zeggen: "Oke, laat maar. Is niet zo belangrijk." Ik vermoed dat ze gewoon een kruisje ofzo in plaats van mijn naam op een plek in de agenda heeft geschreven. Direct aansluitend bel ik mijn tweede zwager: "Ik heb om 5 uur een afspraak bij de cardioloog. Ga je mee?" "Vandaag? Is goed, ik kom ook." Tot zover gaat dat makkelijk. Nadat ik de kinderen van school heb thuisgebracht, vertrek ik meteen naar Erbil. Het is even na vieren, maar ik wil niet te laat komen. Zowel op Shoresh street als op de 60 meter straat is het druk. Automobilisten persen hun auto's tussen elke vrije centimeter die er nog over is. Soms moet je opletten dat de buitenspiegels niet geraakt worden. Ter hoogte van Runaki street keer ik om om via de andere kant terug te rijden richting een van de vele ziekenhuizen die Erbil rijk is: het Medya Diagnostic Center. Dit ziekenhuis heeft voor zover mij bekend het enige laboratorium in heel Irak, waarvan de resultaten internationaal erkend worden. Ik ken toevallig de manager (en zijn hele gezin) goed en hij vertelde me dat zij hun testen dagelijks ijken. De parkeerplaats is bereikbaar via de zijweg Mala Afandi, maar voor zo'n groot ziekenhuis is de parkeerplaats veel te klein. Ik rijd tot buiten het terrein en parkeer mijn auto aan de kant van de straat. Het is zo rond kwart voor 5 als ik mij meld bij de receptie. "Hoi, Feikje," groet een van de receptionistes mij. Ze is de dochter van de broer van een van Rebaz' zwagers. Ik ken haar vooral van de Newroz picknicks, waar we met de hele familie de bergen in trekken. Als ik vertel waar ik voor kom, wijst ze me naar een bureautje in de wachtkamer verderop. De meeste stoelen in de wachtruimte zijn bezet. Ik meld me bij het bureau, waar twee vrouwen en een man achter zitten en patienten helpen en telefoontjes aannemen. Een vrouw heb ik waarschijnlijk aan de lijn gehad eerder deze dag, want ze herkent me direct. "Jij hebt om 5 uur een afspraak met de cardioloog, toch?" Ik knik. "Ik heb je naam echt niet begrepen aan de telefoon," zegt ze en ik herhaal mijn naam een paar keer. De man noteert mijn naam op fonetische wijze in het Koerdische schrift. Ze wil ook direct weten waar ik vandaan kom. "Nederland," antwoord ik. Ik mag plaatsnemen in de wachtruimte. Na een poosje komt de secretaresse bij mij. Blijkbaar heeft ze mijn dossier gezocht, maar kan het niet vinden. Ik mag mee naar het bureau, waar ze een patientkaart voor mij maken. "Geboortejaar?" vraagt de man, de precieze datum is blijkbaar niet nodig. "Adres?" Ons huis heeft geen adres en komt niet verder dan "Boerderijgrond in Mala Omar. Hij noteert alleen de naam van het dorp. "Telefoonnummer?" Intussen is een andere patient naast me komen staan en knikt even goedkeurend in mijn richting. "Ja, ze spreekt goed Koerdisch, vind je niet?" merkt de middelste secretaresse op. "Zeker," zegt de patient naast mij, "Waar kom je vandaan?" "Ze komt uit Nederland," antwoordt de middelste secretaresse in mijn plaats. "Oh, het land van de bloemen," de man achter het bureautje mengt zich nu ook in het gesprek en kijkt naar mij. "Ja, dat zeggen ze," beaam ik. "Oh, kijk. Ze spreekt zelfs Bahdini," de man is nu verbaasd. "Spreek je ook Hawramani?" wil hij achtereenvolgens weten. "Nee, absoluut niet. Bahdini en Hawramani liggen mijlenver uit elkaar," lach ik. "Je bent aan de beurt nu," informeert de middelste secretaresse mij. "Hmm... ik kan nog niet. Ik wacht nog op iemand," leg ik haar uit. Zonder problemen of vragen accepteert ze mijn antwoord. Ik neem weer plaats in de wachtruimte en bel mijn zwager nog maar eens. Het blijkt dat hij nu ergens op het parkeerterrein rondrijdt, op zoek naar een plekje. Om twintig over vijf uur komt hij binnen. Hij heeft zich verslapen. Hij neemt plaats op de lege stoel naast mij. Ruim een kwartier later word ik opnieuw opgeroepen. We mogen nu op de stoelen direct voor de deur van de spreekkamer van de cardioloog zitten. Twintig voor zes is het mijn beurt. "Wil je dat ik hier blijf wachten of dat ik meekom?" vraagt mijn zwager. "Als je wilt, kun je net zo goed mee naar binnen gaan, want wat is de noodzaak van jouw komst als je alleen in de wachtruimte moet blijven zitten?" antwoord ik hem. We nemen plaats op de stoelen in de spreekkamer. Ik leg de cardioloog de reden van mijn komst uit, hij noteert wat in zijn computer en schrijft ondertussen wat op mijn nog lege behandelkaart. Ik heb mijn resultaten van onderzoeken van drie jaar geleden meegenomen en hij bladert door het mapje. Bij de laatste bladzijde staart hij onbegrijpend naar een brief. "Oh, die is van Nederland," informeer ik hem. "Dus je bent niet Koerdisch?" "Nee, ik ben Nederlands," "Van wie heb je dan Koerdisch geleerd?" Ik knik naar mijn zwager die naast me zit. Jaren geleden heeft hij ooit een periode bij ons in huis gewoond. Hij sprak destijds alleen Koerdisch (en andere talen die ik niet spreek), dus in zekere zin kan ik zeggen dat ik mede door hem Koerdisch heb geleerd. "Dat is je man?" vraagt de cardioloog "Nee, ik ben de broer van haar man," antwoordt mijn zwager. "Aha, oke." De cardioloog vraagt niet verder en wijst me naar de behandeltafel die tegen de muur recht tegenover onze stoelen staat. Hij rolt het papier dat voor de hygiene over de behandeltafel ligt verder af, zodat ik op een nieuw stuk papier kan gaan liggen. Eerst luistert hij met een stethoscoop naar mijn hart en ademhaling. Vervolgens zegt hij mij dat ik naar links naar de muur moet draaien, zodat hij een echo kan maken van mijn hart. Het fijne in Koerdistan is dat je bij dit soort onderzoeken niet helemaal je bovenlichaam hoeft te ontbloten, zoals in Nederland wel het geval is. Ik ben best preuts in dat opzicht. Misschien na ruim 24 jaar met Koerden te hebben geleefd, ben ik dan ook andere dingen gewend dan de meeste westerlingen, maar eerlijk gezegd bevalt het me beter dat de cardioloog genoegen neemt met een licht omhoog getrokken t-shirt. Mijn zwager zit ondertussen al die tijd op zijn telefoon. Sowieso is voor hem niks zichtbaar, omdat de cardioloog tussen hem en mij in staat en ik lig met mijn lichaam naar de muur gedraaid. Uiteindelijk neemt hij mijn bloeddruk op en mag ik weer plaats nemen op de stoel voor zijn bureau. De mitralisklepprolaps blijkt stabiel, maar mocht ik last hebben van symptomen, dan kunnen die bestreden worden met medicijnen. Aangezien dat volgens de cardioloog puur om symptoombestrijding gaat en dus niets doet aan enig herstel van de klepafwijking, geef ik aan geen medicijnen te willen. Bij geen klachten mag ik na een jaar voor controle terugkomen. En dat was het. Zo eenvoudig gaat dat hier. Ik betaal in totaal 50 euro voor mijn "entreeticket" en de onderzoeken die ik heb gehad. Ruim tien keer minder dan ik in Nederland kwijt was aan mijn second opinion drie jaar geleden, want ik ben onverzekerd en betaal logischerwijze dus alle medische kosten zelf. Desondanks is het toch een beetje zuur te beseffen dat de zorg in Koerdistan zoveel goedkoper kan dan in Nederland. Vandaag. De oppas en ik hebben met de vrouw van mijn oudste zwager afgesproken dat zij de oppas een bepaald Koerdisch gerecht leert koken. "Vindt je man het niet erg dat we naar hun huis gaan?" vraag ik de oppas, terwijl we al in de auto zitten op weg naar Massif. "Nee, zolang ik bij jou ben, mag ik overal alleen heen," antwoordt ze een beetje dubbelzinnig. Ik kijk opzij en lach. "Ik moet eigenlijk nog wel een brief voor Rebaz maken. Voor het werk," beken ik dan. "Oh, ga maar gewoon," zegt de oppas, "Hij weet dan toch niet dat ik alleen bij de vrouw van je zwager ben." En zo besluiten we dat ik de oppas afzet bij de vrouw van mijn zwager en ga ik eerst naar het huis van mijn tweede schoonzus om vervolgens door te rijden naar het werk. Aangezien de oppas liever niet wil dat haar man weet dat ik tussendoor ben weggeweest, vermijd ik ons huis. Pas vlak voor de school uitgaat, haal ik eerst de kinderen op en rijd dan terug naar Massif om vervolgens eerst de oppas en het inmiddels bereidde eten op te halen. Pas te laat besef ik dat het qua tijd nu niet helemaal uitkomt en dat de man van de oppas nu zou kunnen vermoeden dat ik niet de hele tijd bij zijn vrouw ben gebleven. Maar we nemen dat feit voor lief. Ik kan er toch niets meer aan veranderen. Thuis aangekomen vertrekt de oppas naar hun huis in onze tuin. In de avond besluit ik even op bezoek te gaan om wat extra brood te geven. Ik neem plaats op de dunne matras die in de zitkamer op de grond ligt. De tuinman vertelt dat het vandaag niet bepaald zijn beste dag was. Na ons vertrek was hij begonnen met het schoonmaken van de serre, toen hij erachter kwam dat op het balkon boven hem de tuinslang van de kraan was losgeraakt en water verspilde. Hij was naar boven gesneld en had in de haast de balkondeur achter zich dichtgegooid, zodat hij de volgende twee uren op het balkon had doorgebracht. Normaal gesproken had hij de sprong durven wagen naar de poortmuur, maar aangezien hij niet al te lang geleden geopereerd is, was hij bang dat dit nadelige gevolgen voor zijn wond zou hebben. En dus bleef hij wachten. Wachten op een eventuele voorbijganger op de kleine straat waaraan ons huis staat, maar er kwam niemand meer langs. Uiteindelijk had hij besloten iemand te bellen, maar de meeste mensen in zijn telefoonlijst waren afgevallen. Tot hij het nummer van een man uit de buurt had gezien en hem had gebeld. De man moest over de poortmuur klimmen om vervolgens bij ons in huis te gaan en zo de balkondeur voor de tuinman te openen. Automatisch komt het gesprek dan toch op "onze" dag en de tuinman is nog steeds naar alle waarschijnlijkheid in de veronderstelling dat zijn vrouw en ik de hele dag samen bij de vrouw van mijn zwager hebben gezeten. Of misschien vermoedt hij dan toch iets? Ik ben nooit goed geweest in liegen en ik moet mijn best doen bepaalde dingen te verzwijgen. Ik besluit vooral de oppas maar aan het woord te laten en ze vertelt over hoe zij en de vrouw van mijn zwager urenlang het gerecht hadden gemaakt. "En heb je ook meegeholpen?" de tuinman richt zich tot mij. "Nee," ik lieg niet. "Nee, wij zaten in de keuken en zij zat in de andere kamer," de oppas maakt de leugen al wat groter. Ik knik alleen even ter bevestiging. De oppas noemt nog wat details waar ik geen weet van heb en ik houd mijn mond. "Heeft de vrouw van je zwager hetzelfde eten voor haar eigen gezin gemaakt?" deze vraag van de tuinman is weer voor mij en ik heb geen idee. De oppas geeft aan van wel. "Was de oudste zoon er ook?" weer richting mij. "Oh, dat weet ik niet meer," antwoord ik nu. Zolang ik er ben geweest, heb ik geen van de kinderen gezien en de oudste is vaker buiten dan thuis, dus ik houd het vaag. "Jawel," roept de oppas nu, "Je hebt toch gezien dat hij beneden kwam en vis kwam eten?" Haar gezicht spreekt boekdelen, ze onderdrukt een lach en ik besef dat ik me versproken heb. Ik moet lachen, maar houd mijn gezicht in de plooi en zeg maar snel dat ik me ineens weer herinner dat hij er wel was. "Zie je? Ik word oud. Ik begin dingen te vergeten," geef ik nu als excuus. Beseffende dat ik heel slecht in liegen ben, besluit ik naar huis te gaan. "Ik zal de kinderen op bed brengen," zeg ik, terwijl ik opsta. De tuinman en de oppas lopen met me mee naar de deur. De oppas achter haar man. Ze lacht nog steeds breeduit om mijn verspreking eerder in de zitkamer. Ik probeer ondertussen mijn lachen in te houden. Alleen als de tuinman even een andere kant omdraait, verschijnt er nu ook een brede glimlach op mijn gezicht. Als ik hun huis verlaat, gaat de tuinman terug in hun huis, terwijl de oppas met mij meeloopt tot aan onze schuifdeur van de keuken. We beginnen te grinniken. "Sorry, ik heb me echt versproken. Ik ben echt zo slecht in liegen," lach ik naar de oppas die zelf ook staat te lachen. Op zich zou haar man er niet eens zo'n groot probleem van maken als hij de waarheid zou weten. Dat weet ik zeker. Maar aangezien IK vanmorgen weg moest, terwijl hij in de veronderstelling was dat ik zou blijven, besluit ik met haar leugentje mee te spelen. Grote kans dat ze het een dezer dagen zelf toch wel vertelt, omdat zij ook slecht is in de waarheid achterhouden. Dus ik vermoed dat als ik binnen nu en een week opnieuw op bezoek zal gaan bij de tuinman en de oppas, dat hij tegen die tijd allang en breed op de hoogte is van alles en ons dan smakelijk uit zal lachen en zal zeggen dat we zeer slechte leugenaars zijn. Ik vermoed dat het hooguit een kwestie van tijd zal zijn. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 218 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => ziekenhuiscontrole-en-een-leugentje-om-bestwil ) [20] => stdClass Object ( [reportId] => 5063503 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-18 [photoRevision] => 0 [title] => Een paar drukke dagen [message] => Na ruim twee weken te zijn weggeweest, is de tuinman er weer. In de avond zit ik even bij hem en zijn vrouw in huis thee te drinken. De tuinman vertelt over zijn belevenissen in een ziekenhuis in Iran. Hij vertelt over een man die betrapt is bij het stelen in een appartement op de vierde verdieping van een gebouw en bij de poging om te proberen te ontkomen uit het raam is gevallen. Twee gebroken benen en ziekenhuisopname tot gevolg. Nog bijkomende van de operatie ligt de tuinman op een slaapzaal en hoort hij plotseling een hoop lawaai. Een zwaargewonde bebloede man van wie het rechteroog niet meer zichtbaar is, wordt het ziekenhuis binnen gebracht. Later blijkt dat deze man een ernstig ongeluk heeft gehad. De tuinman beschrijft een grote chaos van huilende vrouwen, schreeuwende politiemannen en een man die met een mes insteekt op iemand anders. "Een gekkenhuis," geeft de tuinman hoofdschuddend aan. Ik kan het niet helpen, maar ik heb dan toch een beetje mijn twijfels over de indeling van het ziekenhuis dat spoedgevallen blijkbaar via de gang langs de slaapzalen binnen komen. "Was je niet bang?" vraag ik de tuinman, terwijl ik nog een slok van mijn thee neem. Maar dat blijkt niet het geval. Hij is natuurlijk ook wel wat gewend. Heeft wel meer in zijn leven meegemaakt dan horrorscenes in een willekeurig ziekenhuis in Iran. Zijn vrouw vertrekt haar gezicht van de pijn als ze van haar ene been op haar andere gaat zitten. Ik heb haar eerder die avond meegenomen naar de fysiotherapeut en ze heeft een nodige, maar pijnlijke massage gehad. Rond het middaguur had ik contact gehad met de fysiotherapeut en hem gevraagd voor zowel een afspraak voor mij als voor onze oppas. Ik had al 4 dagen last van een bandgevoel rondom mijn enkel, dat een wisselende pijn geeft. Voor de oppas vraag ik om een andere behandeling. "Kom om 6 uur vanavond, maar zeg tegen je oppas dat zij niet meer mag eten tot vanavond," antwoordt de man mij. Ik kijk op mijn telefoon. Half 1. Snel bel ik de oppas. Ze heeft vandaag yaprax (gevulde groenten) gemaakt en de kans is groot dat ze het eten al bijna op heeft, wat ook het geval blijkt, maar "ik laat de rest wel staan," besluit ze. Op verzoek van Rebaz neem ik ook de vrouw van mijn oudste zwager mee naar de fysiotherapeut. Of eigenlijk maakte het hem niet uit wie van de familie mee zou gaan, als we maar iemand mee zouden nemen. Ik bel eerst de oudste zoon van mijn oudste zwager. Hij heeft werk en kan niet mee. Overigens lijkt hij mij ook niet het type dat doelloos ruim twee uur bij de fysiotherapeut in de wachtkamer zou gaan zitten wachten. "Bel mijn moeder, mijn broer of zus," is zijn advies. En dus bel ik zijn moeder. Eigenlijk komt het tijdstip van de afspraak haar heel slecht uit, maar ze belooft of zelf mee te komen of een van haar kinderen te sturen. Om half 6 sta ik bij mijn oudste zwager voor de deur. Zijn vrouw doet open. Ze heeft besloten zelf mee te komen. De oppas en ik nemen plaats op de bank in de bezoekkamer en wachten tot de vrouw van mijn zwager klaar is. Twintig minuten later vertrekken we. Normaal zou ik er op dit tijdstip al zijn, want ik hou niet van te laat komen en ook de fysiotherapeut heeft wel eens patienten weggestuurd als ze te laat op hun afspraak zijn gekomen. Iets voor zessen nemen we plaats in de wachtkamer. "Straks gaat het pijn doen," jammert de oppas al bij voorbaat. "Ik denk niet dat wij daar iets van zullen vernemen," zeg ik plagend tegen de oppas. De vrouw van mijn zwager lacht. Stiekem weet ik dat het een behoorlijk gevoelige behandeling is, want ik heb zelf ook een soortgelijke massage gehad, Maar terugkrabbelen geeft ook geen resultaat en dus zal ze er gewoon doorheen moeten. We mogen tegelijk op de behandelstoelen liggen. De vrouw van mijn zwager neemt plaats in de fauteuil in de hoek van de behandelkamer. Eerst komt de vrouw van de fysiotherapeut. Ze sluit de oppas aan op elektrische plaatjes, wat de oppas direct erg gevoelig vindt. Ook niet zo raar. De eerste keer vond ik het ook veel gevoeliger. Daarna raakte ik eraan gewend en kon ik het beter verdragen. Terwijl de oppas op de behandelstoel naast mij ligt, komt de vrouw van de fysiotherapeut bij mij. "Jij had last van je enkel toch?" vraagt ze. "Ja," beaam ik, "en eigenlijk ook nog van mijn elleboog, mijn schouder en mijn rug." "Oke, een momentje. Laat me overleggen," zegt ze terwijl ze zich omdraait om de kamer uit te lopen. "Klopt het dat je alleen voor je enkel had gebeld?" vraagt ze als ze terug komt. "Ja, ik maakte me vooral zorgen om mijn enkel, dus was ik de rest even vergeten," geef ik toe. "Dan beginnen we vandaag met je enkel en je elleboog." zegt de vrouw. Ze plakt electrische plaatjes op en rond mijn enkel en ik krijg een electrische band om mijn elleboog. En daar liggen de oppas en ik dan de komende 40 minuten ongeveer. Ondertussen maken we grapjes met de vrouw van mijn zwager die eigenlijk hier en daar ook wel wat pijnklachten heeft, maar tegelijkertijd wat angstig is voor pijn tijdens de behandeling. Het feit dat de oppas best heftig reageert op de electrische plaatjes op haar buik draagt niet echt bij aan enige vorm van geruststelling daarvan. Zo nu en dan schieten we in de lach om de reactie van de oppas. Zodra het apparaatje van de oppas klaar is, haalt de vrouw van de fysiotherapeut de electrische plaatjes weer van haar buik en komt de fysiotherapeut zelf langs voor massage. Gevoelige massage van de buikstreek en gezien de reactie van de oppas; in haar geval extreem pijnlijk. Natuurlijk leef ik met haar mee, maar haar reacties zijn zo grappig dat we met regelmaat toch in de lach schieten. "Ik ga dood, dokter!" roept ze, terwijl hij flink in haar buik drukt. Ze houdt haar handen omhoog, alsof ze elk moment de man een klap kan verkopen. "Vanzelfsprekend," zegt de man heel kalm, "Daarvoor ben ik hier. Dat is mijn werk." Hij gaat rustig door met de massage, maar geeft haar zo nu en dan een kleine pauze om bij te komen. Geinteresseerd volg ik de massage, terwijl ik nog steeds aan de electrische plaatjes lig. De band om mijn elleboog is inmiddels door de vrouw verwisseld voor electrische plaatjes. "Die massage ziet er best ingewikkeld uit," zeg ik tegen de man. Ik richt me tot zijn vrouw en vraag: "Kun jij dat ook?" Zijn vrouw schudt haar hoofd, terwijl de man zegt: "Ik zou willen dat ze het ook kon, maar deze massages mag je niet zomaar uitvoeren. Er zit een risico aan vast." Hij loopt even weg bij de behandelstoel waar de oppas op ligt en gaat bij een van de posters staan die aan de wand hangen. "Kijk," zegt hij en wijst naar een afbeelding van een mens waar de bloedvaten goed zichtbaar zijn. "Als ik hier en hier tegelijkertijd teveel druk, kan dit bloedvat openspringen, zodat de toevoer van het bloed naar het hart onmiddellijk stopgezet wordt. Met de dood tot gevolg." Oke, ik ben onder de indruk en besef me dat ik in de voorgaande behandelingen bij hem tot 4 keer toe een potentieel dodelijke massage heb gehad. Maar fijn. De man gaat verder met de massage. Deze pas gemaakte opmerking werkt niet direct geruststellend op de oppas. Ik richt me tot de vrouw van mijn zwager: "En... wanneer ga jij deze massage laten doen?" De vrouw van mijn zwager twijfelt: "Het ziet er echt pijnlijk uit. Ik weet niet of ik durf." "Iedereen ervaart elke behandeling toch anders," stel ik haar gerust, "Bij mij deed het wel pijn, maar zo te zien minder pijn dan bij de oppas." Als de man klaar is met de oppas, ben ik aan de beurt. Eerst onderzoekt hij mijn enkel. "Er zit weer wat vocht in," constateert hij en drukt op bepaalde plekken op mijn voet en enkel. Een plekje voelt aan als een scherpe pijn als hij erop drukt. "Dokter, je weet wel dat het daar pijn doet, toch?" waarschuw ik. "Ja, hoor, maar dat geeft niet," is zijn antwoord. Hij drukt nog even rustig door. Ik schiet in de lach. "Zij is echt raar, he?" hij richt zich nu tot de vrouw van mijn zwager, "Heeft ze pijn, gaat ze lachen." Hij doet wat trekoefeningen aan mijn voet, met een soort zenuwschok die door het been trekt tot gevolg. Mijn arm krijgt ook een massage. Niet bepaald zachthandig, zodat ik er de volgende dag wat spierpijn aan overhoud. De volgende dag heb ik rond 10 uur afgesproken met de tuinman. De grasmaaier is kapot, we hebben een nieuwe douchekop nodig voor de badkamer beneden, een nieuw kraantje bij de wc in de badkamer boven en de zwembadchemicalien zijn op. De eerste 3 taken zijn eenvoudig. Zonder al te veel moeite vinden we de plek waar de grasmaaier gemaakt kan worden en iets verderop koopt de tuinman de badkamerbenodigdheden. Ik blijf in de auto wachten. Het zijn van die echte mannenplekken. Als vrouw zijnde kan ik er wel rondlopen, maar het geeft extra bekijks en daar heb ik geen zin in. Na zo'n anderhalf uur a twee uur rondrijden, zoeken we de winkel met schoonmaakmiddelen voor het zwembad. We hebben geen adres van de winkel, zoals zoveel plekken in Koerdistan niet een volledig adres hebben. "Was het niet aan de 100 meter straat?" vraag ik de tuinman. De tuinman heeft geen idee. We rijden de 100 meter straat door. En die is lang. De 100 meter straat is evenals de 60 meter straat en de 120 meter straat een van de rondwegen rondom de oorspronkelijke eeuwenoude binnenstad. Overigens is de 150 meter straat momenteel in aanbouw. Er zijn ook nog een 30 meter straat en een 40 meter straat, maar zelfs ik weet niet goed waar die zijn. We vinden een winkel niet ver van Family Mall, maar hun produkten zijn pas de volgende dag leverbaar. Al dan niet aan huis. We zoeken verder. Uiteindelijk vraag ik Rebaz naar de lokatie van de andere winkel. Hij noemt de 60 meter straat, maar vergist zich in de buurt en dus besluiten we terug te keren, tot de tuinman een laatste poging onderneemt en navraag doet bij winkels met bouwmaterialen aan Koye straat. Ze wijzen hem de winkel op de hoek van de straat. Hemelsbreed niet zo ver, maar het is een eenbaansweg en dus rijden we een behoorlijk stuk door om veel verderop te keren. Inmiddels ben ik zo gaar als een pakje boter. Heb ondertussen bijna 4 uur in de auto gereden en niet gelopen. Stiekem twijfel ik of ik nog wel naar de laatste winkel wil, maar besluit toch heen te gaan. Terwijl de tuinman de winkel ingaat, stap ik even uit de auto op de kleine parkeerplek naast de winkel. Mijn t-shirt voelt klam aan van het zweet, terwijl ik mijn benen strek. "Ik ben echt kapot en helemaal stijf geworden van het zitten in de auto," klaag ik als de tuinman terug is. De tuinman kan zelf geen auto rijden, dus van plek wisselen heeft ook geen zin. Alhoewel hij zelf van mening is dat hij redelijk kan rijden, maar slechts het rijbewijs nog mist. "Als ik alleen het rijbewijs maar regel, dan leer ik daarna wel autorijden," hoor ik hem zeggen als we weer rijden. Ik draai mijn hoofd naar hem om: "Is dat niet een beetje de omgekeerde volgorde? Hoor je niet eerst te leren rijden en dan je rijbewijs te halen?" De tuinman lacht. Hij gooit er nog een erg cru grapje achteraan, maar ik ben het van hem gewend en lach mee. Het is iets na tweeen als we thuis zijn. Ik warm de yaprax van de dag ervoor op en eet snel alvorens weer in de auto naar school te stappen. Shayda heeft me in Erbil gebeld vanuit de kliniek van de schoolverpleegkundigen, dat ze buikpijn heeft en eerder naar huis wil. "Shayda's moeder?" vraagt de verpleegkundige als ik de kliniek instap. Ze kennen me al. Ik knik. De andere verpleegkundige belt de supervisor van Shayda's jaar. De supervisor adviseert om Shayda pas na het lesuur mee te nemen in verband met voorbereidingen op toetsen. Ik ga akkoord en loop naar het kleutergebouw waar ook de eerste klassers in zitten. Het is nog geen tijd en de deur is nog dicht. Steeds meer ouders verzamelen zich voor de deur. De mannen wat meer aan de linkerkant, de vrouwen wat meer rechts. Het is geen standaard. Gewoon toeval. Na 12 jaar de kinderen dagelijks van en naar school te hebben gebracht, ben ik een bekend verschijnsel geworden op het schoolplein en sommigen groet ik dagelijks, maar spreek verder nooit met de mannen. Ik ben dan ook best verbaasd als een van de mannen uit het groepje op mij af komt lopen. "Spreek je al een beetje Koerdisch?" begint hij het gesprek. "Jawel, hoor," antwoord ik. "Je bent toch dokter?" vraagt hij. "Mondhygienist," verbeter ik hem, "Ik behandel tandvleesinfecties. Hij vertelt over iemand die een flinke ontsteking aan zijn tandvlees heeft gehad, maar inmiddels behandeld is. Hij vraagt naar onze kliniek, maar ik vertel hem dat ik momenteel niet kan werken, omdat Rebaz de behandelstoelen en wat andere noodzakelijke apparaten in de kliniek heeft verkocht. "Waar woon je eigenlijk?" wil hij weten. "Hier achter school," antwoord ik, "Op Mazra3a Mala Omar." Hij blijkt voorheen ook een stuk grond daar te hebben verkocht en inmiddels woont hij in Massif. "Ik zie jou ook geregeld in Massif," vertelt hij nu, "Ik toeter altijd naar je. Niet gemerkt?" "Eerlijk gezegd herken ik nooit andere auto's en valt getoeter me ook lang niet altijd op," biecht ik op. "Jij rijdt best wel snel," zegt de man. Ik weet niet of ik het als een compliment of als een belediging moet opvatten als mijn rijgedrag opvalt tussen het rijgedrag van de Koerden, maar ik moet toegeven dat ik inderdaad best wel stevig doorrijd. "Kom anders eens op bezoek. Bij ons thuis." nodigt hij me uit. Ik bedank de man vriendelijk. Niet van plan zijn uitnodiging letterlijk te nemen. Inmiddels gaat de schoolbel en de man laat mij voorgaan. Ik haal Kani uit haar klas, loop terug het schoolplein op en haal Shayan op. Shayda heeft het laatste uur vrij, maar mag het schoolplein alsnog niet verlaten zonder een papier voor de Asayish (Veiligheidsdienst). Ik regel toestemming van de schoolverpleegkundigen en haal de toestemmingsformulieren bij de receptie. Uiteindelijk verlaten we het schoolplein een kwartier eerder dan de laatste schoolbel. Ik geef beide toestemmingsformulieren aan de Asayish van het begin van het schoolplein. Eentje houdt hij zelf en op de achterkant van de andere schrijft hij wat extra's, dat als tweede toestemming geldt voor de Asayish die beneden aan de heuvell bij de uitgang van de schoolparkeerplaats staat. Als we later in de middag inmiddels weer thuis zijn en ik wat ben uitgerust van de lange rit door Erbil in de ochtend, besluit ik toch nog even een bezoek aan mijn jongste schoonzus te brengen. Een paar dagen eerder is ze van Turkije terug gekomen, waar ze geopereerd is. Zoals gebruikelijk in Koerdistan als je iemand bezoekt die ziek of geopereerd is, ga ik eerst langs de banketbakker om wat cakejes voor mijn schoonzus te kopen. Ik heb net de cakejes bij de kassa betaald als de man die me eerder op school aansprak, de banketbakkerij binnen komt lopen. Hij biedt alsnog aan de cakejes voor mij te betalen, maar ik bedank vriendelijk. Als ik aankom bij mijn schoonzus, zitten er twee vrouwen en een klein jongetje al in de bezoekkamer. Ik ken de vrouwen niet echt en zij kennen mij ook maar vaag. Natuurlijk vragen ze mijn schoonzusje wie ik ben, maar ergens halverwege het gesprek komt de ene vrouw er achter dat ik de vrouw van Rebaz ben. "Oh, sorry, ik had het helemaal verkeerd begrepen," zegt ze dan. "Hoe had jij het dan begrepen?" vraagt mijn schoonzus haar nu. "Ik dacht dat ze bij Rebaz in de huishouding werkt." Mijn schoonzus kijkt mij aan en we beginnen te lachen. De vrouw verontschuldigt zich meteen: "Sorry, ik had dat echt helemaal fout begrepen." In haar ogen had ze me nu vast heel erg beledigd, maar ik kan er de humor wel van inzien. "Ach, in zekere zin klopt het toch ook? Ik werk ook wel in de huishouding, maar ik krijg er alleen niet voor betaalt," antwoord ik. Mijn schoonzusje en de beide vrouwen beginnen te lachen. Niet veel later vertrekken de vrouwen en het jongetje weer en al snel komen mijn oudste schoonzus, haar man en hun inwonende schoonmaakster uit Indonesie binnen. De schoonmaakster spreekt een mengeling van matig Engels, wat Arabisch dat geen van ons begrijpt (ze heeft voorheen ook in Dubai gewerkt), een paar woorden Koerdiisch en haar eigen taal uit Indonesie. De man van mijn oudste schoonzus is in een ver verleden in Iran ambulancebroeder geweest en spreekt wat Engels. In de kamer wisselt het continu tussen de talen die gesproken worden: dan weer Engels, dan weer Koerdisch. Ze gooit ook wat Arabische woorden erdoor. Zo nu en dan vertaal ik of de man van mijn schoonzus wat de schoonmaakster te zeggen heeft. Ze houdt hele verhalen over haar man die nog in Indonesie woont, haar volwassen zoon en haar kleinkind. Uiteindelijk vertrekken we tergelijkertijd weer. Nu ik toch buiten ben, bel ik snel Rebaz' neef. "Ben je thuis of ga je naar buiten?" "We zijn thuis en gaan ook niet weg." "Dan kom ik even langs, want ik ben nog steeds niet geweest." Het is de gewoonte dat je na het overlijden van iemand in huis, de nabestaanden bezoekt tot ruim na de drie dagen durende rouwdienst (voor Sorani-Koerden duurt het bij mijn weten tegenwoordig twee dagen). Ik ben er nog steeds niet langs geweest. Wel al die tijd het plan gehad te gaan, maar het kwam er niet van, dus vanavond wil ik in een keer door. De neef staat al buiten hun poortdeur als ik aan kom rijden. We geven elkaar de hand en hij neemt me mee naar binnen. Twee zussen en wat andere naaste familie van hem, van wie ik niet exact weet in welke relatie ze tot hem staan, zijn er ook. De ene zus woont samen met haar broer in dit huis. Zij en een andere vrouw zijn bezig in de keuken eten te maken. Ik groet iedereen en neem plaats op een van de bruine driezitsbanken die langs de linkermuur van de kamer staat. Ik weet eigenlijk nooit zo goed wat te zeggen in dit soort situaties, maar het is vooral het bezoek dat telt. Ik vraag hoe het met hen gaat en al snel gaat het gesprek over in alledaagse dingen. Deze neef behoort ook tot degenen bij wie ik altijd terecht kan als ik wat nodig heb en hij vraagt me voor de zekerheid of mijn auto nog steeds zonder problemen is. Rond tien over zeven besluit ik te vertrekken. Ik wil de kinderen rond acht uur op bed kunnen doen, dus ik stap op. Natuurlijk vragen ze of ik wat wil eten, maar ik sla het aanbod af. Ik ben blij dat ik mijn taken eerst weer heb volbracht. Op wat administratie na, werk ik momenteel niet meer, maar het leven in de Koerdische gemeenschap levert je ook zo een halve dagtaak op. Maar ben niet ondankbaar, want het is heel fijn leven in deze maatschappij en levert je ook zoveel meer op. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 205 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => een-paar-drukke-dagen ) [21] => stdClass Object ( [reportId] => 5063103 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-12 [photoRevision] => 0 [title] => Hoe een bezoek aan de KNO verrassend kan zijn [message] => Het verrassende effect in Koerdistan. Ik moet eerlijk zeggen dat als ik niet oplet, het me al bijna niet meer opvalt. Toch probeer ik nog met regelmaat met westerse ogen te kijken naar het leven hier en zie dan prachtige pure situaties zich voor mijn ogen ontvouwen. Om even weer een voorbeeld te geven: Kani heeft geklaagd over wat vage pijn bij haar oren en ik besluit haar mee te nemen naar de KNO-arts waar ik kortgeleden nog voor mijzelf ben geweest. De arts werkt in de avond vanaf 6 uur. Zelf heb ik nog 2 patienten na schooltijd, moet ik mijn oudste zwager vragen Kani naar de praktijk te brengen, zodat ik vanuit mijn werk direct door kan naar de KNO-arts. Ik ben even vergeten op welke verdieping van de kliniek ik moet zijn en de Koerdische lijst met namen van doktoren die naast de lift hangt, gaat me teveel tijd kosten te ontcijferen. Ik schiet een man aan die met zijn zoontje ook vlakbij de lift staat te wachten. Hij zoekt de naam van de KNO-arts op. “Verdieping twee,” antwoordt hij. De wachtruimte op de tweede verdieping zit bomvol. Hier gaat het op nummer en niet op afspraak. Ik meld ons aan bij de receptionist die in het kamertje ernaast achter een houten bureau zit. Hij schrijft Kani’s naam en dossiernummer op een klein stevig papiertje, niet groter dan een visitekaartje. Volgens de receptionist zijn er zeven wachtenden voor mij. “Een half uurtje wachttijd,” schat hij in. Ik vraag me af hoe een arts zeven patienten in een half uurtje gaat wegwerken. Ondertussen tekst ik de bevriende chirurg die in dezelfde kliniek werkt. Hij heeft mij een maand of twee a drie eerder met de KNO arts in contact gebracht en me eerder die avond het telefoonnummer van de KNO-arts weer gegeven. De chirurg vraagt of ik langskom in zijn behandelkamer. Ik vraag de receptionist of hij mij kan bellen als we aan de beurt zijn, omdat ik naar de derde verdieping ga en hij gaat akkoord. “Oh, je gaat naar dokter (hij noemt de voornaam van de chirurg)?” Blijkbaar kent hij me nog van mijn vorige bezoek toen de chirurg met mij mee kwam naar de KNO-arts. Samen met Kani loop ik de trap op naar de derde verdieping en meld me bij de receptionist. We mogen doorlopen en nemen plaats op de vaalrode bank in de behandelkamer van de chirurg. Kani, zo spontaan als ze is, voelt zich meteen vrij om alles even te onderzoeken. De chirurg geeft haar twee kleine autootjes om mee te spelen. Hij biedt ons chocolaatjes en water aan. Ondertussen vertelt hij in geuren en kleuren over een operatie die hij heeft gedaan bij een patient. Ik krijg beeldmateriaal te zien van hem en twee collega chirurgen die, kijkend naar een beeldscherm in de operatiekamer, een soort schaar, een laserapparaat en een camera, allemaal verbonden aan een lange dunne metalen staaf, die door drie verschillende gaten in de buik van de patient zijn gestopt, besturen en zo de operatie uitvoeren. Heel interessant en geavanceerd allemaal. “De receptioniste van de gyneacoloog heeft biryani (rijst met walnoten, amandelen, vermicelli en rozijnen) meegenomen vandaag. We gaan straks even wat mee eten,” onderbreekt de chirurg zijn operatieverhaal. En een paar minuten later lopen we richting een heel klein kamertje naast de hal, waar een tafel in staat en zeven kleine stoelen om heen staan. Er is vrijwel geen ruimte meer over. Ik neem plaats op de stoel direct achter de deur. Twee mannen, waaronder de chirurg, en drie andere vrouwen nemen ook aan tafel plaats. De chirurg stelt mij voor als een Barzani. Ik begrijp nog steeds niet altijd wanneer mensen de eigen stam of de overkoepelende stam gebruiken. Zelf noem ik altijd de Mzuri stam. De chirurg is Barzinji, heeft hij me net in zijn behandelkamer verteld. Compleet met de geschiedenis van waar de Barzinji vandaan komen en hoe ze aan hun naam komen, namelijk dat de twee religieuze mannen (de oorspronkelijke stamoudsten) die broers waren hun huizen hadden gebouwd tegenover (bar in het Koerdisch) de huizen met een puntdak (zind) en dus werden zij Barzinji genoemd. Biryani en drie verschillende soorten salades, die er allemaal even lekker uitzien, staan uitgestald op de tafel. Iedereen schept een portie voor zichzelf op. Ik moet zeggen dat het een van de lekkerste biryani is dat ik ooit heb gegeten. Ook de auberginesalade is verrukkelijk. Ik vergeet bijna hoe absurd het eigenlijk is dat je komt voor de KNO-arts en dan tijdens het wachten belandt bij een andere chirurg en zijn collega's aan tafel. Na het eten lopen we terug naar de behandelkamer van de chirurg. Hij heeft nog een patient en ik vraag of ik misschien even buiten de behandelkamer zal wachten. "Welnee, neem gewoon weer plaats." Hij wijst weer naar de vaalrode bank. De jongeman neemt plaats tegenover de chirurg aan het bureau. Hij heeft een vergrootte schildklier, zo blijkt. De chirurg geeft de man wat water te drinken en kijkt tegelijkertijd hoe de schildklier zich in de hals beweegt. "Kijk," richt de chirurg zich nu naar mij, "Hier zie je duidelijk hoe sterk vergroot de schildklier is." Ik kan niet anders dan het beamen. Me tegelijkertijd weer beseffende dat ik in Nederland niet zo snel (lees: nooit) in een situatie zou belanden dat ik samen met een mij totaal onbekende patient in de behandelkamer zou zitten en de chirurg me ook nog eens bij de casus betrekt. Nu is het overigens wel even grappig tussendoor te vertellen dat zoiets me vaker is overkomen en zelfs in iets extremere vorm. Zo was ik een poos geleden bij de fysiotherapeut met Shayan. Nadat Shayan zijn behandeling klaar was, ging hij spelen met de zoon van de fysiotherapeut en zat ik nog met de fysiotherapeut, zijn vrouw (de assistente) en een patiente in de behandelkamer. De patiente moest bepaalde oefeningen doen thuis, maar daarvoor had ze haar man nodig, omdat ze haar benen niet zo goed kon optrekken. Hup, man werd erbij gehaald en mocht voordoen wat hij thuis bij zijn vrouw deed. Hij drukte de benen van de vrouw in positie en gooide haar ene been omhoog, terwijl hij tegen de benen van zijn vrouw drukte. Nu heb ik dezelfde oefeningen thuis en zag al dat het niet helemaal ging zoals het hoorde, maar goed.... ik bemoei me niet. De fysiotherapeut begint te glimlachen, terwijl hij de man en vrouw bezig ziet en draait zich om naar mij, terwijl hij zijn hoofd schudt. Gauw loopt hij naar de man en zijn vrouw en waarschuwt: "Als je dit been compleet omhoog gooit en tegen de kuit drukt, kun je de zenuw hier beschadigen." De man beweert dat de vrouw van de fysiotherapeut het zo heeft voorgedaan. De vrouw van de fysiotherapeut die net even de kamer uit was, heeft het verhaal niet meegekregen en mag eerst even voordoen wat ze gedaan heeft. De vrouw drukt de benen in positie (met het onderbeen gewoon omlaag). Geduldig doet de fysiotherapeut het nog eens voor. Nu mag de man zelf weer proberen. Vanaf een afstandje en zittend op mijn stoel observeer ik het hele gebeuren. De fysiotherapeut drukt nu weer de vrouw in positie. Dan plots draait hij zich naar mij om en zegt: "Kom jij ook maar even hier. Kun je ook even drukken en laat mij zien hoe hij de benen van de patient in positie drukt. Nu is het mijn beurt. Blijkbaar. Ik wist eigenlijk eerlijk gezegd niet eens dat ik aan de beurt zou komen, maar voor ik het weet, sta ik met de voet van de patiente tegen mijn benen geklemd haar knie opzij te drukken. Oke, ik ben nog zeker geen fysiotherapeute, maar het is absurd grappig te bedenken dat de mogelijkheid bestaat dat ik als vreemde zo even met de behandeling mee kan doen. Nu even weer terug naar de chirurg en zijn patient met de vergrootte schildklier. Ik hoor de chirurg zeggen: "Bereid je maar vast voor op de operatie." De patient knikt even bedenkelijk en vraagt dan: "Wanneer dokter? Morgen?" "Hmmm..." de chirurg, die inmiddels weer plaats heeft genomen achter zijn bureau trommelt even met zijn vingers op de tafel, "Morgen? Ja, dat moet wel lukken." Daarna volgt een gesprek over de kosten van de operatie, tot hoe laat de patient mag eten, hoe laat de operatie zal zijn en in welk ziekenhuis. Al die tijd zit ik gewoon nog op de vaalrode bank ernaast. Uiteindelijk is het ruim een uur later dan mijn eerste binnenkomst bij de receptie van de KNO-arts, dus voor de zekerheid bel ik de receptionist zelf ook even. Nee, hij was me nog niet vergeten. Over ongeveer twintig minuten zijn we aan de beurt. Een paar minuten later bedank ik de chirurg voor zijn tijd en vertrek weer naar een verdieping lager. Er zitten nog zo'n zes mensen in de wachtruimte, maar gezien het feit dat ze in drie groepjes verdeeld zitten, ga ik ervan uit dat het om drie patienten gaat. Opnieuw meld ik me bij de receptionist van de KNO-arts. Ik mag plaatsnemen op de twee stoelen die in zijn kamertje tegen de wand staan, wat inhoudt dat wij hierna aan de beurt zijn. Overigens blijkt er gelukkig niets geks met Kani's oren aan de hand te zijn. Hooguit een beetje viezigheid waarschijnlijk door het zwemmen. Trommelvliezen zijn nog allemaal mooi intact. Ikzelf ben altijd extra alert op oorproblemen, juist omdat ikzelf als kind cholesteatoom heb gehad en hoewel dat vrij zeldzaam is en in theorie bij mijn weten niet erfelijk, maar het in familiaire lijn wel vaker gezien wordt. De KNO-arts heeft overigens diezelfde ochtend nog een cholesteatoom operatie gehad, krijg ik van hem te horen. Ik ben weer gerustgesteld. Ik krijg nog een receptje mee voor Kani, dat ik beneden bij de apotheek kan halen. 9 uur in de avond. Mijn bijzondere dag zit er weer op. Ik heb me weer heerlijk lopen verbazen over de gang van zaken, die in Koerdistan volkomen normaal zijn, maar wat me in Nederland nooit zou gebeuren. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 240 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => hoe-een-bezoek-aan-de-kno-verrassend-kan-zijn ) [22] => stdClass Object ( [reportId] => 5062519 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-04 [photoRevision] => 0 [title] => De eerste schoolweek van het nieuwe schooljaar [message] => "Grade 1, here we come!" roept Kani als ze haar eerste schooldag aan mijn hand het schoolplein oploopt. Shayda is de dag ervoor al begonnen in Grade 10A (4de klas middelbaar onderwijs). High School. Shayan zit nu in Grade 4C (groep 6) en Kani dus in Grade 1F (groep 3). Hoe dramatisch het afgelopen schooljaar voor Kani begon met huilen, schreeuwen, onder de tafel verstoppen, wegrennen uit de klas en dergelijke, zo veel zin heeft ze er nu in. Nu de zomervakantie is afgelopen voor de International School of Choueifat hier in Erbil (Khanzad regio), begint de routine van het dagelijkse leven er ook weer in te komen. Eergisteravond had de fysiotherapeut mij nog gewezen op mijn autoband die wat weinig lucht had en dus besluit ik voor school uitgaat, toch maar even langs de kleine garage aan de overkant van de Pirmamstreet te gaan. Sinds we deze auto hebben, hadden we vooral de auto onder controle bij de Ssangyong dealer in Erbil, waardoor er inmiddels al enkele maanden zijn verstreken dat ik deze garage voor het laatst heb bezocht. "Hoe lang ben je terug van Nederland?" vraagt de garagehouder mij. Hij is waarschijnlijk in de veronderstelling dat we al die maanden weg zijn geweest, maar ik laat hem maar even in die waan. "Ik ben een week of 2 a 3 geleden terug gekomen," vertel ik naar waarheid. "En mamosta?" Koerden zijn doorgaans heel respectvol in het aanspreken van mensen. Hoewel ze bij mijn weten geen u-vorm gebruiken, spreken ze wel vriend als vijand aan met algemene aanspreekvormen als Kaka (meneer), Xan (mevrouw) en titels als doktor (voor allerlei soorten medici en paramedici), mohami (advocaten), husta (monteurs), mohandez (ingenieurs) en dus mamosta (voor docenten en andere wijze mensen). De garagehouder doelt op Rebaz, hoewel Rebaz eigenlijk met doktor wordt aangesproken hier, maar ook dat laat ik achterwege. "Hij is nog in Nederland." "Wist je dat onze stamhoofd is overleden?" Hij heeft het over onze buurman van zo'n 100 meter verderop die een week of 2 geleden overleed. Dat de garagehouder vanuit het niets erover begint, betekent dat het belangrijk is voor hem. "We waren van dezelfde stam," vertelt hij me. Hij vertelt me niet welke stam en eigenlijk heb ik nooit geweten van welke stam de buurman komt. Ik weet alleen dat er in en om ons dorp meerdere Harki's en Xaylani's wonen. "Zelfs mensen vanuit Jordanie en Egypte zijn gekomen voor de rouwdienst!" gaat hij verder, "Hij was een heel goede man! Eerste klas!" Hij houdt zijn wijsvinger omhoog. "Ik kende hem niet persoonlijk, maar ik heb gehoord dat hij een heel goede man was, inderdaad," zeg ik. Ik condoleer hem met het verlies. De man is ondertussen klaar met mijn autobanden en hoewel ik hem geld aanbied, wil hij er niets voor hebben. "Schaamte (als ik geld aanneem)," zegt hij en zwaait met zijn hand. Op het schoolplein zit ik te praten met de moeder van Shayans beste vriend. Vier maanden heb ik haar niet gezien, omdat ze al die tijd voor werk in Maleisie zat. Haar man was tegelijk met haar naar Amerika gegaan voor werk en pas volgende week zal hij terug zijn. De kinderen zijn al die tijd bij haar familie gebleven. Later spreek ik met de tante van Ronaks vriendin. Ronak was als kind aan huis bij haar zus en geregeld kwamen ze ook bij deze vrouw thuis, omdat hun zoon (die 1 jaar eerder is afgestudeerd aan dezelfde school), Ronaks vriendin (de nicht van de zoon, dus) en Ronak goed bevriend zijn met elkaar. Haar zoon woont inmiddels al ruim een jaar in Amerika, omdat hij daar studeert. Haar nichtje, Ronaks vriendin, is kortgeleden naar Libanon gegaan om te studeren en Ronak zelf zit nu in Nederland. De vrouw lijkt het er nog best moeilijk mee te hebben dat zowel haar zoon als haar nichtje, die ze als haar dochter beschouwt, in het buitenland studeren. Ze heeft nog 3 dochters thuis wonen. De oudste is 14, de middelste 5 en de jongste 3 of 4. Alledrie gaan ze nu naar de Choueifat-school en ze bespreekt uitvoerig het wel en wee van de jongste twee. Het is het 12de schooljaar dat we nu de school bezoeken. Het 12de jaar waarin ik onze kinderen naar school breng en haal. Het is een onderdeel van mijn leven geworden. Nu Kani net in Grade 1 (groep 3) is begonnen, betekent dat dat ik nog 11 jaar lang deze school mag bezoeken. Ik denk dat ik het nog best lastig zal vinden om dan ineens niet meer naar school te hoeven. De schoolmedewerkers die ik heb zien komen en gaan, de schoonmakers, de lokale ouders en de vanuit het buitenland teruggekeerde ouders, de expatouders die vaak na 2 a 3 jaar alweer vertrekken. Zelfs hier en daar dingen die aan het gebouw of op het schoolplein zijn aangepast. Best bijzonder om dat allemaal al zoveel jaren te mogen meemaken. Vanaf het begin van de opening van deze lokatie in 2008. Ondertussen heb ik dagelijks meerdere malen kort contact met Ronak die deze week is begonnen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Nederland accepteert het niveau van de International School of Choueifat hier in Koerdistan (geheel onterecht overigens) slechts als een HAVO-niveau. Om door te kunnen gaan naar de universiteit in Nederland, zou ze eerst 1 jaar VAVO of 2 jaar VWO kunnen (moeten) volgen. Voor zover we begrepen, was ze voor VAVO eigenlijk net te jong. Enkele uitzonderingen daargelaten moet je 18 zijn om binnen te stromen. Ronak is nog 17. Via een tip van een vriend werd ze gewezen op de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze moest daarvoor wel een toets doen. In eerste instantie keek ze best tegen de toets op, omdat ze hier in Koerdistan bepaalde vakken al had laten vallen. Maar al snel bleek dat de lesstof even hoog lag als wat zij in Grade 9 en 10 al had gehad en hoorden we dezelfde middag na het examen nog dat ze was geslaagd. Gisteren was haar eerste schooldag al. Natuurlijk mist ze Koerdistan zo nu en dan en missen wij haar, maar ik heb er alle vertrouwen in dat ze haar leven in Nederland ook wel zal kunnen opbouwen. Ze is in ieder geval op de goede weg, nu ze na haar toelatingsexamen van school vandaag ook haar theorie-examen heeft gehaald. Ook grote kinderen hebben nog mijlpalen die gehaald worden. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 226 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => de-eerste-schoolweek-van-het-nieuwe-schooljaar ) [23] => stdClass Object ( [reportId] => 5061791 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-08-23 [photoRevision] => 0 [title] => Rouwen [message] => Ineens kan er van alles veranderen. Het is nog vroeg in de ochtend van de 20ste als de oppas me belt. Een van de babykatjes ligt op de bodem van het zwembad. Ik ren naar beneden en hoop dat we hem misschien nog kunnen reanimeren, maar zodra het kleine katje uit het water is gehaald met het schepnet blijkt het al stijf te zijn geworden. Het blijkt Nergiz te zijn. Het katje van wie de hartslag vlak na de bevalling zwak was en van wie we de navelstreng hebben doorgeknipt, maar die daarna, tegen mijn verwachtingen in, helemaal was opgeknapt. Het arme beestje. We laten Nyla, de moederpoes, er bij, zodat ook zij beseft wat er is gebeurd. Ook Ocean, Niko en Cherry (Nyla's jonkies van het eerste nest van 31 maart) komen een kijkje nemen. De hele dag spookt het beeld van het kleine katje door mijn hoofd. Later in de ochtend loop ik de tuin in naar het tuinhuisje, waar Nyla haar tweede nestje heeft gebaard. De kittens blijven meestal onder het tuinhuisje. Nyla en drie van haar kittens (Levi, Reign en Cinnamon) komen van onder het tuinhuisje vandaan. Ik maak nog even een foto van hen, terwijl ze bij Nyla liggen melk te drinken. Al gauw heb ik dan een afspraak staan met de fysio voor Shayan. De fysiotherapeut had aangegeven Shayan te willen zien als het gips eraf zou zijn. Ik rij met Shayan naar Massif. "Moet ik Engels of Koerdisch met hem spreken," vraagt de fysiotherapeut. "Liever Koerdisch," antwoord ik, "Ik wil dat hij meer oefent met Koerdisch." Hij doet wat oefeningen met Shayan om te zien in hoeverre hij zijn arm al dan niet gebruikt en brengt wat elektrische plaatjes op zijn arm aan. Stand 2. Het duurt wel een minuut of 40, schat ik zo in. Ik heb niet op de tijd gelet. Thuis is Shayan nogal druk en altijd bezig met iets, maar hier blijft hij rustig liggen op de behandelstoel. De vrouw van de fysiotherapeut blijft bijna de hele tijd in de kamer met ons praten. De man zelf komt af en toe terug om Shayan te controleren. De man spreekt het Bahdini-dialect met Shayan, terwijl de vrouw Sorani spreekt. "Heb je begrepen wat ze zeggen?" vraag ik Shayan als de man en vrouw even beiden de kamer hebben verlaten. "Hem begrijp ik beter dan haar," antwoordt Shayan toch een beetje tot mijn verbazing. Op school leren ze hoofdzakelijk Sorani en bovendien is dit dialect gemakkelijker, dus ik was ervan uitgegaan dat hij de vrouw beter had kunnen begrijpen, maar blijkbaar is hij toch meer gewend geraakt aan het Bahdini, dat mijn schoonfamilie ook spreekt. Na de electrische plaatjes krijgt hij nog massage aan zijn arm en de man laat oefeningen zien die Shayan thuis kan doen. Anderhalf uur zijn inmiddels voorbij. Ik wil betalen, maar de man laat mij niet. "Het is maar een kind," is zijn beredenering. "Maar we hebben toch je tijd in beslag genomen," werp ik tegen. Maar de fysiotherapeut weigert. Hij wil niks weten van geld voor Shayans behandeling. Ik probeer nog bij zijn vrouw, maar ook zij weigert geld aan te nemen. Als we inmiddels weer thuis zijn en nog even een kijkje neem bij de katten, valt het me op dat weer alleen Levi, Reign en Cinnamon op me af komen. "Waar zijn de andere kittens?" vraag ik de oppas die toevallig buiten staat. "Die moeten onder het tuinhuisje zijn", antwoordt zij. Ik kijk aan alle kanten onder het tuinhuisje, maar er is geen spoor van Lynx, Blackie of Blossom. "Zou Nyla zo van streek zijn geraakt en hen ergens anders hebben gebracht?" vraag ik me af. "Stel dat ze alleen maar drie kittens wil verzorgen om hen een grotere overlevingskans te geven nu Nergiz is verdronken?" De tuinman besluit in de tuin van de buren en die ernaast te gaan kijken. Hij vindt het niet prettig, omdat er allemaal camera's hangen en de mensen zelf vrijwel nooit thuis zijn. "Straks sturen ze nog Asayish (Veiligheidsdienst) op mij af," zegt hij. "Dan leggen we het toch even uit," antwoord ik. Aan het eind van de dag, het is inmiddels al donker, heb ik de tuinman tot drie keer toe naar de tuin van de buren en daarnaast gestuurd om toch te zoeken naar de kittens van wie inmiddels duidelijk is dat ze toch echt vermist zijn. Nyla lijkt geen enkele poging te ondernemen om haar vermiste kittens te zoeken of melk te willen geven. Alleen de drie die in de tuin zijn, krijgen melk en haar aandacht. Zelf zoek ik met de tuinman in de tuin en het onafgebouwde huis van de buurman aan de andere kant. Ook onze eigen grond een stuk lager dan onze tuin waar we fruitbomen hebben staan, zoeken we af. Nergens is een glimp van de katjes te bekennen. Eigenlijk wil ik Nyla, Levi, Reign en Cinnamon in onze badkamer naast het zwembad opsluiten voor de nacht, maar ik weet ook dat Nyla dan zeker niet naar Lynx, Blackie en Blossom kan gaan. En om de drie kittens alleen in de badkamer te laten zonder Nyla lijkt me ook geen goed idee, omdat zij dan zonder moeder zitten. Dilemma. Uiteindelijk laten we alle katten gewoon zoals altijd buiten slapen, maar niemand is er echt op gerust. De oppas zie ik tot laat in de avond in het tuinhuisje zitten. Bang dat er toch een kitten in het water zal vallen. Zelf sta ik ook om de haverklap op mijn balkon dat uitzicht heeft over het zwembad. Ik slaap met mijn balkondeur open. Zwerfhonden die op het slingerweggetje zo'n 50 meter verderop heftig reageren op in ieder geval een man die daar blijkt te lopen, maken me door hun geblaf wakker. Het is iets over drieen. Ik sta weer op het balkon, maar er is geen verlichting daar en ik zie geen hand voor ogen. Alleen onze camera die op beweging reageert, schijnt met het licht in het zwembad. Maar daar zie ik geen kittens liggen. Een paar keer die nacht controleer ik weer, maar alles lijkt oke. 1 minuut over 5 in de ochtend belt de oppas me weer. Ik heb meteen een slecht gevoel dat wordt bevestigd als ze zegt dat ze net weer een kitten hebben gevonden. Dood. Verdronken. "Wie is het?" vraag ik. "Een zwarte". Ze kent de namen van de kittens nog niet en ik ga ervan uit dat ze het over Levi heeft. Het enige zwarte kitten dat we nog over hebben. Reign en Cinnamon zijn rood. Voor de tweede ochtend op een rij ren ik naar beneden. De tuinman heeft het kitten al in een doorzichtige plastic tas gestopt. Ik kijk verloren naar het kleine katje. Ongelooflijk. Hoe kan dit toch? Plots loopt Levi naast me, terwijl ik dacht dat Levi het dode katje zou zijn. "Wie van de katjes is dit dan en hoe komt hij terug?" Het blijkt Blackie te zijn, een van de vermiste katjes. Ik begrijp er niks van. Op de grond van het tuinhuisje zetten de tuinman, de oppas en ik onze gedachten op een rij. Ineens springt de tuinman op en kijkt de filters van het zwembad na. Ik begrijp het nog steeds niet, maar daar vinden we Blossom en Lynx. Verdronken. Ergens ben ik opgelucht dat we nu weten dat ze niet ergens moederziel alleen wegkwijnen, maar dit is echt hard. Vier van de kleine knuffelige kittens in een klap dood. Daags vantevoren had ik hen alle zeven nog op mijn arm gehad en hadden we foto's gemaakt. Ik kwam handen te kort om de actieve beestjes vast te houden. En nu is meer dan de helft van het nestje er niet meer. "Moeten we het stil houden voor de kinderen?" vraagt de tuinman mij. "Nee," besluit ik, "Het is niet leuk, maar het is beter dat zij weten wat er gebeurd is, zodat ze niet blijven denken dat de kittens nog ergens moederziel alleen zijn achtergebleven." Inmiddels hebben we Nyla met de overgebleven jonkies nu twee nachten in de badkamer beneden gelaten. Toch is het raar. Als ik me goed herinner, waren Ocean, Cherry en Niko twee weken oud geweest toen ze dag en nacht buiten bleven en nog nooit heb ik een van die katjes uit het water hoeven vissen. Maar deze katjes zijn inmiddels een maand oud en in 1 nacht verdrinken er 4 katjes. Ik vermoed dat het nestje met 7 kittens, wat bovengemiddeld groot is voor een kat, misschien te moeilijk is geweest om goed op hen allemaal te letten. Normaal bleven ze 's nachts juist onder het tuinhuisje, maar misschien is er eentje toch weggeglipt, is Nyla er misschien achteraan gegaan en zijn de andere drie daardoor achter Nyla aangegaan? Ik weet het niet, maar ik vind het vreselijk zielig. Later op de dag moet ikzelf naar de fysiotherapeut. In Nederland heb ik eigenlijk geen auto tot mijn beschikking gehad en ik heb best vaak zware boodschappen van de winkel naar huis moeten tillen, wat mijn lichaam nu niet bepaald ten goede kwam. Mijn afspraak is om 2 uur. Eerst lig ik nog alleen in de behandelkamer, maar terwijl ik nog electrische plaatjes op mijn rug heb en electrische gordels om mijn knieen, komt er een andere vrouw binnen met haar dochter. Aan haar kleding te zien, vermoed ik al dat ze Bahdini is. Ze heeft lage rugpijn en moet, net als ik, op de buik op de behandelstoel plaats nemen. "Oh, wie is zij?" vraagt de vrouw aan de assistente en knikt met haar hoofd in mijn richting, "Heeft ze ook rugpijn?" Ik vind het grappig hoe mensen hier soms zo ongegeneerd kunnen vragen naar anderen. Het heeft iets puurs. Ik glimlach even naar de vrouw en wacht af hoe dit gesprek verder gaat als ik mij er niet in meng. "Klopt, zij heeft ook rugpijn," antwoordt de assistente. "Waar komt ze vandaan? Is ze Russisch?" wil de vrouw nu weten. "Nee, ze komt uit Nederland." "Oh, maar ze lijkt wel Russisch. Ze is zo lang en zo wit." Nu ben ik in Nederlandse ogen gewoon gemiddeld en voel ik me onder Nederlanders met mijn 1.70 meter zelfs vaak klein, maar de Koerden zijn meestal net even wat kleiner. "Ze is getrouwd met een Koerd," vertelt de assistente nu. "Oh," de vrouw lijkt blij verrast, "Ze is mooi. Hebben wij even geluk dat een Koerd haar heeft getrouwd." "Ze spreekt ook Koerdisch," licht de assistente de vrouw nu in. "Oh echt?" de vrouw richt zicht weer naar mij. Nog steeds keurend, maar ik lijk goedgekeurd. De vrouw houdt van praten, want ze praat aan een stuk door, terwijl de assistente haar aansluit op electrische gordels op haar rug. "Op welke stand staat die van haar?" de vrouw doelt op de electrische plaatjes en gordel die ik op en om heb. "Die van haar staat op 11." vertelt de assistente. "Die van mij moet je ook minstens zo hoog zetten, hoor," zegt de vrouw. "Maar dit is voor iedereen verschillend," zegt de assistente en ze vertelt iets waaruit ik opmaak dat er een soort van balans moet zijn. Staat de stand te laag, dan doet het te weinig, maar mensen met aangetaste zenuwen zullen een hogere stand moeten hebben, omdat zij bijna niets vernemen, terwijl een ander bij een lage stand (met gezondere zenuwen) al veel pijn voelen. Uit ervaring merk ik dat de stand vaak halverwege de behandeling een paar keer wat hoger gezet kan worden, omdat je dan meer gewend bent geraakt. "Ik wil op stand 17," zegt de vrouw als de fysiotherapeut zelf naast haar behandelstoel staat, "Heb je hem wel op stand 17 gezet?" De vrouw ligt nog op haar buik met haar gezicht door het gat van het hoofdeind van de behandelstoel. "Jazeker," liegt de man. Hij glimlacht naar de dochter van de vrouw die op de fauteuil in de behandelkamer staat en naar mij. Hij tilt het apparaatje op en laat mij de stand zien. "09," lees ik. Ik glimlach terug. "Wat is eigenlijk de hoogste stand die mogelijk is?" wil ik weten. "50," antwoordt de assistente. "Zo hoog? Wat moet je daarmee? Mensen doodmaken?" vraag ik nu. De assistente begint te lachen. "Nee, sommigen hebben zulke aangetaste zenuwen dat ze zelfs 45 amper vernemen." Als zowel de fysiotherapeut als de assistente, zijn vrouw, na een minuut of 20 de kamer even uit zijn, vertelt de patiente naast mij haar dochter even te controleren op welke stand haar electrische gordels staan. Haar dochter staat op en kijkt naar het apparaatje. "45, 45," herhaalt ze. "45?" De vrouw schrikt, "Nee, mijn dochter, dat kan toch niet! Dan zou ik niet meer op deze stoel liggen." Ik kan mijn lachen echt niet inhouden. Deze vrouw heeft zulke gekke uitspraken. De moeder van de fysiotherapeut komt ook even langs. Een kleine vrouw met een grote witte hoofddoek met volgens mij kleine bloemetjes erop om haar hoofd. Het zijn de hoofddoeken die je veel gebruikt ziet worden tijdens het bidden. De moeder komt op mij af. "Ik heb zoveel over je gehoord," ze aait me even over mijn rug, "Ik wilde je even persoonlijk zien. Onze bruid." Ik ga ervanuit dat zij op onze stammen doelt. Ik hoor door Rebaz bij de Mzuri's en de vrouw van de fysiotherapeut zei dat haar man Barzani is, wat overigens ook nog kan betekenen dat hij onder een van de Barzani stammen valt. In ieder geval een buurstam, vermoed ik. Ik groet haar en ze neemt plaats op de derde behandelstoel die dwars achter de mijne staat. Ik voel hoe ze onder mijn voeten kietelt. Iets wat de fysiotherapeut en zijn vrouw ook wel eens doen als ik op de behandelstoel lig. Zelf neemt ze ook even een behandeling tussendoor van de electrische apparaatjes. Haar schoondochter sluit haar aan, terwijl haar zoon af en toe komt controleren. "Mijn stand staat echt hoog. Het doet pijn. Kan die lager?" zegt de jongere vrouw naast mij. "Nee, niet lager zetten," zegt de fysiotherapeuts moeder, "Het moet wel werken." Ik begin te lachen. "Nu kan ik echt zien van wie dokter het heeft dat hij de stand hoog zet." Na het electrische gebeuren, krijg ik massage van de rug en onderzoekt de fysiotherapeut op mijn verzoek mijn buik. "Je hebt teveel zware dingen getild," constateert hij, "Ik voel dat sommige organen niet op de juiste plek liggen." "Is het erg, dokter? Ligt de hele boel weer door elkaar?" grap ik. "Niet zo erg als eerst, maar je mag niet zo zwaar tillen." Ondertussen drukt hij alles weer op zijn plek. Niet bepaald zachtzinnig, maar zachte heelmeesters maken stinkende wonden. "Deze is voor alle gasflessen die je hebt getild en deze voor de (19 liter) flessen water," somt hij op, terwijl hij flink drukt en duwt. Ik begin te lachen. "Ik heb geen gasflessen getild in Nederland en hier trouwens ook niet." De patiente die nog steeds naast mij ligt, komt er ook weer even tussen. "Kijk haar eens. Ik zou doodgaan van de pijn en zij ligt daar zo stil." De fysiotherapeut begint te lachen en stelt de vrouw gerust: "Het doet haar wel pijn, hoor. Ze laat het gewoon niet zo erg blijken." Na 2,5 uur ben ik klaar met mijn behandeling. Ik neem afscheid van de moeder van de fysiotherapeut die nog steeds op de behandelstoel ligt aan de apparaatjes. Ik geef haar de hand, terwijl ze mijn hand kust. En dus kus ik ook haar hand. De fysiotherapeut die bezig is met massage van de jongere vrouw lacht breeduit naar mij. De fysiotherapeut vraagt een nog lager bedrag (nog geen 38 euro) dan wat ik anders betaal voor mijn behandelingen. Ik vermoed, omdat hij normaal ook wel behandelingen van 3 tot 4 uur bij mij doet, maar zelfs voor 2 uur betaal ik altijd al weinig. Ik weiger. "Ik accepteer echt niet dat ik voor nog minder geld wordt behandeld." "Ik wil alleen het geld waar ik recht op heb," zegt de fysiotherapeut, "Ik moet denken aan het recht van de patient en van mij." "Je hebt recht op dit geld. De massages zijn zwaar werk," zeg ik beslist. De assistente weigert het extra geld aan te nemen, maar ik weiger minder te betalen en laat het geld liggen op de balie. "Mijn man gaat ruzie met mij maken als ik je geld aanneem," zegt ze. "Dan zeg je maar dat je het op de grond zag liggen," zeg ik, "Jullie hebben er gewoon recht op." Koerdistan is echt de omgekeerde wereld. Waar in Nederland de zorg je een rib uit je lijf kost en behandelaars absoluut niet minder dan het gewenste bedrag willen hebben, moet ik hier vechten om mijn geld te kunnen geven. De volgende middag kom ik thuis van Erbil en merk ik drukte op rond het huis van een soort dorpshoofd. De man heeft veel aanzien in het dorp en het is er wel vaker druk, maar meestal zijn het dan feestdagen. Vandaag is het geen feestdag voor zover ik me kan bedenken en het is zelfs voor feestdagen ongewoon druk. Aan beide kanten van de weg staat het vol met auto's en zijn terrein dat ruimte biedt aan tientallen auto's staat ook vol. Later op de dag kom ik erachter dat de man is overleden. De mensen blijken dus allemaal voor de rouwdienst te zijn gekomen. Dezelfde avond ben ik net terug van een korte zakelijke afspraak met een tandarts in Dream City als Ronak me een berichtje stuurt. Een nichtje van Rebaz blijkt overleden. Ze had maagkanker en was enorm vermagerd, maar ik had juist het idee dat het naar omstandigheden redelijk goed ging met haar. Haar maag was operatief al verwijderd toen we vorig jaar via Turkije terug naar Nederland reden en haar in Ankara opzochten in het ziekenhuis. Haar broertje ken ik beter. Hij is naast een neef ook een goede vriend van Rebaz en hij komt hier geregeld over de vloer. Een andere broer ken ik ook goed. Hij is oogspecialist hier in Erbil en heeft Ronak en mij ook weleens behandeld. Als in Koerdistan iemand overlijdt, komt per direct iedereen in actie. De overleden nicht woonde samen met haar broertje en een andere zus in een wijk vlakbij het checkpunt van Erbil. Snel bel ik mijn tweede zwager en vraag wat de bedoeling nu is. "Wees om 8 uur bij hun huis. Iedereen komt daar." Hoewel het huis op mijn weg ligt en ik al onderweg ben vanuit Erbil, kom ik pas om 9 over 8 aan. Altijd kan ik hun huis in 1x vinden, maar nu in het donker raak ik in de war. Dan zie ik een rij auto's vertrekken en besef dat dat familie moet zijn. Drie mannen die ik herken lopen naar hun auto. "Wat is de bedoeling?" vraag ik een van hen. "De vrouwen weet ik niet, maar de mannen gaan nu naar Baharke (een dorp of klein stadje niet ver van Erbil). Mannen en vrouwen splitsen zich op bij sterfgevallen en aangezien ik nog steeds niet weet wat de vrouwen nu gaan doen, neemt de man naast mij plaats en wijst mij de weg naar het huis van de nichten en neef van Rebaz. Ik zie een van de neven van onze kinderen. Zijn moeder en zus lopen achter hem. "Waar gaan de vrouwen heen?" vraag ik zijn moeder (de vrouw van mijn oudste zwager). "De mannen gaan naar de moskee. De vrouwen gaan ook naar Baharke, maar ik weet nog niet of zij naar een ruimte bij de moskee gaan of naar iemand zijn huis." "Jij rijdt achter mij aan," komt haar zoon er nu tussen, "en neem mijn moeder en zus mee." In flink tempo rijden we via binnenwegen naar Baharke. We komen langs de moskee aan de hoofdstraat waar de mannen naartoe gaan. De vrouw van mijn oudste zwager zit naast mij en heeft al enkele keren tijdends de rit gebeld met andere vrouwen om erachter te komen waar de vrouwen naartoe moeten, maar we zijn nog niet veel wijzer. "En nu?" ik kijk de vrouw van mijn oudste zwager vragend aan. "Geen idee. Laten we naar het huis van ..... (ze noemt de naam van een vrouw die ik niet ken) gaan, want daar werd ook de rouwdienst van ......... (weer een onbekende naam voor mij) gehouden." Anders dan de hoofdweg ben ik niet bekend in Baharke en zij wijst mij de weg door de kleine straatjes. Daar aangekomen blijken er alleen een paar vrouwen en kinderen thuis, maar volgens hen wordt de rouwdienst in een huis er vlakbij gehouden. De vrouw van mijn zwager belt weer. De vrouwen blijken toch eerst naar de moskee te zijn gegaan en dus rijden wij ook naar de moskee. De straat is praktisch afgezet met de auto's van familieleden. Aangezien ik geen idee heb hoe lang het hier gaat duren, parkeer ik bewust iets verderop op een rustiger stukje, zodat niet mijn auto straks wordt geblokkeerd. We lopen naar de moskee waar een grote groep vrouwen in de tuin zitten. Wij nemen ook plaats. Meer dan zittten is het eigenlijk niet. Een paar minuten later staat iedereen weer op en loopt terug naar de auto's om naar het huis te gaan waar de rouwdienst wordt gehouden. Ik ben afhankelijk van de vrouw van mijn zwager, want ik ken hier totaal mijn weg niet. Opnieuw parkeer ik iets verderop, omdat ik niet geblokkeerd wil worden door de andere auto's. We lopen via een metalen poortdeur de betegelde tuin binnen. Op een verhoging staan al diverse vrouwenschoenen. We worden de weg gewezen naar een van de kamers, waar alleen wat tapijten op de grond liggen en wat kussens tegen de muur staan. De kamer zit al vol met vrouwen die op de grond hebben plaatsgenomen. Al na een halve meter na de deur moet ik voorzichtig langs mensen lopen en mezelf een weg banen naar een plekje verderop in de kamer. Ik geef een hand aan de meest naaste personen van de overleden vrouw die ik in de kamer tref. Ik ken lang niet iedereen en ik let op op wie het nichtje van onze kinderen een hand geeft en ik volg haar voorbeeld. Dan neem ik plaats. Zomaar ergens in de kamer waar toevallig nog een beetje ruimte is. Enkele vrouwen langs het raam zingen klaagliederen en ik hoor ze de naam van de overleden vrouw roepen. Sommige vrouwen huilen. Bij een enkeling gaat de telefoon over. Vast andere vrouwen die willen weten waar de rouwdienst wordt gehouden. Na een poosje komen twee zussen van de overleden vrouw binnen. Ze huilen en schreeuwen van verdriet, terwijl andere vrouwen hen helpen de ruimte binnen te komen. Evenlater gaat ook mijn telefoon over. Ik verlaat de kamer, terwijl ik de telefoon heb beantwoord. "Waar ben je?" hoor ik de stem aan de andere kant van de lijn vragen. "Tazia (rouwdienst). Een nicht van Rebaz is overleden." "Oh dat zijn geen leuke plekken. Misschien moet je niet heen gaan. Daar word je zo verdrietig van." "Komt goed, inshallah." Rouwdiensten duren drie dagen. En de volgende dag vertrek ik laat in de middag opnieuw naar Baharke. Ik bel de oudste zoon van mijn oudste zwager om te vragen waar ik naartoe moet. "Ga eerst maar naar de moskee aan de hoofdstraat en vandaar zien we wel." Zijn moeder komt naar buiten en brengt me naar het vrouwengedeelte, maar niet heel lang erna gaan de vrouwen naar een ander huis waar nu de rouwdienst wordt gehouden. Ik moet mijn vierde schoonzus meenemen in de auto samen met nog drie vrouwen die ik niet ken. Van een van de vrouwen zijn haar schoenen verdwenen. Totaal niet vreemd als je je bedenkt dat er bij de ingang van de ruimte bij de moskee wel een paar honderd schoenen staan. Uiteindelijk besluit de vrouw tot aan mijn auto willekeurige schoenen mee te nemen, die mijn schoonzus terug brengt naar de plek waar ze stonden. Mijn vierde schoonzus woont 1,5 a 2 uur rijden van ons vandaan, vlakbij de grens met Iran en is ook niet bekend in Bakarke. Opnieuw weet geen van ons waar we naartoe moeten. "Oke, en wat doen we dan?" vraag ik. "Wacht hier aan de kant van de weg en rij een van de auto's achterna die van de moskee weggaat," komt mijn schoonzus met het idee. Een grote witte Land Cruiser met vrouwen erin trekt op en ik volg. Eerst een stukje langs de hoofdstraat. "Wat als ze helemaal niet eens er heen gaan?" begint nu een van de vrouwen in mijn auto. "Wat als zijn gewoon naar hun eigen huis gaan?" "Nou, dan gaan we ook gezellig daarheen," lacht mijn schoonzus. Ik blijf de auto volgen, die na een poosje de richting aangeeft naar rechts. Niet lang erna stuiten we al op een grote groep auto's die weer vrijwel de weg blokkeren en ik moet extra moeite doen me een weg te banen naar een zijstraatje om te parkeren. Een van de vrouwen in mijn auto heeft nog steeds geen schoenen, dus klopt mijn schoonzus aan bij het huis waarvoor we geparkeerd staan. "Mogen we even schoenen lenen?" vraagt mijn schoonzus. Zonder twijfel krijgen we schoenen te leen, zodat de vrouw weer even tijdelijk gered is. Het huis heeft grote openslaande glazen deuren die naar de betegelde tuin leiden. Het is een behoorlijke kamer van ik schat zo'n 10 meter breed en een meter of 8 diep. Tientallen vrouwen zijn al aanwezig. Sommigen zitten op banken die langs de muren zijn geplaatst, anderen op tuinstoelen, maar de meesten op de grond. Opnieuw neem ik weer ergens plaats op de grond. Ik zit vlak voor een oudere nicht van Rebaz die naast mijn schoonmoeder op een tuinstoel zit. "Ga op mijn stoel zitten," biedt ze me aan als ik op de grond voor haar plaats neem. "Nee, nee, dank je wel. Ik zit hier prima." "Zal ik een stoel voor je regelen?" "Nee, hoeft echt niet. Het is goed zo. Er zijn vast andere mensen die beter op een stoel kunnen zitten dan op de grond." Een paar minuten zit ik daar, maar al snel komt mijn tweede schoonzus met een tuinstoel mijn kant op. Ik sputter nog even tegen, maar mijn schoonzus geeft niet toe. En dus zet ik de stoel neer naast Rebaz' oudere nicht en neem plaats. Ik zie de ruimte steeds voller worden en ik denk dat er uiteindelijk zo'n honderdvijftig a tweehonderd vrouwen in deze kamer zitten. Een half uurtje later is het blijkbaar tijd om te eten, want de kleden worden neergelegd. Schalen met rijst, draadjesvlees en kip, een soort soep met courgettes en vlees voor over de rijst, bakken met gesneden komkommers, citroenen en groene paprika's worden rondgebracht. Bekertjes water, borden en bestek worden verdeeld. De oudere nicht neemt me mee naar een plek langs een van de vele lange kleden met eten. Ik heb niet echt trek, maar eet toch iets. Een jonge meid tegenover mij, die volgens mij een nichtje (tantezegger) is van de overleden vrouw zit stilletjes te huilen. Na het eten wordt alles in rap tempo weer opgeruimd en wordt er thee rondgebracht. Een andere nicht van Rebaz vertelt me naast haar te komen zitten en zo zit ik in het uiterste hoekje van de kamer. Na een poos komt de dochter van mijn oudste zwager ook naast me zitten. Ik vermoed dat ze het zielig vindt dat ik als enige niet-Koerd in de menigte zit en me daarom even wat gezelschap wil brengen. Een oudere vrouw zwaait met een gevouwen tissue, terwijl ze door de menigte loopt en klaagliederen zingt. Een van de zussen van de overleden vrouw houdt het niet meer en begint te huilen. "Waarom ben je er niet? Het is zo stil zonder jou! Je had nog zo'n lang leven voor je!" Huilt de zus. De overleden vrouw was een jaar of 40, misschien ietsje ouder. Ongeveer van mijn leeftijd, dus. Inderdaad veel te jong, maar je hebt het niet voor het zeggen. Een jonge meid die ik niet ken, maar ongeveer 2 meter van mij vandaan zit begint nu ook hard te huilen. Ik duw een pakje tissues die vlakbij mij staan haar kant op. Misschien zijn deze rouwdiensten en de klaagliederen er ook wel voor bedoeld. Dat al het verdriet eruit komt, terwijl de vrouwen elkaar nog kunnen steunen nu ze zo samen zitten. De mannen hebben hun eigen manier van rouwen. Maar hoe dat precies gaat, weet ik niet, omdat ik als vrouw zijnde daar nooit bij ben. Maar wellicht gaan zij anders met hun verdriet om, want ze willen ook niet bij de vrouwen zitten tijdens rouwdiensten. Ik heb het idee dat ze niet tegen al die huilende vrouwen kunnen. Sommige vrouwen die na een poosje weer vertrekken, staan op en nemen afscheid van de meest naaste personen van de overledene en spreken hun wens uit dat ze hopen dat de overledene nu naar het paradijs zal gaan. Dit is weer een hele periode van rouwen. Vandaag zal ik vast nog eens naar de rouwdienst gaan. Wellicht met een vriendin van ons, die ook nog graag even wilde komen, vertelde ze me gisteren toen ze me belde. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 326 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => rouwen ) [24] => stdClass Object ( [reportId] => 5061458 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-08-18 [photoRevision] => 0 [title] => De eerste halve week zonder Ronak [message] => 4 dagen geleden zijn Shayda, Shayan, Kani en ik weer terug gekomen in Koerdistan, terwijl Ronak voor haar studie bij Rebaz is achtergebleven. Een neef van onze kinderen stond ons op te wachten op het vliegveld. Het was midden in de nacht. We pakten de 3 koffers en de 2 tassen met handbagage in de auto en reden naar huis. We waren maar 2,5 week weggeweest, maar ik had Koerdistan wel gemist. Hoewel het afscheid op Schiphol ons zwaar viel, voelde het goed om weer thuis te komen. Best apart om ineens zonder Ronak hier te zitten, maar in de moderne tijd met internetverbinding is de wereld best klein geworden. We hebben geregeld eventjes contact. Maar natuurlijk vliegen kinderen op een gegeven moment nu eenmaal uit. Inmiddels was het zo rond 4 uur half 5 in de ochtend. De oppas was wakker en op de vroege ochtend zaten we even in het tuinhuisje te praten. De 7 jonge katjes die vlak voor ons vertrek geboren waren, hadden inmiddels hun oogjes geopend en kwamen onhandig van onder het tuinhuisje gelopen. Staartjes recht omhoog en af en toe over elkaar struikelend. Precies 4 week zijn ze nu oud. Zo'n heerlijke leeftijd om met hen alle 7 tegelijk te knuffelen. Iets dat door hun beweeglijkheid bijna niet te doen is, maar gisteren lukte het me dan toch een foto met hen te maken. De eerste ochtend was ik tegen kwart voor 6 nog even in bed gekropen. Ik sliep maar kort. Zo'n 3 uurtjes later was ik alweer opgestaan en wilde net de koffers uitruimen, toen bleek dat ik naar Erbil moest. Ik reed naar de kliniek, sprak wat mensen en stapte weer in mijn auto om te vertrekken. Op dat moment merkte ik dat ik een lekke band had. Het nadeel van de extreme hitte die we hier in Koerdistan kennen. Het was al een paar dagen rond de 50 graden geweest, wat niet echt bevorderlijk is voor de gesteldheid van de autobanden. Ik belde het broertje van onze advocaat. Ze zijn neven van Rebaz en werken beide voor ons. Een half uurtje later stond de arme jongen in de hitte mijn band te verwisselen en bood meteen aan dat hij nieuwe banden zou laten plaatsen, aangezien de mijne letterlijk gescheurd was. In de tussentijd mocht ik zijn auto wel even lenen en evenlater liep ik door de Shoresh supermarkt. Het viel me op dat een jongeman net ietsje teveel naar me keek, maar besteedde er niet echt aandacht aan. Toen ik de winkelwagen weer terugbracht, zag ik hem nog wel de zijstraat naast de winkel inrijden. Ik moest terug naar de kliniek en keerde via de middenberm. Ondertussen was ik aan de telefoon met een goede vriend van mij. Ik wilde bijna de zijstraat naast de kliniek inrijden, toen ik merkte dat dezelfde jongeman uit de winkel me blijkbaar was gevolgd en me nu vertelde de wagen te stoppen. Bakhtiyari 2-side (zoals ze de hoofdstraat in de wijk Bakhtiyari noemen) is een druk bezochte straat en ik stopte de auto. De jongeman kwam nu naar de auto gelopen en stond naast mijn raampje. Ik maakte het raam halfopen. "Kunnen we vrienden zijn?" kwam hij vrij snel to the point. "Dat kan niet," antwoordde ik. "Waar kom je vandaan?" "Nederland" "Heb je Facebook? Kom, laten we vrienden zijn." "Nee, dat kan echt niet. Ik ben getrouwd en heb kinderen." "Ik wil alleen maar vrienden zijn." De vriend die nog steeds aan de lijn hing en mee kon luisteren, vertelde me mijn telefoon aan hem te geven, zodat hij met hem kon praten. Ik reikte mijn telefoon uit naar hem, waarop hij naar mijn scherm keek en de naam van de vriend las. "Oh, je bent getrouwd?" zei hij nu. Hij durfde de telefoon niet aan te nemen en verdween weer naar zijn auto. "Heb je het kenteken?" vroeg de vriend en dus noemde ik het, terwijl hij het noteerde. Gewoon voor de zekerheid. Ja, ik ben weer terug in Koerdistan, hoor. Er gebeurt weer genoeg om me heen. Het aparte vond ik vooral dat de jongeman er uitzag als een jaar of 25. Met mijn 40 jaar, had hij bijna mijn zoon kunnen zijn. Inmiddels was mijn eigen auto ook weer klaar en kon ik terug naar huis, waar mijn tweede zwager met zijn vrouw en 3 kinderen bij ons op bezoek kwamen om te zwemmen. De eerste dag was weer goed gevuld geweest. Vrijdag is hier de gebruikelijke vrije dag en de kinderen en ik bezochten mijn schoonouders, die al een huis vol visite hadden. De ouderlijke huizen in Koerdistan zijn meer een soort inloophuizen. Familie en vrienden komen al dan niet aangekondigd aan. Vooral op vrijdagen zie je extra veel inloop en ook voor de kinderen is het dan leuker. Neefjes en nichtjes van de jongste leeftijden rennen door de kamers, terwijl de ouders in de gastenkamer of extra zitkamer zitten. Ik neem een van de nichtjes die in Engeland woont, mee terug naar huis. Eerst wil ze blijven slapen, zoals ze voor onze vakantie naar Nederland ook had gedaan, maar tegen middernacht krijgt ze toch heimwee en haalt mijn tweede zwager haar weer op. Zaterdag. Ik was inmiddels 9 dagen te laat voor onze afspraak in het ziekenhuis voor Shayan zijn gebroken arm. Ik rijd naar het Zheen Hospital waar Shayan zijn gips had gekregen, maar de arts blijkt vanmiddag in zijn eigen kliniek vlakbij Shara Ataba (de dokter straat) te zijn. Die straat hangt vol met borden van artsen van allerlei specialisaties. Allemaal in het Koerdisch geschreven. Probeer daar maar eens de juiste arts uit te vinden. Ik parkeer ergens de auto en loop door de straat. Hier en daar vraag ik iemand of hij de arts kent. Gelukkig tref ik na een minuut of 10 al iemand die mij de jjuiste kliniek aanwijst en weet te vertellen dat de arts pas om 4 uur in de middag aanwezig zal zijn. Onverrichterzake rijden we terug naar huis om later in de middag opnieuw langs te komen. Iets over 4. De wachtkamer is smal. Aan drie muren zijn wat stoelen geplaatst en links in het midden staat het bureau van de receptionist. Ik meld Shayan aan en neem plaats. Een koelsysteem koelt de ruimte iets, maar naarmate het zo druk wordt dat de ene helft van de wachtruimte vol staat met mensen die geen zitplek meer hebben, wordt het steeds warmer binnen. Ik wacht op onze beurt. Eerst naar de arts, die het gips eraf haalt met een soort van cirkelzaagje dat wel door het gips snijdt, maar niet door de huid. Dan een nieuwe rontgenfoto, die ik stiekem zelf al even bekijk. Je ziet de breuk nog wel, maar je kan ook een extra laagje langs de buitenkant zien groeien. Shayan zegt geen pijn meer te hebben en de zichtbare bult op zijn arm, net onder zijn pols, die tot twee week na de breuk nog wel zichtbaar was, is verdwenen. Als ik over zijn arm voel op die plek, voel ik nog wel een verdikking op zijn bot. We moeten nog terug met de foto naar de arts voor een beoordeling van zijn kant en het duurt wel even voor we aan de beurt zijn. Af en toe komt een bedelaar de wachtkamer binnen lopen. Eerst een volwassene met kind, dan een blond meisje van een jaar of 10. Evenlater een vrouw met niqaab en een baby op haar armen, vervolgens nog een jongeman met een blonde jongen van een jaar of 12. Beiden zeggen doofstom te zijn en laten wat medische pasjes zien, die ik niet kan lezen. Alleen de doofstomme jongens geef ik wat geld. Een vrouw met een lange jas en gebloemde hoofddoek die onder haar kin zit dichtgeknoopt, komt naast me staan. "Spreek je Koerdisch? Oh, je bent hier vast al heel lang zo te zien." "11 jaar" "Ben je christen?" "Niet meer. Ik ben moslim." Haar ogen lichten op. "Alhamdulillah (Godzijdank), wat fijn." Ze vertelt me over dingen die ik zou moeten doen om in het paradijs te komen. Overduidelijk wil ze me nog verder bekeren dan ik al bekeerd ben. Bijna elke zin die dan komt, eindigt met "inshallah" (als God het wil). Af en toe herhaal ik een "inshallah", maar laat het gesprek verder voor wat het is. Ongeacht welk geloof dan ook, vind ik dat een zaak tussen God en mij en niet tussen andere mensen en mij. Evenlater zit ik op een stoel tegenover de receptie. Het is even een rustig moment in de wachtruimte, want drie stoelen aan mijn linkerkant zijn leeg. Een vrouw met een pasgeboren baby op haar arm komt direct naast mij zitten. Ze probeert contact met mij te zoeken en ik vertel haar wat een leuke baby ze heeft. De vrouw is helemaal blij dat ik Koerdisch spreek en ze begint een kort gesprek aan. Evenlater heeft ze haar baby bij, ik vermoed, haar man achtergelaten en komt ze opnieuw pal naast mij zitten. Om de tijd te doden, download ik liedjes voor op mijn telefoon. De vrouw naast mij hangt steeds meer mijn kant op en kijkt overduidelijk met mij mee op mijn scherm. In westerse ogen komt het erg onbeleefd over, maar ik zie de humor er wel van in. Ik besluit er niets van te zeggen en ga ongestoord verder waar ik mee bezig ben. Als we eindelijk terug naar de arts mogen, krijg ik eerst tekst en uitleg bij de rontgenfoto en hij is tevreden. Gips is niet meer nodig, wel wat vitaminedrupjes en een hercontrole over een maand. Het bezoek aan de arts deze keer kost me ongeveer 14 euro voor de arts zelf en 14 euro voor de rontgenfoto. Vandaag heeft Shayan alweer 2x gezwommen. Hij heeft dan ook heel wat in te halen. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 269 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => de-eerste-halve-week-zonder-ronak ) [25] => stdClass Object ( [reportId] => 5058654 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-24 [photoRevision] => 0 [title] => Op volle toeren [message] => Een gekkenhuis is het. Drie dagen op een rij hebben Ronak en ik vanaf 10 uur in de ochtend afspraken in Erbil staan. Mijn agenda staat vol met haar en mijn planningen, die zoveel als mogelijk op elkaar afgestemd worden. Een week is niets als je deze tijd hebt om je voor te bereiden op een vakantie naar Nederland en zoals in Ronaks geval daarna zelfs in Nederland blijft wonen. En sommige dingen zitten ook gewoon tegen. Ronaks diploma moest worden gebracht naar een instantie, ergens in Ainkawa. De advocaat had wel een naam, zei hij. Hij stuurde me een Viber bericht: "Amdest". Nu had ik nooit van Amdest gehoord en zelfs een zoekactie op Google met "Amdest Ainkawa" leverde me niks nuttigs op. Met deze informatie kwam ik niks verder, moest de school bellen en kwam erachter dat het niet "Amdest" was, maar "Amideast". (Sommige) Koerden en spellen.... Wie in Koerdistan is geweest, weet dat dat niet altijd een goede combinatie is. Amideast is een taleninstituut die in een extra beveiligde compound binnen Ainkawa ligt. Nog best lastig er te komen, als Google Maps (wat moet ik tegenwoordig zonder deze functie op mijn telefoon?) straten aangeeft die er niet zijn en andere niet vermeldt. Met hulp van Asayish die de compound bewaken, lukt het ons uiteindelijk Amideast te vinden. "Bedoel je Admest?" had een van hen gezegd. Als mijn advocaat niet eerder Amdest had gezegd, had ik Admest ook niet herkend, maar nu antwoordde ik volmondig: "Ja, die bedoel ik." En zo kwamen we na een extra rondje te hebben gelopen door de wijk aan bij Amideast, waar we de officiele papieren van Ronaks SAT toets konden meekrijgen. We rijden terug naar het werk, geven het diploma en de SAT formulieren af aan de broer van de advocaat, van wie ik later krijg te horen dat het diploma ook nog "even langs Bagdad" moet. Tuurlijk, wordt geregeld. Door de advocaat dan. Dat ligt ver buiten mijn bereik. Ronak spreekt af met vrienden die ze nog graag even wil zien voor zowel zijzelf als haar vrienden naar andere werelddelen vertrekken. Het voor- en nadeel als je op een internationale school hebt gezeten. Ook lokale Koerden trekken er vaak als student in een ander continent op uit: Amerika, Engeland, Zweden en Ronak naar Nederland. Mocht Ronak later willen reizen, heeft ze in ieder geval voldoende connecties over de wereld verspreid. Ik haal in de tussentijd voldoende boodschappen voor als wij in Nederland zitten. De oppas en haar man kunnen zelf niet autorijden, dus ik zorg ervoor dat drinkwater in overvloed aanwezig is. Ook aan eten geen gebrek. Vlees haal ik bij een van de slagerijen zo dicht mogelijk bij ons huis. De hitte is momenteel behoorlijk (40-45 graden), hoewel ik er persoonlijk nooit last van heb (loop ook nog gerust in mijn lange spijkerbroek en bloes met lange mouwen of een t-shirt), maar voor vlees wil ik niet te lang buiten blijven. De afgelopen dagen leven we in een enorm hoog tempo. Je voelt de adrenaline in je lichaam. In de middag gaan we vast wat familie in Massif opzoeken om afscheid te nemen. Ondertussen krijg ik telefoon dat de man van mijn jongste schoonzus en een volwassen neef van mijn kinderen met de kinderen van mijn schoonzus willen komen zwemmen. Tuurlijk. Laat maar komen. Zelf kan ik er niet zijn. Ik heb nog een afspraak bij de fysio en Ronak een afspraak met een vriendin in Massif die afhankelijk is van een hoop geregel voor ze haar huis mag verlaten, dus afzeggen van onze kant is niet haalbaar. Shayda, Shayan en Kani zijn wel thuis en ook de oppas en haar man zijn er. De mannen vinden het prima. Ze komen heerlijk zwemmen en laat in de avond stuurt mijn schoonzus de filmpjes en foto's die ze hebben gemaakt in ons zwembad. Een vriendin van Ronak die tegenwoordig in Zweden woont, maar nu op vakantie is en ook is uitgenodigd door de vriendin uit Massif pikken we onderweg bij Family Land op. Ik laat Ronak een bericht sturen dat ze uiterst half 6 bij de ingang van de woonwijk moet zijn, omdat ik anders geen tijd heb te wachten. Ooit heeft deze meid ons ruim een uur ergens laten wachten. Heel onschuldig in de ogen van de meeste Koerden, maar vandaag (gisteravond) heb ik gewoon echt geen tijd. 1 minuut over half 6. Daar is ze dan. Snel stapt ze in onze auto in en we rijden door naar Massif, waar ik ze afzet bij het Swiss Hotel waar ze de afspraak hebben staan. Ik rij door naar de fysio, parkeer mijn auto aan de kant van de straat en loop naar het praktijkgedeelte onder zijn huis. Een last valt van mijn schouders. Ondanks alle drukte, loop ik op schema voor mijn laatste afspraak. Ik heb de hele dag weliswaar geen tijd gehad om te eten. In de ochtend een soort zelfgemaakte walnootthee gedronken (3 walnoten pellen en een hele nacht in een kopje water laten staan om de volgende ochtend op de nuchtere maag te drinken). De rest van de dag heb ik geteerd op 2 Snickers. Zo slecht zo slecht. Ik weet het. Maar mijn maag zit nog steeds (sinds mijn eerste bezoek aan de fysio) in de knoop en veel eten staat me gewoon tegen, waardoor ik in de afgelopen 2,5 week al 4 kilo kwijt ben geraakt. In de wachtruimte zit een vrouw, die ik van school ken, met haar ouders. We praten over de fysiotherapeut en ze vertelt me allemaal verhalen van bekenden van haar die succesvol door hem zijn behandeld. De fysiotherapeut zelf heeft het ook druk, loopt met zijn mobieltje aan zijn oor via de wachtruimte van de ene behandelkamer naar de andere, maar neemt toch de tijd ons de hand te schudden. Uit respect sta ik op. Ook zijn vrouw, de assistente, komt even een hand schudden. Ik mag de eerste tien minuten weer op de schudmachine staan. De fysiotherapeut zet de stand op 59. Het schudt zo erg dat ik het gevoel heb bovenop een op volle toeren draaiende centrifugerende wasmachine te staan. Als de teller is afgelopen en de fysiotherapeut en zijn vrouw nog bezig zijn, loop ik terug naar de bank in de wachtruimte. De fysiotherapeut roept me de behandelkamer in. Hij pakt mijn beide handen beet, hurkt voor me neer en vertelt mij hetzelfde te doen. Hij controleert hoe stevig ik gehurkt zit. Stukken beter dan eerst, maar ik kan nog niet alleen hurken, zonder achterover vallen. Het eerste uur a anderhalf uur is ongeveer voor rekening van zijn vrouw. Wat eenvoudige beenoefeningen, terwijl ik op mijn buik lig. Daarna de electrische apparaten weer. Mijn benen en onderrug. De stand komt hoog. "Stand 16", zegt de vrouw van de fysiotherapeut. "Is het te doen?" vraagt ze me. "Op het randje," antwoord ik, "Ik verdraag het net." Prettig is anders, maar we komen niet voor de lol. Ondertussen is een oudere Koerdische vrouw naast me komen liggen. Ze vertelt over een drama dat zich onlangs had voltrokken in haar kring. Een man die een meisje wilde trouwen, maar geen toestemming had gekregen en daarna zowel het meisje als zichzelf had doodgemaakt. "Als het drama maar niet nog groter wordt," verzucht ze. De vrouw heeft haar zoon en kleinzoon meegenomen, die in de wachtkamer zijn achtergebleven. Het kindje van een jaar of drie huilt vrijwel aan een stuk door. "Mijn man gaat deze vrouw eerst even behandelen, zodat zij zo snel mogelijk klaar is," legt de assistente aan mij uit. Ik vind het prima. "Mag ik nadat je de electrische apparaten hebt afgedaan wel even plassen?" vraag ik de assistente. Voor het toilet moet ik langs de wachtruimte, waar mannen zitten te wachten. Natuurlijk is dat geen optie in mijn korte pyjamabroekje. "Ik zet even kamerschermen voor je neer," oppert ze en in no time verdwijn ik langs de kamerschermen naar het toilet. De andere vrouw is inmiddels klaar en vertrokken en nu is het mijn beurt. De fysiotherapeut doet wat oefeningen, waarbij hij met zijn bovenlichaam tegen mijn opgetrokken knieen drukt. Ik voel de zenuwen trekken in mijn dijen. Bij het andere been, verleg ik mijn heup iets, wat voor mij makkelijker ligt. De fysiotherapeut kijkt mij aan: "Mijn zusje, als ik je op een bepaalde manier neerleg, moet je niet verplaatsen. Dat werkt niet." "Oh, ik dacht, ik ga even een fijnere positie aannemen," antwoord ik. De vrouw en de fysiotherapeut lachen beiden. Hij legt me weer goed en vervolgt de oefeningen. "Zal ik jou ook direct even laten voelen hoe je deze oefeningen moet doen?" hij zicht zich tot zijn vrouw. "Nee, hoor, hoeft niet," antwoordt ze, "het ziet er best pijnlijk uit." Maar evenlater ligt ze al op de behandelstoel naast me. Hij kneedt haar in dezelfde houding en ze geeft een gilletje van de pijn. Ik begin te lachen. Na een paar oefeningen is hij klaar met haar en komt terug bij mij. Het is inmiddels mijn zesde behandeling bij hem, hoewel hij de laatste drie a vier keer mij extra tijd heeft gegeven, en hij benoemt wat mij nog mankeert en wat inmiddels verholpen is. Mijn benen en onderrug hebben nog wat problemen, vooral bij een bepaalde zenuw. Geen onbekend verhaal. Ik kamp al wel iets van twintig jaar daarmee. Mijn blaas is goed en mijn baarmoeder zat na drie behandelingen ook weer op zijn plek. Normaal heeft hij maar een behandeling nodig voor een verzakte baarmoeder, maar ik bleek weer een speciaal geval. Op mijn vraag hoe een verzakte baarmoeder ontstaat, noemt hij vier punten op, waar ik me allemaal schuldig aan heb gemaakt. Het gesprek komt op menstruatie. Iets wat je in de Koerdische cultuur eigenlijk niet met mannen bespreekt, maar aangezien hij onder de doktoren valt, kan dit wel. Voor de zekerheid pas ik me wel aan aan de Koerdische gebruiken en begin de zin met: "Als het geen schaamte is om te benoemen, ...." "Nee, nee," zeggen de fysiotherapeut en zijn vrouw tegelijkertijd, "hier mag je alles zeggen." De fysiotherapeut adviseert: "Je moet niet douchen als je menstrueert. Dan stopt het bloeden en komt niet alles naar buiten." Hij kijkt me aan en wacht op mijn reactie. Ik douche dagelijks. Zomers vaak zelfs twee keer per dag. Met dat gegeven in mijn achterhoofd, kijk ik de fysiotherapeut aan, die nog steeds op mijn belofte wacht en antwoord uiteindelijk: "Ik ga niet liegen, dus volgens mij kan ik beter niets zeggen nu." Hij probeert me nog een poosje over te halen, maar dat deel zit te diep om zo even aan te passen, vermoed ik. Het is 4 uur later als ook mijn behandeling klaar is. Ik sta bij de receptie om te betalen. "Je gaat naar Nederland toch?" vraagt de fysiotherapeut. Ik knik ter bevestiging. "Oh dan moet je ook even deze zalf meenemen voor je vader. En dit massageapparaatje ook. En deze collageencreme voor je moeder en deze zonnebrandcreme voor je moeder en deze zonnebrandcreme voor jezelf," Hij komt terug met zijn handen vol spullen die hij als kadootje meegeeft. Ondertussen willen ze me laten gaan zonder de behandeling te betalen. Ik weiger. "Nee, je gaat reizen. Je hebt je geld nodig," zegt hij. "Jij gaat ook reizen, dus hebt het ook nodig," antwoord ik. Het bedrag is maar een kleine vergoeding voor de vier uur durende behandeling. "Kom nog even mee naar boven," nodigt de vrouw me uit. En samen lopen we naar hun huis. Hun jongste dochter doet de deur open. Ik groet haar en we lopen door naar de zitkamer. De oudste dochter brengt water en Turkse koffie, de zoon brengt baklava. Mijn telefoon gaat over. Het is een van de volwassen neven van mijn kinderen. "Waar ben je?" Het zou zomaar kunnen dat hij mijn auto allang heeft gespot aan de zijkant van de straat hier in Massif en dat het meer een soort controle vraag is, dus ik doe geen moeite om te liegen. "Ik zit bij de vrouw van dr... (en ik noem de voornaam van de fysiotherapeut)." "Wie?" vraagt de neef. "De fysiotherapeut," antwoord ik. "Oh oke, welke dag vertrek je naar Nederland? Morgen- of overmorgennacht?" "Overmorgen," antwoord ik. Deze neef brengt ons naar het vliegveld als er niks tussenkomt. Evenlater komt de fysiotherapeut ook thuis en zo zitten we te praten over de gezondheid van mijn ouders, Koerdistan, Nederland, de criminaliteit in beide landen, de regels over hoe je in beide landen je je huis mag beschermen tegen indringers. Er zijn weinig indringers in Koerdistan, zegt de fysiotherapeut die als andere baan ook bij de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst) werkt. Volgens de wet mag je indringers in je huis en tuin zonder gevolgen doodmaken. Buiten je tuin vervalt dat recht. Natuurlijk ben ik niet voor geweld, maar vind deze regeling toch wel een fijn hulpmiddel om de criminaliteit hier laag te houden. Het lijkt ook te werken, want ik hoor zelden over inbrekers. Net even wat meer rechten voor de bewoners. Ik word uitgenodigd in de keuken. Het is al laat in de avond, maar er ligt een klein ontbijtlaken op de grond, waarop een bordje met oranje rijst (gekleurd door tomatenpurree) ligt, bordjes met walnoten, olijven, geitenkaas, ongeklopte slagroomcreme en brood. Ik krijg thee, water en yoghurtdrank met mint. De man, zijn vrouw en ik zitten om het kleed heen te eten. Rond kwart voor 12 sta ik op. Het is nog erg gezellig, maar ik moet Ronak ophalen die ondertussen naar het huis van haar oom en tante is gelopen. Het kost me zeker tien minuten voor ik iemand van hen bereik. Uiteindelijk ga ik nog even langs de supermarkt die 24/7 open is. Het is na twaalven als ik weer in de auto stap. Mijn telefoon gaat over: "Ben je al aangekomen?" De fysiotherapeut en zijn vrouw willen zeker zijn dat ik thuis ben zo laat in de nacht, dus ik beloof een berichtje te sturen, zodra ik ben aangekomen. Het was weer een lange en drukke dag. Op naar de laatste twee dagen voor ons vertrek. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 211 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => op-volle-toeren ) [26] => stdClass Object ( [reportId] => 5058430 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-22 [photoRevision] => 0 [title] => De week voor Ronaks vertrek naar Nederland [message] => Hoewel we er in eerste instantie vanuit gingen, dat Ronak pas in augustus naar Nederland zou gaan om daar te gaan studeren, hebben we toch besloten dat ze eerder gaat vertrekken. En dat wij ook geheel tegen de planning in mee gaan. In de laatste week moet ik ineens van alles regelen. Officiele zaken die met haar diploma te maken hebben, waarbij we vandaag vroeg in de middag ergens naartoe moeten, maar ik van niemand nog een duidelijk antwoord heb kunnen krijgen wat voor een instantie het is, hoe het heet of waar het is. Om afscheid te nemen van elkaar, want ze gaan allemaal een andere kant op in de wereld, had Ronak gisteravond met haar vrienden afgesproken in een pizzeria in Ainkawa, de christelijke buurt in Erbil. Ik had in de ochtend al heen en weer moeten reizen tussen huis en Erbil voor een werkafspraak en had in de avond geen zin om nog eens dubbelop te rijden. Ik zette Ronak af bij de pizzeria en reed zelf door naar het werk, deed wat administratie en wachtte vervolgens buiten op de stoep tot het tijd was haar te halen. Half 10 hadden we afgesproken, zoals meestal. Kort voor ik aankwam waren enkelen van Ronaks vriendengroep naar een andere plek in de stad gegaan en stonden sommigen op het punt weg te gaan. "Weet je wat zo aardig is, mama?" En ze vertelt me wat er net gebeurd was. Twee van haar vrienden wilden haar niet in haar eentje achterlaten, omdat ik er nog niet was. Ronak had aangedrongen dat ze oke was en dat ik zo er zou zijn, maar ze had de jongens moeten beloven binnen in de pizzeria te wachten "tot je moeder komt". Dit is een van de dingen die ik zo waardeer aan deze cultuur. Jongens van rond de 17 a 18 jaar die een meisje van 17, die net klaar is met haar middelbare school, vertellen dat ze niet buiten moet blijven staan tot haar moeder voor de deur staat. En dit is niet de eerste keer dat de jongens van haar klas de verantwoordelijkheid voor haar op zich nemen. Zo was Ronak eens in Erbil, begon het thuis te onweren, had ik geen oppas, was het al laat in de avond en durfde ik vanwege het onweer de andere kinderen niet alleen thuis te laten. Twee jongens die nog niet klaar waren met het feest, stapten met Ronak in een taxi, brachten haar tot aan huis, weigerden mijn aanbod om op zijn minst de taxikosten te vergoeden en vertrokken met dezelfde taxi weer terug naar het feest. Wat een verantwoordelijkheidsgevoel! En dat waardeer ik zo enorm! Natuurlijk moet ze ook nog afscheid nemen van familie. Ondertussen zit ik nog steeds ergens in het proces van het halen van mijn rijbewijs. Afgelopen donderdag had ik een afspraak daar, maar door een controle in het ziekenhuis voor Shayans gebroken arm, liep het enorm uit. Ik kwam te laat, moest mijn advocaat zijn broer laten sturen om iets op te halen en aanstaande donderdagochtend moet ik er weer staan voor een formulier. Een afspraak die ik niet mag missen, zei mijn advocaat. Via Shayans arts zal ik een briefje moeten krijgen in verband met het vliegen met een gipsarm en in de tussentijd loop ik nog steeds bij de fysiotherapeut. Om het allemaal nog wat drukker te maken, bleek onze kat gisterochtend haar tweede nestje jonkies te hebben geworpen. Deze keer had ik haar buiten in de tuin gelaten tijdens de bevalling, waar ze beschutting had gezocht onder ons tuinhuisje. Terwijl we allemaal op het gras lagen te kijken onder het tuinhuisje haalde de tuinman de jonkies er een voor een onder vandaan om te kijken hoe het met de jonkies ging, hoe ze eruit zagen en hoeveel het er waren. Waar ik vier, maximaal vijf kittens verwachtte, bleken het er zeven! Vier rode en drie zwartere. Een van de rode was wat zwak en slap. Ik vermoed dat het de laatst geborene is geweest, want bij deze zat de navelstreng er wat opgedroogd aan. We knipten de navelstreng en klopten op het buikje om hem wat actiever te krijgen. Nadien heb ik het volledige nestje niet meer gezien en weet ik niet of het kleintje nog leeft of niet. Nyla, de moederpoes, heeft haar rol als moeder weer op zich genomen en ligt de meeste tijd bij haar kittens onder het tuinhuisje, zodat ik niet de kans krijg de kleintjes allemaal te zien. De natuur zal zijn gang wel gaan. Ik zal blij zijn als deze week voorbij is en als me is gelukt alles te regelen. en er niet onverwacht nog meer zaken zullen opduiken. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 279 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => de-week-voor-ronaks-vertrek-naar-nederland ) [27] => stdClass Object ( [reportId] => 5057975 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-16 [photoRevision] => 0 [title] => Mijn theorie examen en de wonderdokter [message] => Na bijna 11 jaar in Koerdistan te hebben rondgereden met mijn Nederlandse rijbewijs, vorig jaar eindelijk eens een vertaling van mijn rijbewijs te hebben geregeld, heb ik sindskort het proces opgestart om toch maar eens mijn Koerdische rijbewijs te gaan halen. Mijn theorie examen ging uitzonderlijk. Oke, in Nederland slaagde ik ergens in 1997 ook al voor de eerste keer voor mijn theorie examen, maar hier ging het echt uitzonderlijk. Dat wil zeggen dat ik een paar dagen geleden in mijn eigen auto achter mijn advocaat aanreed naar de plek aan Mosul street waar de examens worden afgenomen. Sowieso was ik al een gevalletje apart, omdat mijn Koerdisch lezen nog steeds beginnend is en ik had aangegeven niet voldoende Koerdisch lezen te beheersen om schriftelijk het examen af te leggen. Mondeling was dan ook een optie. Dus daar ging ik voor. Op zich vond ik dat al spannend genoeg, vanwege het dialectverschil. We reden langs het die ochtend afgebrande ACE, de alombekende en goedbezochte bouwmarkt van Erbil. Twee helikopters die met het blussen hadden geholpen, vlogen net weg van de nog nasmeulende brand. Een enorme rookontwikkeling had het tot gevolg gehad, die van de andere kant van Erbil al mijn aandacht had getrokken. Nu reden we ervoor langs. Mijn advocaat belde me. "Zie je ACE? 10 miljoen dollar schade," vertelde hij me. Ik had geen idee waar hij zo snel die informatie vandaan haalde, maar dat het gebouw met alle spullen erin tot de grond was afgebrand en ingestort was duidelijk. Toen we evenlater aankwamen op de plek waar ik mijn examen moest afleggen, liepen mijn advocaat en ik een klein kantoortje binnen van zo'n drie bij drie meter. Twee mannen achter een bureau, een stuk of vier mannen op de twee bankstellen langs de muren. Mijn advocaat stelde mij voor en vertelde een van de mannen achter het bureau dat ik voor mijn theorie examen kwam. Ik moest een pasfoto inleveren, mijn naam werd fonetisch in het Koerdisch gespeld en ondertussen vermelde mijn advocaat tussen neus en lippen door dat ik "een dokter was (elke behandelaar die patienten behandelt, is hier een dokter), dat ik het zo fijn vond in Koerdistan, dat mijn Koerdisch zo goed was en dat ik een geweldige chauffeur was." Ik moest een klein bedrag betalen, waarvan ik ervan uitging dat het de kosten voor het examen waren. "Kom aanstaande donderdag maar weer terug, maar wel even bellen van te voren." Ik ging ervanuit dat er iets fout was gegaan met mijn examen, maar mijn advocaat vertelde me dat mijn theorie examen nu klaar was en ik donderdag mocht afrijden. Ik keek hem niet-begrijpend aan. Ik had weliswaar wat vragen beantwoord in het kantoortje, maar niet een die te maken had gehad met rijveiligheid. "Wasta," antwoordde mijn advocaat toen hij mij zag fronsen. Blijkbaar had hij geregeld dat ik geen theorie examen hoefde te doen. Het is dat ik al jarenlang in Koerdistan rondrijd, anders had ik het niet op deze manier willen laten gebeuren. Aanstaande donderdag zal ik terug moeten komen voor mijn rij-examen. Ben benieuwd of ik dan inderdaad geen theorie meer hoef te doen. Stiekem reken ik toch op nog een vraag of wat over verkeersveiligheid. Mijn bezoeken aan de fysio gingen ondertussen ook onverminderd door. Elke drie dagen een bezoek. Gisteravond om 7 uur had ik mijn vierde bezoek. De assitente zette me direct op een machine "een bodyshaper" zoals het apparaat vermeldde. Eerst zittend op een stoel met mijn benen op de machine. Aansluitend nog eens tien minuten door er geheel op te staan. "Ga ik ook even met je meedoen en op de machine naast jou staan," zei de assistente tegen mij. Heerlijk vind ik dat ongedrongene hier in Koerdistan. Niks moet, alles mag. En zo stonden de assistente en ik de komende paar minuten naast elkaar op de machines. Toen mijn machine klaar was, drukte ze haar eigen uit en liep mee met haar man naar de behandelkamer. Ik meen het als ik zeg dat ik de fysiotherapeut een wonderdokter vind. Het vocht is uit mijn benen getrokken, is mijn luie blaas normaal actief geworden en als kers op de taart ben ik zelfs wat kilo's afgevallen. Nu had ik persoonlijk in eerste instantie niet aan de fysiotherapeut verteld dat ik een luie blaas had. Die heb ik al jaren en het is volgens mij algemeen bekend dat ik met elke ronde mee kon naar de wc. Tien minuten, een uur tussentijd. Ik kon altijd plassen. Toen we nog in Nederland woonden, was dat wel eens bij de huisarts aan de orde gekomen, maar de beste man gaf me alleen de diagnose "luie blaas" en behalve wat bekkenbodemspieroefeningen die nooit echt het gewenste resultaat opleverden, moest ik er maar mee leren leven. Bij de fysio was het gegeven van een luie blaas te vermelden dus simpelweg niet bij me opgekomen. Overigens was dat ook niet nodig. De fysio had mijn buik gevoeld. Dat wil zeggen een massage waarbij hij niet zacht in mijn buik drukte en zelf problemen opspoorde. "Je plassen gaat beter worden," had hij me al gezegd. Nog steeds had ik de link niet echt gelegd, tot ik de dagen erna merkte dat ik minder drang voelde naar de wc te gaan en zomaar uren kon overslaan. Bij navraag tijdens een volgend bezoek, vroeg de fysio mij: "Had je verwacht dat je dit soort problemen met de hand kan oplossen?" "Nee, zeker niet," had ik geantwoord. Eerlijk gezegd had ik me er allang bij neergelegd dat ik ermee moest leven. Hij vertelde me hoe hij ook met deze speciale massages verzakte baarmoeders kon verhelpen. Oplossingen waar anderen nog vaak kiezen voor een operatie, kan hij dus zelf verhelpen. Ondertussen ging hij ook verder met mijn massage. Met de muis van zijn hand drukte hij in specifieke richtingen op mijn buik om vervolgens met zijn volle vuist op bepaalde plekken te drukken. Een stekende pijn schoot door mijn buik en ik vertrok mijn gezicht. De fysio richtte zich tot zijn vrouw, die assistente is, terwijl hij beheerst doorging met de gevoelige massage: "Wist je dat dit voor haar aanvoelt alsof ik een mes in haar buik steek?" Ik kon het beamen. Toch valt het voor mij onder de categorie "fijne pijn": ik voel de scherpe pijn die op bepaalde plekken erger is dan op andere, maar het is beheersbaar. "Voelt een mes in mijn buik niet beter, dokter?" had ik gisteren bij dezelfde soort massage voor de grap tegen hem gezegd, nadat hij weer even pijnlijk over mijn organen was gegaan. "Zal ik een mes halen?" lachte hij terug. "Tuurlijk, ga je gang." Zijn vrouw was bezig met de patient die naast mij op de behandelstoel lag. Meerdere patienten tegelijk onder behandeling bij de fysio. Ik weet niet of ik dat in Nederland wel eens heb gezien, maar als je je even over de schaamte heen zet, kan het ook heel gezellig zijn. Ik lag er weer in mijn t-shirtje en korte broek. De vrouw naast mij had alleen hoge rugpijn en had haar gewone kleding aan. Al aan het begin van onze behandeling ontstond een gesprek tussen de assistente, de vrouwelijke patient en mij. We vertelden elkaar onze afkomsten, ik als Nederlandse getrouwd met een Mzuri. De beide vrouwen kwamen elk van een andere stam. Hoewel de patiente ook Bahdini sprak, was haar accent toch wat anders dan wat ik gewend was. De assistente was Sorani-sprekend. We spraken over haarverf, onze leeftijden en over hoe sommige Koerdische vrouwen jarenlang kunnen beweren dat ze nog steeds 35 jaar oud zijn, terwijl ze inmiddels de 40 hebben bereikt. De patient was 20, getrouwd op haar 16de en moeder van een peuter. De assitente vertelde dat ze 33 was en een jaar jonger was dan de fysiotherapeut die haar man was. "Ben jij de vrouw van de dokter?" vroeg de patiente verbaasd, "Oh, dat had ik echt niet in de gaten! Maar jij lijkt echt zoveel jonger dan de dokter! Je lijkt 24 ofzo." Terwijl we aan het lachen waren, kwam de fysiotherapeut de kamer weer binnen. "Dokter," riep de patiente al vrij snel uit, "Jouw vrouw lijkt echt zoveel jonger dan jij!" Dit soort uitspraken zijn al heel gewoon voor mij geworden hier in Koerdistan en de fysiotherapeut keek haar niet gemeend boos aan. Hij lachte terwijl hij de kamer weer even verliet. "Meisje," lachte ik naar de patiente naast mij, "Dit was onverstandig van jou. Dit soort informatie geef je NADAT je klaar bent met de behandeling en als je al betaald hebt. Jij gaat nog pijn krijgen vanavond, dat beloof ik je." We lachten alledrie. Ruim twee en een half uur later waren we klaar met onze behandelingen. "Ga maar opstaan," vertelde de fysiotherapeut aan mij, terwijl hij naast mijn behandelstoel stond. Vanuit ligpositie probeerde ik te gaan zitten. Hij drukte me met zijn wijsvinger terug, zodat ik terug achterover viel op de horizontale behandelstoel. "Sta maar op," herhaalde hij weer, waarop ik opnieuw vanuit ligpositie probeerde te gaan zitten. Opnieuw drukte hij me terug. "Sta maar op," herhaalde hij nogmaals. Ik begon te lachen: "Dokter, het is een beetje moeilijk opstaan zo, als je mij steeds terug drukt." "Omdat we niet zo opstaan!" verduidelijkte hij me nu op vermanende wijze. "Aha," lachte ik en draaide me op mijn rechterzij om vervolgens omhoog te komen. "Goed zo. Je leert het al," lachte de fysiotherapeut nu. "Ben je duizelig?" vroeg hij me toen ik net naast de behandelstoel stond. "Een klein beetje," antwoordde ik. "Wat nou, meisje?" zei hij "Een klein beetje duizelig? Je hebt zo lang gelegen. Ga eerst maar weer even liggen bijkomen." Opnieuw klom ik terug op de behandelstoel, waarbij hij nu het ruggedeelte wat omhoog zette. De patiente naast mij mocht ook even weer bijkomen, nadat zij ook had aangegeven dat ze wat licht duizelig was. Nadat ik betaald had en nog een collageencreme voor mijn gezicht van de fysiotherapeut erbij had gekregen, vertelde hij zijn vrouw nog even met mij in de keuken te gaan zitten drinken. Eigenlijk wilde ik niet nog meer van hun tijd in beslag nemen, maar ze drongen beiden aan. Eigenlijk had de fysiotherapeut mij eerder al verteld dat zijn vrouw mij erg leuk vindt en dat we misschien wel vriendinnen konden worden. Dus daar zat ik dan na de behandeling: in de keuken van de fysiotherapeut oploskoffie te drinken om kwart voor tien in de avond. We hadden een heel gesprek over ons werk en personeel. We wisselden onze telefoonnummers uit en ik bood haar aan eens met hun kinderen op te halen om bij ons thuis te komen zwemmen, waarop ook zij mij aanbood eens met onze kinderen langs te komen. In Nederland zou ik niet zo snel via deze weg vriendinnen hebben gezocht, maar het zijn zulke aardige en warmhartige mensen. Je voelt je er gewoon meteen thuis. Binnenkort maar eens wat afspreken. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 233 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => mijn-theorie-examen-en-de-wonderdokter ) [28] => stdClass Object ( [reportId] => 5057525 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-11 [photoRevision] => 0 [title] => Fysio deel 2 [message] => Gisteravond kon ik meteen opnieuw terecht bij de fysiotherapeut. Ik begin er al aan gewend te raken dat er dus praktisch geen wachtlijst is, dus ik bel laat in de middag (overdag oefent hij zijn beroep als Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst) uit) en 2 a 3 uur later zit ik al in zijn praktijk. De vorige keer dacht ik een soepele broek mee te hebben genomen, maar hij bleek van te dikke stof om het bij de bovenbenen op te vouwen. De broek werd met mijn goedkeuring in de naad losgeknipt. Daar zat ik dan met twee losse flodders aan beide kanten van mijn benen. "Korte broek meenemen, volgende keer," hadden hij en zijn vrouw, die assistente is, mij verteld. Nu loop ik al 17 jaar niet meer in een korte broek en zeker in Massif let ik nog even extra op mijn kledingstijl, dus geen haar op mijn hoofd die eraan denkt mij in een korte broek in Massif (waar de praktijk van de fysiotherapeut is en waar mijn schoonfamilie woont) te vertonen. Dus korte broek gaat mee in de tas. In de gezellige wachtkamer, die met zijn bankstel, salontafel en tv meer weg heeft van een woonkamer, groet ik de twee vrouwen en een man die er al zitten en neem plaats op de lege bank. De man zit ontspannen en zelfverzekerd op de bank. Hij komt hier vaker en was er de keer dat ik er met mijn moeder was ook. "Zij komt niet van hier," hoor ik de man de vrouwen informeren. "Klopt," antwoord ik, "Ik kom van Nederland." "Maar je bent al wel lang hier," constateert de man. "Klopt ook. Sinds 2008," zeg ik. Een van de vrouwen blijkt de vrouw van de man te zijn. Ze zijn hier voor hun dochter, vertellen ze me. En ik krijg een gedetailleerd verslag van de toestand van hun dochter. Privacy stelt nu eenmaal weinig voor in Koerdistan. Na een minuut of 10 is de dochter klaar en vertrekken de vrouwen en de man. De fysiotherapeut roept mij binnen. In de behandelkamer ligt al een andere vrouw op een behandelstoel. De fysiotherapeut en zijn vrouw zijn nog bezig met haar behandeling, maar ondertussen wordt de stoel ernaast ook voor mij klaar gemaakt. Verlegen haal ik mijn korte broek uit mijn tas. "Is deze goed? Is het niet te kort?" Na zoveel jaren geen korte broek te hebben dragen in het bijzijn van vreemde mensen, schaam ik me serieus. Bovendien zijn ze zelf Koerden van hier, maar anderzijds is het een arts, dus ik probeer me over mijn schaamte heen te zetten. "Die is prima," antwoordt de fysiotherapeut. Zijn vrouw wijst me naar het magazijn waar ik me kan omkleden. En evenlater sta ik in mijn nieuw gekochte korte pyjamabroek in de behandelkamer. "Had je veel pijn gehad na de vorige behandeling?" vraagt de fysiotherapeut mij, terwijl hij nog bezig is met de massage van de vrouw op de behandelstoel. "Een beetje een beurs gevoel gehad in mijn onderrug en onderbuik, maar dat gaat nu veel beter," antwoord ik hem. "Zeg eerlijk. Hoeveel dagen heb je pijn gehad?" "2" "Niet langer?" "Nee, want vandaag is de derde dag." De fysiotherapeut denkt even na en zegt: "Ja, klopt. Goed, ga maar liggen dan." Ik moet eerst op de rode behandelstoel plaatsnemen. Van de vorige keer weet ik dat hij daar de nek kraakt. Voor mij het engste van de hele behandeling. Hij weet dat ook, maar hij schijnt het wel grappig te vinden. Het is dat ik hem vertrouw, anders was ik er misschien wel nooit meer gekomen. Zo eng vind ik het nek kraken. Ondertussen lig ik op de behandelstoel en heeft hij mijn hoofd al in zijn beide handen gepakt. Hij lacht, omdat hij weet dat ik gespannen ben. "Doe je handen maar op je buik," zegt hij. En terwijl ik mijn handen op mijn buik leg, hoor ik mijn nek of iets eronder eigenlijk al kraken. Hij ziet dat ik er niet op verdacht was en begint te lachen. Zijn vrouw staat naast mij en lacht hartelijk mee. Ondanks mijn angst, kan ik er ook wel om lachen. Vanuit mijn eigen vakgebied weet ik dat sommige dingen nu eenmaal eng zijn, maar een niet meewerkende patient maakt de behandeling er meestal niet makkelijker op, dus weet ik mijn gevoelens te onderdrukken. "En nu de handen weer van de buik," zegt zijn vrouw. Natuurlijk ben ik nu wel voorbereid als hij mijn nek de andere kant op kraakt. Ik mag plaatsnemen op de andere behandelstoel. De vrouw legt een handdoek over mijn benen en rug en masseert mij met een speciale machine. Ineens voel ik toch weer wat pijn in mijn onderrug nu ze zo stevig met de machine over mijn rug gaat. Ik probeer mijn gedachten te verzetten, zodat de pijn wat meer naar de achtergrond verdwijnt. De andere patient is inmiddels ook klaar en ik mag naar de derde behandelstoel. Er worden wat botten bij mij gekraakt, maar dit zijn botten in de benen, armen, rug en dergelijke. Niet zo eng als nek kraken, maar hier en daar wel wat pijnlijk. "Je hebt een leuk beroep," lach ik naar hem, "mensen pijnigen en ondertussen betalen we ervoor." "En weet je wat het leukste is?" lacht hij "Dat ze na afloop ook nog mij bedanken voor de pijn." Een massage van de rug en benen door de fysiotherapeut en zijn vrouw volgen. Vervolgens onderzoekt de fysiotherapeut mijn benen. De vorige keer hield ik vocht vast, maar deze keer is het vocht verdwenen. Hij laat me het verschil zien. De vrouw legt me opnieuw aan de elektrische apparaten. De stand staat hoger dan de vorige keer. Ik probeer me in te beelden dat de electrische schokken een gewone massage is. Ik krijg nog wat plakplaatjes op mijn bovenbenen. Nadat ze ze heeft ingeschakeld op stand 6, vraagt ze me of de pijn te verdragen is. "Het voelt aan alsof de huid van mijn bovenbenen wordt gefileerd met een paar messen," zeg ik. "Als messen zelfs?" lacht ze en zet gauw de stand iets omlaag. "Als ik gewend ben, voelt het vast beter," antwoord ik. "Dan zet ik de stand wel hoger als je gewend bent," lacht ze terwijl ze de kamer weer verlaat. De komende paar minuten lig ik alleen in de kamer onder de handdoek. Al met al schat ik in deze keer een minuut of 40 aan de stroom te zitten. "Koerdistan heeft amper stroom, maar jij hebt meer dan genoeg," lacht de fysiotherapeut als hij mij met een vertrokken gezicht van de pijn ziet liggen. "En bedankt," antwoord ik hem. Na de electrische apparaten volgt nog een medische massage van de buik. Dat wil zeggen dat zelfs ik al mijn organen aan de binnenkant kan voelen terwijl hij aan het drukken is. Af en toe ontglipt mij een "Ai" of "Au" als hij hard drukt op bepaalde plekken. "Gaat het?" vraagt zijn vrouw. "Volgens mij komt je man er straks bij mijn rug uit," antwoord ik. Ze lachen beiden. Ik richt me tot de fysiotherapeut: "Heb ik eigenlijk nog problemen in mijn buik?" Als antwoord drukt hij extra langzaam maar stevig op mijn organen. Vooral aan de zijkanten voel ik wat scherpe pijn. "En?" kijkt de man mij aan, "Heb je nog problemen?" "Als de pijn een probleem betekent, dan wel," antwoord ik. "Maar komt goed, inshallah," antwoord hij. Aan het eind van de hele behandeling, krijg ik nog een pil van hem ter bevordering van de stoelgang. Ik slik niet snel medicijnen, maar het is iets homeopatisch, zie ik. Ook hun werkdag zit erop. Ik heb net betaald, als de vrouw vraagt of ik met hen mee wil eten. Bang dat mijn stoelgang per direct zal starten na het eten, maar dat zeg ik natuurlijk niet, wijs ik hen aanbod vriendelijk af. "Ik moet Ronak nog van Erbil halen," zeg ik. Ik neem afscheid en vertrek naar Erbil om Ronak en haar vriendin te halen. Weer een avondje pijn lijden en martelen achter de rug. Maar eerlijk gezegd voelt mijn lichaam wel heel soepel aan nu. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 223 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => fysio-deel-2 ) [29] => stdClass Object ( [reportId] => 5057277 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-08 [photoRevision] => 0 [title] => Mijn ouders, een roadtrip en fysiotherapie [message] => De afgelopen anderhalve maand is het even stil geweest rondom mij. Op dit blog tenminste, want in mijn eigen leven had ik het behoorlijk druk. Mijn ouders arriveerden 28 mei en bleven tot de vroege ochtend van 25 juni. 4 hele weken zijn ze geweest en meestal zeggen ze "vis en gasten blijven maar 3 dagen vers", maar voor ons allemaal waren deze 4 weken veel en veel te kort. Gevoelsmatig was het amper 2 weken en wat had ik ze graag nog meer willen laten zien van ons leven nu en van het prachtige Koerdistan. Gelukkig hebben ze wel een en ander kunnen meemaken hier, zoals de Tree Planting ceremonie van Ronak op 1 juni. Ronak heeft haar school hier nu afgerond en tijdens de Tree Planting ceremonie waarin alle jongens in een zwart pak kwamen en de meisjes in een witte jurk, werd de ene na de andere herinnering van school opgehaald. Wat een feest was het! In het begin werd de zogenaamde klassenboom van 2019 in een van de tuin van school geplant. Alle leerlingen gooiden er symbolisch een schepje modder op. De rest van de avond wisselde zich af met foto's van uitjes die de klas had gemaakt, naar Maleisie, naar bestemmingen binnen Koerdistan, zoals Korek mountain waar ze hadden geskied, maar ook van liefdadigheidsprojecten naar de minder bedeelden van Koerdistan. Foto's van de leerlingen uit hun baby of peutertijd kwamen voorbij op het grote scherm. Een gedicht over het wel en wee van de klas en hun docenten werd voorgedragen door een vriendin van Ronak. Er werd Koerdisch gedanst. Kortom, het was zelfs voor mij als moeder een prachtige avond vol herinneringen en ik twijfel er niet aan dat het voor de leerlingen nog specialer is geweest. Een topavond waar iedereen met fijne gevoelens naar terug kan kijken! Hun diploma uitreiking op 20 juni was veel formeler. Het begon al bij de ingang, waar de mensen uitermate streng werden gecontroleerd. Tassen met de hand nagekeken door de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst) en door een bagagescan gehaald. Foto- en filmcamera's werden apart geregistreerd, nadat ze eerst uitelkaar werden gehaald. En het fouilleren gebeurde zo grondig dat je je in een andere situatie behoorlijk ongepast zou hebben gevoeld, maar het was allemaal nodig voor de komst van de minister-president. Omdat hij de vader is van twee van de leerlingen, werd besloten dat hij de diploma's aan alle leerlingen zou uitdelen. Wat een eer. Als herinnering hebben we nu een professionele foto waarop Ronak de hand schud van de minister-president en hij haar haar diploma overhandigt. Een prachtige afsluiter van haar schooltijd hier in Koerdistan. Op 11 juni zag ik kans met Ronak en mijn ouders naar de Gali Ali Beg waterval te gaan. De andere kinderen hadden nog school, dus nadat ik hen had weggebracht, reden wij direct door naar de waterval. Een rit van heen en terug in totaal 6 uur. We aten in een restaurantje in de buurt van Gali Ali Beg, waar de achterwand bestond uit natuurlijke watervalletjes die langs de berg naar beneden kwamen. Dit zijn van die kleine dingetjes die Koerdistan voor mij zo mooi maken. Niet alles is perfect, afgewerkt. Of eigenlijk beter: niets is perfect, maar toch komt er dan iets heel moois, onaangetast uit, zoals deze natuurlijke bergwand in het restaurant. De reis terug maakten we via het toeristische bergstadje Shaqlawa, waar je op straat kunt staan en toch op de daken van andere gebouwen kunt zien. Ik houd van het onregelmatige berglandschap. Een paar dagen later, op 15 juni, vierden we mijn vaders 66ste verjaardag en besloot ik spontaan om mijn ouders opnieuw de bergen in te brengen. Een nieuwe urenlange rit. Deze keer naar de prachtige historische bergstad Akre. Als je op een bepaalde straat rijdt, zie je de huizen van de oude binnenstad tegen de bergwand aan. Een adembenemend uitzicht! Vlak voor Akre bezochten we nog de Sepay Bjail waterval die in een oase achtige vallei ligt ongeveer een kilometer van de doorgaande weg. Ik was eigenlijk de hele waterval vergeten, tot we langs de groene bomen reden die afsteken tegen het geel verdorde landschap op de andere plekken. Enkele jaren geleden was ik met twee neven van onze kinderen en de vrouw van een van hen naar Duhok geweest en hadden we ook deze waterval bezocht. Nu met mijn ouders en Ronak besloot ik ook spontaan weer naar binnen te gaan. Een heerlijk verfrissende plek waar het koude water over onze voeten stroomde. We dronken er een kopje thee alvorens we weer verder trokken. Omdat mijn moeder al een poos last had gehad van haar rug en ik toevallig wist van een van de Asayish mannen op school dat hij ook een fysiotherapeut was, bezochten mijn moeder en ik hem in zijn praktijk. Wat hebben mijn moeder en ik gelachen tijdens die bezoeken aan hem! Mijn moeder had in Nederland ook wel een aantal keren een fysiotherapeut bezocht, maar nog nooit was ze zo in de knoop gelegd als bij hem. Op sommige momenten rolden de tranen over mijn wangen, want ja, hier is het heel normaal dat je bij de behandeling zit. Hoewel we voor mijn moeder kwamen, werd ik ook op een machine gezet. Aan het eind van mijn moeders behandeling riep hij me terug naar de behandelkamer. "Draai je om," vertelde hij me en draaide met zijn armen. Hij tilde mijn armen op om te zien hoe ver ik kon komen zonder pijn. Hij deed wat kneedwerk en rek- en strekoefeningen om vervolgens weer te testen. Pas toen besefte ik dat ik de voorgaande dagen inderdaad last had gehad van mijn linkerarm en dat ik hem niet pijnloos op mijn rug had kunnen draaien. Na deze behandeling van de fysiotherapeut was mijn pijn verdwenen. Ook het resultaat van mijn moeder was na 1 keer al duidelijk zichtbaar. Aan het begin van de twee uren durende behandeling werd er met stift een stip gezet op de zijkanten en voorkant van haar benen om aan te geven hoe ver ze kon strekken tot ze pijn kreeg. Na afloop werd er opnieuw een stip gezet. Er zat wel 10 cm verschil in de eerste en de laatste stippen. In de vroege ochtend van 25 juni hadden mijn ouders hun vlucht terug via Cairo naar Amsterdam. Omdat ze nu eenmaal niet vaak hebben gereisd en ook niet voldoende Engels spreken en ik het stiekem ook wel spannend vond dat ze de reis zelf terug moesten maken, regelde ik via een kennis dat ik hen naar de VIP hal mocht brengen. Blijkbaar was het nog best een geregel, want de kennis vertelde mij dat normaal gesproken de chauffeur die reizigers naar de VIP hal rijdt, een Koerd moet zijn. Rebaz had het dus na het indienen van een verzoek mogen doen, maar hij moest de volgende dag een toets doen en kon niet mee. Mijn kennis regelde een andere gezamenlijke kennis die het toch voor elkaar kreeg dat ik als Nederlander door mocht rijden. Ik was net met mijn ouders bij onze oppas en tuinman thuis, toen ik het verlossende telefoontje kreeg dat ik zonder problemen mijn ouders mocht brengen. Toen we evenlater terug in onze tuin stonden bij Rebaz, een neef van Rebaz en een verre neef en ze hoorden dat ikzelf via mijn eigen connecties toestemming had geregeld naar de VIP hal op het vliegveld te regelen, waren ze stomverbaasd. "Zo," lachtte de verre neef die eigenlijk ook net het verzoek voor mij (buiten mijn medeweten om) had ingediend, "volgens mij heb jij ook je eigen connecties gekregen." "Integratie," lachtte ik terug. Voor de zekerheid had ik mijn eigen paspoort meegenomen naar het vliegveld en vroeg ter plekke of ik door mocht tot aan de paspoortcontrole. Ik leverde mijn paspoort in en kreeg in ruil een bezoekerspasje. Achteraf was ik blij dit allemaal te hebben geregeld, want pas achter de controle waar ik mijn paspoort moest inleveren, is de check-in balie en vertelde de man achter de balie ons dat ze in Cairo naar een andere balie moesten om de boarding pass naar Amsterdam op te halen. In de rij voor de paspoortcontrole vroeg ik een man en vrouw die ook naar Cairo moesten of ze mijn ouders wilden helpen hun boarding pass te halen. Bij toeval bleek dit stel ook nog voor hen te zitten in het vliegtuig en hebben zij inderdaad hun woord gehouden en geholpen. Maar wat was ik blij toen ik vernam dat ze weer veilig en wel in Amsterdam waren geland. Met ons eigen gezin besloten we kort daarna een driedaagse roadtrip door Koerdistan te maken. Eerst naar Lalish, de heiligste plek ter wereld voor de Yezidi's. Ik las in een toeristenboekje over Koerdistan dat Yezidi's geloven dat dat de plek is waar de ark van Noach strandde en waar het leven opnieuw begon. De plek is zo heilig voor hen dat je vanaf een bepaald moment geen schoenen mag dragen en op blote voeten verder moet op de zongewarmde stenen. Ook op de drempels staan is taboe. De man die ons voorliep, wees ons er bij elke drempel weer op. Via een open pleintje waar de belangrijkste pauw "Malek Taus", als ik me niet vergis, in een goudkleurig hekje zat verwerkt, kwamen we terecht in een donkere ruimte met hangende kaarshouders en kleurige kleden rondom pilaren. Linksachterin was een deur die leidde naar een grote doodskist afgedekt met kleurige doeken en een brandend kaarsje op een plateautje er vlakbij. Volgens de man die met ons was meegelopen was het een erg oude doodskist met daarin een voor hen heel belangrijk persoon. Ik vermoed de stichter van het Yezidi geloof. Via deze kamer kwamen we in een ruimte dat zo donker was dat je zonder zaklamp van je telefoon niets meer kon zien. Aan de zijkant van de wand bleken tientallen stenen kruiken te zijn met daarin olijfolie. Na het bezoek aan Lalesh reden we naar een historische plek dat dateerde uit de tijd van 1600 voor Christus. Een uitgehouwen gangenstelsel in een grot. In de rivier ernaast waren jonge mannen aan het zwemmen en ik denk dat de Yezidi mannen die met ons mee waren het wat ongepast vonden dat wij als vrouwen er ook bijliepen, dus hier deden we alleen een kort bezoekje. We reden door naar Amedi. Een stadje op de berg met een adembenemend uitzicht. Sowieso dat stadje met de muur eromheen bovenop de berg te zien afsteken tegen de bergen in de verte, is al een schitterend gezicht. Ik wilde ook dolgraag even door het stadje zelf rijden en zo kwamen we na een rondje over de enige (kleine) ringweg door de stad terecht op een leeg stukje grond, waar je over het hekje direct in de afgrond kon kijken. In de tuin ernaast bleken wat vrouwen te zitten en even later zaten we met ons gezin bij de vrouwen in hun tuin met direct uitzicht op de afgrond ernaast te praten en te drinken. Nadat de heer des huizes thuiskwam, vertelde hij ons over de bombardementen van Turkije. Volgens hem zagen ze met regelmaat Turkse vliegtuigen boven de bergen waar wij op uitkeken bombarderen, omdat daar de PKK zou zitten. Een keer, niet al te lang geleden, hadden ze zelfs een bom in Amedi gegooid. Het benzinestation was geraakt, maar gelukkig was er geen brandstof aanwezig geweest. Terwijl de zon onderging, vertrokken we van Amedi. Ik had graag altijd nog Deraluk willen zien vanwege het mooie landschap daar (eigenlijk is het in dat hele gebied gewoonweg schitterend), maar ik denk dat Rebaz het veiliger vond terug te gaan. We overnachtten in een kleine bungalow in Sarsink. De volgende ochtend ontbeten we in een restaurantje in de stad en reden we naar de Enishke grot. Een grot zo groot dat er een restaurant in zit. Vervolgens reden we door naar Duhok, waar Ronak en ik met een taxi de stad ingingen. Het eerste wat me opviel, was dat de taxichauffeurs geen hogere prijzen voor ons als buitenlanders vroegen. De prijs was 3.000 dinar (ongeveer 2,10 euro) door heel Duhok en dat werd ook gevraagd voor onze rit van een kwartier naar het winkelcentrum en weer terug. In Erbil moet ik altijd moeite doen om af te dingen. De nacht brachten we door in het Kristal Hotel. De volgende ochtend reden we via Akre en de Sepay Bjail waterval terug naar huis. Een heerlijk trip vond ik het. Hoewel het maar drie dagen in beslag had genomen, had ik het gevoel wel een week te zijn weggeweest. We zouden dit echt meer moeten doen. Het enige probleem is dat als je te ver naar het zuiden gaat, je in Irak terecht komt. Of tenminste, daar gestopt zult worden door de checkpoints, ga ik vanuit. En te ver naar het noorden heb je dus de Turkse vliegtuigen die bombarderen. Gelukkig zitten er tussenin nog heel veel fantastische plekken, maar je moet ze toch weten te vinden. Inmiddels is Rebaz ook weer weg en als ik de kans krijg, dan denk ik dat ik een dezer dagen nog wel weer een reisje door Koerdistan wil maken met de kinderen. Kort nadat we terug waren gekomen, op de avond van Rebaz' vertrek, viel Shayan in de tuin en bleef hij zoveel huilen dat we besloten hem naar het ziekenhuis te brengen. We maakten een rontgenfoto van zijn linkerarm en hierop bleek dat een van de botjes inderdaad gebroken was. Rebaz belde zijn zwager op, die een arts in de privekliniek voor Shayan regelde. De dokter was blijkbaar al thuis, maar kwam terug voor Shayan en zette zijn arm, plaatste er gips omheen en maakte een nieuwe rontgenfoto ter controle. Over twee weken moet ik opnieuw voor controle met hem. En hopelijk over een maand mag het gips er weer af. Inmiddels ben ikzelf ook naar de fysiotherapeut geweest. Ik heb altijd al een zwakke rug gehad en had nog wat bijkomende probleempjes, dus een bezoek ook voor mij was wel nodig. Om 6 uur gisteravond, ik had net mijn avondeten op, besloot ik de fysiotherepeut te bellen in de hoop ergens een dezer dagen een afspraak te kunnen maken. Had ik even totaal niet verwacht dat hij zei dat hij om 8 uur dezelfde avond nog tijd had voor mij. En twee uur later stond ik al op een of andere schudmachine bij hem in de praktijk. Het volgende uur lag ik aan stroomschokjes. Niet bepaald plezierig te noemen, zeker niet als je er net aan ligt, maar daarna was het beter te verdragen. De assistente ging met een massageapparaat over mijn rug en benen. Daarna werd ik gekneed door de man zelf. Ongelooflijk hoe goed deze man is en het kost maar een schijntje in vergelijking met de Nederlandse fysiotherapeuten. Elke behandeling duurt officieel twee uur, maar het liep gisteravond ook nog een minuut of twintig uit. Hij lijkt het lichaam compleet te scannen en weet overal de problemen te benoemen, die jezelf al dan niet al hebt opgemerkt. Verbazingwekkend. Hij voelde dat het niet helemaal lekker zat bij mijn rechterduim (zal ongetwijfeld met de mobiele telefoon te maken hebben, want juist dan heb ik er wel eens last van). Hij voelde de problemen van mijn onderrug en benen, verdikkingen in mijn darmen en een onder mijn maag. "Zit er nog wel iets WEL goed van binnen?" had ik hem lachend gevraagd. "Komt goed," had hij geantwoord. Vandaag zit ik wel met wat beurse plekken, maar dat had hij al aangegeven. "Kijk me even aan," had hij vlak voor de massage al gezegd. "Jij hebt een ander probleem dan je moeder. Dus je zult wel wat pijn krijgen de komende dagen. Vind je dat geen probleem?" "Nee, hoor. Ik ben gekomen om behandeld te worden," had ik geantwoord. En eerlijk gezegd, ik vind het nog best meevallen. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 238 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => mijn-ouders-een-roadtrip-en-fysiotherapie ) ) ) [reportsPaginator] => Zend_Paginator Object ( [_cacheEnabled:protected] => 1 [_adapter:protected] => TravelLog\PaginatorAdapter Object ( [_count:protected] => 60 [_array:protected] => Array ( [15] => stdClass Object ( [reportId] => 5066153 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-10-24 [photoRevision] => 0 [title] => De oorlog in Syrie, rijexamens en wandelingen [message] => De afgelopen weken hebben me best aangegrepen. Laat ik daarin gewoon eerlijk zijn. Sinds de Turkse inval in Koerdisch Syrie zag ik op mijn Facebook hoofdzakelijk filmpjes, foto's en andere berichten van wat er op enkele honderden kilometers van ons af gebeurde en nog steeds voorduurt. En dat terwijl vrijwel elk land toch op de hoogte zou moeten zijn van welke offers deze mensen slechts enkele jaren geleden hebben geleverd in hun strijd tegen IS, waarin de Koerden toch wel de hoofdrol speelden. Gevoelens als onrechtvaardigheid, onbegrip, boosheid en verdriet zijn bij mij meer dan eens naar boven gekomen. Ik heb het dan ook zeker niet de hele tijd droog gehouden en het maakt me lichamelijk en geestelijk doodmoe. Op onze eigen manier worstelen we allemaal met dezelfde gevoelens. De kinderen betrek ik er niet meer in dan wat ze sowieso al meekrijgen. De oppas en de tuinman volgen het nieuws ook op de voet. Sommige avonden zit ik bij hen in hun zitkamer. We volgen het nieuws over de oorlog op de televisie en op de social media op onze telefoons. Na een aantal dagen komt het bericht via een Facebook groep van de stad Erbil dat er een stroom vluchtelingen Koerdistan-Irak is binnengekomen. Het duurt nog een paar dagen en dan zie ik gerichte akties voor de vluchtelingen op gang komen. Een arts die zich richt op het inzamelen van babymelkpoeder. Nummer 1 en 2 vertelt hij me via de telefoon als ik hem bel terwijl ik in de Shoresh supermarkt voor de rekken met babymelkpoeder sta. Ik heb geld overgestuurd gekregen van een Nederlandse vrouw die met haar Koerdische man in Nederland woont en van mijn ouders. Zelf leg ik ook wat bij. Omdat we ons allemaal machteloos voelen en toch zo graag iets willen doen. Ik laad elf blikken babymelkpoeder van nummer 1 in mijn winkelwagen en elf van nummer 2. Andere particulieren hebben gevraagd voor dekens, water en voedsel. Weer anderen voor kleding. Dus voor dit weekend ga ik tenminste ook wat zakken met kleding wegbrengen. Het is maar zo'n klein gebaar in zo'n grote hoop ellende en verdriet van deze mensen. Tegelijkertijd ben ik zo blij in een samenleving te mogen leven waar mensen om elkaar geven. Het kan natuurlijk heel goed zijn, dat de Koerden zich nog levendig en uit eigen ervaring kunnen herinneren wanneer zijzelf niet veilig waren en zijn velen van hen tijdens eerdere oorlogen zelf gevlucht voor al het geweld. Zij moeten zich ongetwijfeld nog herinneren hoe dat gevoeld heeft. De angst, het verdriet, de zorgen. De vraag of ze het allemaal zouden overleven als ze al niet naasten waren verloren. Het leven dat voor de oorlog prima op orde was, de banen die ze hadden, de spullen, de vertrouwde omgeving, hun eigen taal, cultuur,... alles dat ook zij in het verleden achter zich hebben moeten laten. Als zout op de wonde krijg ik het zo nu en dan online aan de stok met voorstanders van de Turkse inval. Ik ga er vanuit dat zij door de media een andere waarheid voorgeschoteld krijgen dan ik, want voor mij is het echt onbegrijpelijk dat je de voordelen kunt inzien van het doden van een volk, omdat ze toevallig de verkeerde afkomst hebben en in het verkeerde gebied wonen.... volgens Turkije dan. Tussendoor heb ik ook nog rijexamen voor mijn tweede onderdeel, de hellingproef. Eerst op de tiende, daarna op de tweeentwinstigste. Beide keren ga ik er heen met het idee van "Oh ja, ik had nog een rijexamen." Beide keren zak ik. Eerst drie a vier tellen wachten voor een zebrapad. Dan de hellingproef, waarbij je vier a vijf seconden stil moet staan. Dat gaat allemaal prima. Vervolgens komt er een stukje, waar je tussen de twintig en dertig kilometer per uur moet rijden en waarbij je van de eerste naar de tweede versnelling moet schakelen. Ook dat lukt wel, hoewel ik volgens mij de laatste keer net de dertig aantikte, wat dus niet mag. De eerste keer vergat ik terug te schakelen van de tweede naar de eerste. Ook een onderdeel. Blijkbaar was ik zo enthousiast dat ik eindelijk op een beetje snelheid reed, dat dat terugschakelen mij net even ontschoot. En dan is het per direct einde oefening en kun je doorrijden naar de start, waar andere examenkandidaten op de stoep van het oefenterrein staan te wachten. Officieel komt er nog een stukje fileparkeren in, wachten voor een stoplicht en het maken van een noodstop, waarbij blijkbaar een alarm in de auto afgaat, je je alarmlichten moet aanzetten en je, nadat het alarm is gestopt, nog twee seconden moet wachten voor je verder mag rijden. En ja, dat klinkt allemaal supereenvoudig, maar het gaat dus heel precies blijkbaar. Een vriend van mij met een hoge positie bij de politie vertelde me al dat hij geen zin heeft om het Koerdische rijbewijs te halen. Hij rijdt rond met een Brits rijbewijs. Als ik hem bel om te zeggen dat ik gezakt ben, begint hij te lachen: "Ik heb je gewaarschuwd. Zoals het Koerdische systeem vind je nergens ter wereld. Maar jij wilt eigenwijs zijn!" Ik lach net zo hard mee. Ik rij tenslotte al eenentwintig jaar rond, waarvan de laatste elf jaar hier in Koerdistan, dus het zal me toch wel lukken om zo'n rijexamen te moeten halen? "Zal ik wasta voor je regelen?" vraagt mijn advocaat doelend op het verkrijgen van het rijbewijs via connecties en wat extra geld. "Hoe lang heb jij er over gedaan?" stel ik als wedervraag. "Vijf keer," is zijn antwoord. "Dan mag ik nog wel drie keer proberen toch? Of dertien keer..." zeg ik lachend. Maar goed, het Koerdisch rijbewijs laat dus nog even op zich wachten. Waarschijnlijk moet ik het gewoon wat rustiger aandoen tijdens de examens. In het echte leven rijd ik ook best wel aan de vlotte kant, maar dat wordt hier natuurlijk vast niet gewaardeerd. Ondanks dat ik nu twee keer gezakt ben voor mijn Koerdische rijexamen, mag ik hier wel gewoon doorrijden op mijn Nederlandse rijbewijs. Dat is dan wel weer een pluspunt. Ook qua kosten hoef ik me geen zorgen te maken. Het nemen van een proefexamen kost me omgerekend nog geen eens 3,80 euro per keer en de examens zelf zijn blijkbaar gratis, want ik heb daar nog niets hoeven betalen. Wellicht dat het rijbewijs zelf wel weer geld kost, maar laten we eerst het examen maar eens halen. Zo nu en dan gaan de oppas en ik in de avonden stevig aan de wandel. De eerste keer lopen we naar het stuk van Mazra3a (vakantiegrond) waar de oppas nog nooit geweest is en ik ook weinig kom. "Gaan we niet verdwalen?" vraagt de oppas mij, terwijl we in het donker over de weg lopen. Links naast ons is een hoger gelegen stuk waarop een rij huizen staan. Slechts enkele huizen worden continue bewoond, de andere worden gebruikt als vakantiehuis, waar families in de weekenden of tijdens feestdagen komen of waar vrienden door de week tijd samen doorbrengen. Rechts naast ons is een afgrond van enkele meters diep. Hier en daar staat een huis in die afgrond, zodat je vanaf de weg waar wij lopen, rechtstreeks op de daken kunt kijken. Hoewel ik weinig in dit gebied ben geweest, kun je er niet verdwalen. Er is maar een smalle hoofdweg. De rest zijn zijstraatjes, waarvan in ieder geval een zo steil als een trap naar beneden gaat. Op zulke weggetjes waag ik me dus niet. Een door een herder achtergelaten ezel wordt bewaakt door een hond. Daar waar de ezel graast, ligt de hond te rusten. Het is een Koerdische herdershond, waarvan je er velen hier als straathond ziet. De oppas en ik lopen een kwartiertje door tot daar waar de toch al smalle hoofdweg overgaat in een zandweg over de onbewoonde heuvels. In de duisternis kijken we over het kale heuvellandschap dat rechts naast ons zich uitstrekt tot we niet verder kunnen zien. Geen van ons weet wat er achter de heuvels zit. Ik vermoed dat het eerste stuk erachter ook alleen maar andere heuvels zullen zijn. "Als iemand ons hier vermoordt, zullen we voorlopig niet teruggevonden worden," zegt de oppas tegen mij. "En wie moet ons hier willen vermoorden? Er is hier niemand," antwoord ik. Die avond hebben we wel onze kortste wandeling. Na een goed half uur zijn we terug. Het is gewoon als het einde van de wereld. En ondanks dat er geen mensen zijn, is het inderdaad niet zo verstandig verder de heuvels in te gaan. Ongetwijfeld zullen er dikkere slangen voorkomen, schorpioenen, ook de kameelspinnen natuurlijk. Maar voor de laatste groep ben ik niet bang meer. Een andere avond vertrekken we met ons beiden richting het dorp. Ook dan is het al donker en we hebben geen stoep waar we kunnen lopen. Meestal lopen we in de stoffige berm of op de geasfalteerde dorpsweg. Straatlampen zijn er niet. Voorzichtigheid is dus geboden. We lopen door tot aan een van de laatste straten van het dorp om vervolgens terug te keren naar huis. Een uur en tien minuten later lopen we de laatste steile heuvel op naar ons huis. De derde avondwandeling gaat richting de hoofdstraat die tussen Erbil en Massif ligt. We komen langs de achteringang van de school en groeten de man van de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst) die daar ook in de nacht het schoolterrein bewaakt. We lopen tot de hoofdstraat, zelfs nog een stukje er langs, maar hoewel het licht was toen we vertrokken, is het inmiddels donker geworden en veel te gevaarlijk om hier in de berm te lopen. Het is daar vergelijkbaar met lopen langs de snelweg in Nederland. En dan in de duisternis zonder adequate straatverlichting. We maken rechtsomkeert. De oppas moet inmiddels nodig plassen. Er zijn voldoende donkere plekken, maar ze is bang dat er ergens camera's hangen en durft niet te gaan zitten. "Misschien kunnen we de Asayish van school vragen?" bedenk ik ineens. "Is daar een wc?" "Ik heb er nog nooit een wc gezien, maar die mannen staan er altijd, dus ze zullen toch wel ergens eentje hebben, denk ik." "Zolang je maar niet zegt dat het voor mij is," waarschuwt de oppas mij. Het gevoel van schaamte om aan te geven dat je naar een wc wilt, heb ik nog niet echt. Dus ik offer me zonder problemen op. We lopen door tot school en lopen op de Asayish af. "Hebben jullie een wc waar ik naartoe mag?" vraag ik de man. In no time zijn er nog twee andere Asayish mannen en ze wijzen ons de weg langs een klein gebouwtje. Ze adviseren ons het lampje van de telefoon aan te zetten om iets te kunnen zien. Het pad is niet breder dan een kleine meter. Links staat het gebouwtje, rechts is een muur, waar takken van de bomen overheen hangen. Op de grond liggen grote rechthoekige stenen op stapafstand waar we overheen moeten lopen om achter het gebouwtje te komen. En daar aan de achterkant vinden we een apart hokje met een wc en een wasbakje erbuiten. Als we klaar zijn, nemen we hetzelfde smalle pad over de stenen onder de takken van de overhangende bomen terug naar de ingang van het schoolterrein waar de Asayish nog steeds staat te bewaken. Heel even blijven we nog praten en dan bedanken we ze en lopen verder langs de dorpsstraat. "Zullen we nog een klein stukje doorlopen tot het begin van het dorp?" vragen we elkaar. Anderhalf uur later dan we vertrokken zijn, arriveren we weer thuis. Ik moet zeggen dat de wandelingen toch helpen je hoofd een beetje leeg te maken in deze tijden. En dus zullen we voorlopig nog wel even blijven doorwandelen, wat mij betreft. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 304 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => de-oorlog-in-syrie-rijexamens-en-wandelingen ) [16] => stdClass Object ( [reportId] => 5065082 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-10-08 [photoRevision] => 0 [title] => Onrust in de regio [message] => Al een paar dagen is het onrustig in Irak vanwege de protesten in het zuiden. Internet is in ieder geval al geruime tijd afgesloten geweest daar en heel af en toe komt het dan weer even terug. Of het internet inmiddels is hersteld, weet ik ook niet, want ook ik moet het doen met wat de media vertelt. Mijn Facebook staat in ieder geval vol met vooral filmpjes van Irak. Gruwelijke filmpjes van beschietingen, traangas, opwaaiend stof door voor mij onzichtbare oorzaken (vuurwapens? handgranaten? iets anders?) waarbij je lichaamsdelen verloren ziet gaan en een chaos waarvan ik vermoed dat zelfs een "gewone" oorlogscene er gecontroleerder en minder angstaanjagend uitziet. Waar je letterlijk de paniek en adrenaline van de mensen op het scherm kunt aflezen. En dat is dieptriest. En nu Syrie. Waar Trump "zo aardig is" om Erdogan op een cruciaal moment vrij spel te geven de Koerden te verdrijven en uit te moorden. Erdogan moet natuurlijk "niet te ver gaan", maar wat verwachten we dat er gebeuren gaat als Erdogan er binnenvalt? Is 1 en 1 niet meer 2 vandaag de dag? En dan de duizenden IS-aanhangers in de kampen die al tijdenlang door Koerden worden bewaakt. Koerden hebben al langere tijd aangegeven dat de andere landen hun eigen onderdanen moeten terughalen, omdat zij de capaciteit niet hebben iedereen te berechten. Ik begreep zelfs dat ze ook niet mogen berechten, zolang Koerdistan geen erkend land is. In dat geval een aardige reden om Koerdistan onafhankelijk te maken. Hoe dan ook, iedereen kan op zijn vingers natellen dat als je mensen met hetzelfde gedachtegoed gefrustreerd bij elkaar laat zitten, zodat ze plannen kunnen smeden en hun steeds ouder wordende kinderen kunnen blijven indoctrineren, dan zijn er sowieso verdere stappen noodzakelijk. Zolang er niks gebeurt, loop je simpelweg kans dat mensen ontsnappen en onder de radar terug komen naar het westen met alle gevolgen van dien. Dat is pas eng. Desondanks vind ik het nog begrijpelijk dat er weinig animo voor is om ze terug te halen. Ik ben ook van mening dat Koerden meer ervaring hebben met terroristen dan de Europese landen. Aanvankelijk leek het mij dan ook ideaal dat de IS-aanhangers onder controle van de Koerden zouden blijven. Tot ik iets meer inzicht kreeg in het hele probleem. Sindsdien ben ik van mening dat deze mensen gecontroleerd teruggehaald worden naar hun eigen landen en aldaar worden berecht en behandeld. Helaas is gebleken dat de meeste landen niet bereid en/of niet klaar waren hen terug te nemen. Nu staat Turkije aan het hoofd van Syrie, dat vindt dat het het recht heeft Syrie binnen te vallen, de Koerden wil verdrijven en de IS-aanhangers wil overnemen. Hetzelfde Turkije waar enkele jaren geleden nog IS-strijders redelijk onbelemmerd hun weg naar Syrie vonden. Ik weet niet of de wereld hier zo blij mee moet zijn. Gelukkig zijn de meesten dat dan ook niet, voor zover ik begrijp. Maar het wordt ook niet zo erg gevreesd blijkbaar dat landen bereid zijn op te staan. Teveel nog lijken als popcornetende bioscoopbezoekers af te wachten alsof ze een spannende film zitten te kijken. Een ver van hun bed show. Dat het hier om echte mensenlevens gaat, bondgenoten van wie in de voorgaande jaren al duizenden doden en gewonden zijn gevallen om de wereld tegen IS te beschermen, dat vergeten we even voor het gemak. Zolang het maar een ver van hun bed show blijft. Laat hen vooral afwachten en kijken wat de tijd hen zal leren. Onze tuinman ziet het helemaal somber in. Hij verwacht dat na Syrie ook Koerdistan-Irak aan de beurt zal zijn. "Niet bang zijn," plaag ik hem een beetje. Hij kijkt opzij naar mij met een gezicht van "wie zegt dat ik bang ben?" Natuurlijk weet ik dat hij niet bang is. Hij en zijn vrouw hebben meer ervaring met oorlog dan ik, maar toch plaag ik even verder: "Als Turkije Koerdistan-Irak binnen valt, dan ren je net zo hard weg, zoals laatst met de brand in de meterkast toen je de heuvel oprende zonder je schoenen." Zijn vrouw lacht hardop. "Hij gaat jou ook vergeten, hoor," grap ik naar zijn vrouw, "Als je met hem mee gaat vluchten, neem dan direct een extra paar schoenen voor hem mee." Zijn vrouw ziet het al helemaal voor zich en schaterlacht door hun zitkamer waar we op matrassen op de grond zitten thee te drinken. De tuinman zelf kan de grap ook wel waarderen. Hij lacht mee. "Nee," zegt hij dan, "Ik zal vechten of sterven, maar ik vlucht niet. Onbetaald zal ik vechten voor Koerdistan." Zijn vrouw is van hetzelfde soort. Tijdens het middaguur had ik wel extra militairen en wat kleinere militaire voertuigen in de stad gezien. Gewoon voor de zekerheid bel ik met mijn tweede zwager die bij de Special Forces van de Peshmerga hoort en vraag of er iets is waar ik me ongerust over moet maken. Mijn zwager is nogal nuchter: "Voorlopig niet." Ondertussen heeft er zich in Erbil enkele dagen geleden wel op kleinere schaal een groot drama voltrokken. Ik ben bij de fysiotherapeut als de televisie in de wachtruimte het nieuws verkondigt over een Syrisch gezin met drie kinderen dat is doodgeschoten door een lokale man. De dader is sinds een dag na de vijfvoudige moord in handen van de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst). Zoals gebruikelijk hier in Koerdistan, als een dader van een zwaar misdrijf zoals moord of verkrachting gepakt wordt, legt hij volledig herkenbaar in beeld een verklaring af op de lokale televisiezender. Hij noemt zijn volledige naam en zegt getrouwd te zijn en vader van twee zonen en twee dochters. Zonder blikken of blozen zegt hij hoe hij "issues" had met de vader. Hij gaat niet in op de "issues". Hij vertelt over hoe hij het gezin vertelde mee te komen naar een picknick en hen met de auto bracht naar een stuk boerderijgrond. Daar haalt hij hen uit de auto, schiet eerst de vader dood, schiet vervolgens de moeder neer, die niet meteen overlijdt aan haar schotwond en daarna schiet hij de twee meisjes en de jongen dood. De moeder doodt hij uiteindelijk met een grote steen. Aandachtig luisteren de fysiotherapeut, zijn vrouw en ik naar de televisie. "Waarom?" vraag ik hen. De fysiotherapeut haalt zijn schouders op: "Omdat het een zoon van een hond is?" "Jij moet trouwens ook voorzichtig zijn. Je weet nooit wie je tegenkomt," waarschuwt de fysiotherapeut mij, "Heb je wel een nummer van Asayish?" "Ehh... nou jij bent zelf bij de Asayish, dus ik heb jouw nummer. Ik heb een nummer van de Asayish in ons dorp en die van de wijk waar onze kliniek onder valt," som ik op, "En van wat vrienden die bij Asayish werken, maar verder niet." "Zorg dat je ook het nummer van de Asayish op school krijgt," adviseert de fysiotherapeut mij. "Valt dat ook onder mijn regio dan?" "Het kan geen kwaad extra nummers te hebben." Ik denk dat het vanwege hun beroep is dat deze mensen zoveel beren op de weg zien. Tot op heden voel ik me altijd nog veiliger in Koerdistan dan in Nederland. In elk land gebeurt wel wat, maar voor zover ik zie, wordt de gemiddelde dader hier in Koerdistan in no-time gearresteerd door de Asayish. Geef ze drie dagen en ze hebben je. Geen Opsporing Verzocht programma nodig op de tv. Percentueel gezien is dan ook een enorm groot deel werkzaam bij de Asayish, politie of peshmerga. En de stad hangt zo boordevol (letterlijk duizenden) camera's dat geen hond kan ontkomen aan de ogen achter de camerabeelden. Alsof er niet genoeg drama in de regio is, hadden we thuis nog een persoonlijk probleem erbij. Ik had Nyla, onze moederpoes, laten steriliseren bij de dierenarts. De tuinman en de oppas waren het er niet echt mee eens, omdat ze het het recht van de kat vonden om zich voort te planten, maar met tien kittens in twee nestjes binnen vier maand vond ik dat ze dat recht optimaal had benut. 140.000 dinar (iets meer dan 100 euro) armer, instructies voor de bijgeleverde medicijnen, spray voor de wond en een plastic kap om de nek die moet voorkomen dat ze aan de wond gaat bijten rijker, breng ik Nyla terug naar huis. Het is een buitenkat en dus zet ik haar op de tegels in de tuin. Nog ietwat versuft komt ze rustigaan bij van de narcose. De kinderen kijken regelmatig even bij haar tot ik op een gegeven moment van Shayda hoor dat ze Nyla niet meer kan vinden. Onze tuin is best groot. Bovendien hebben we wat struikgewas en druivenboompjes aan de zijkanten waar ze zich graag onder verstopt en is ze in de afgelopen twee en een half jaar dat we haar hebben nooit langer dan twee uren ofzo uit de tuin geweest. Zij struint altijd wat rond in de buurt en is er dan weer. Ook nu ga ik er dus vanuit dat Nyla zich straks weer laat zien. Maar die avond zien we haar nog steeds niet. De tuinman en de oppas hebben al even rondgezocht in de buurt. We zijn nog niet extreem bezorgd, maar als ze ook in de nacht niet terug is, nemen onze zorgen toe. Ook in de nacht staan de tuinman en zijn vrouw regelmatig in de tuin en ik op het balkon. Toch even kijken of Nyla er al is. Maar we zien haar niet. De volgende dag ben ik vrij zeker dat er wat gebeurd moet zijn. De temperaturen overdag zijn nog steeds tussen de 35 en 37 graden en met de plastic kap om haar hals zal ze niet kunnen eten of drinken. Geen idee hoe lang een kat het uithoudt onder dergelijke omstandigheden. Als ik de kinderen naar school heb gebracht, zie ik een schaapsjongen in het veld tegenover ons huis zitten. Een Koerdische herdershond in zijn buurt. Geiten grazen tussen het geel verdorde gras iets verderop. "Heb je toevallig een wit met grijs en bruine Shirazi kat gezien?" vraag ik hem, "Ze heeft een plastic kap om haar hals." De jongen vertelt dat hij haar de avond ervoor zag lopen op het terrein van de buurman, waar een onafgebouwd huis staat. "Rond zeven uur in de avond," herinnert hij zich nog. Ik maak de tuinman wakker en vraag hem mee te komen, zodat we toch even in de tuin van de buurman kunnen kijken. Ik loop het huis binnen. De trap op naar het dak. We zoeken in elke ruimte en kijken buiten onder stenen en ander troep. De tuinman loopt de metersdiepe tuin af. Ik ga niet zo ver, omdat de grond er best schuin afloopt. Geen Nyla. We gaan terug naar onze eigen onbebouwde grond. We lopen tussen de nog altijd kleine fruitbomen en ook hier gaat de tuinman het laagste stuk grond af. Geen Nyla. Via de tussenmuur bereikt de tuinman het erf van de andere buurman, die het huis ook als vakantiehuis gebruikt. Minstens een kwartier lang doorzoekt hij zowel deze grond als die van de buurman daar weer naast. Nog steeds geen spoor van de kat. Uiteindelijk besluiten we het veld tegenover ons in te gaan. Eigenlijk hoort dat bij het huis iets hoger op de heuvel, maar afgelopen zomer kwam ineens de Asayish vergezeld met peshmerga om de hekken om te rijden. Onrechtmatig grondgebied? Geen idee, maar sindsdien liggen de hekken plat en kunnen we dus de grond betreden, hoewel we dat normaal gesproken niet doen. Het is ook niet geheel zonder risico, aangezien op deze grond dikkere slangen voorkomen. Gelukkig hebben we tenminste nog poortdeuren en een muur, zodat de slangen niet zo snel bij onze tuin kunnen komen. De dikke dan. Die passen niet onder de deur door. De kleinere wel. Maar waar we ook zoeken, we zien Nyla niet. In de auto rij ik nog een stuk naar boven. Daar is nog een deel van de vakantiegrond bebouwd, maar ik kom er zelden. Ik vraag na aan andere herdersjongens op ezels, maar ook zij hebben haar niet gezien. Een man die er woont, weet het ook niet. Nog steeds vinden we haar niet. Uit school weg rij ik langs de nieuwe rij huizen die achter onze grond worden gebouwd en vraag aan de bouwvakkers of ze onze poes hebben gezien. We controleren bij de watertank beneden waar een soort van bunker onder de grond zit en ijzeren cabines op het veld staan. Geen Nyla. Langzaam maar zeker beginnen we de hoop op te geven. Bij de oppas en de tuinman in de zitkamer op de matrassen op de grond onder het genot van een kop thee overpeinzen we de mogelijkheden. De tuinman is overtuigd dat Nyla inmiddels van de dorst moet zijn omgekomen. Zijn vrouw denkt dat mensen haar hebben meegenomen en ik ben bang dat er misschien een vos (we hebben hier woestijnvossen in de buurt) haar heeft meegesleept. Vooral dat we haar lichaam niet eens kunnen vinden, geeft onrust. "Toch doodzonde?" zeg ik tegen hen, "Eerst heb ik Blue (onze andere kat die ondertussen al maanden niet meer is thuisgekomen, maar nog steeds in het dorp rondzwerft) al naar de dierenarts gebracht om te scheren en kort daarna bleef hij weg. Nu heb ik Nyla laten steriliseren en is zij binnen een of twee uur na terugkomst ook verdwenen." "Nou, ik weet in ieder geval zeker," lacht de oppas nu tegen haar man die op die dag toevallig wat duizelig is, "dat ook al ben je duizelig, zorg dat je niet met haar (ze knikt in mijn richting) naar de dokter gaat, want dan ben jij ook binnen de kortste keren verdwenen!" "Zal ik je even naar de dokter brengen?" doe ik er nog een schepje bovenop. "Nee, nee, dank je," krabbelt de tuinman lachend terug, "Al wat gebeurt, ik ga niet met jou naar de dokter." Vanmiddag. Ik rij net richting huis en blijf met de auto even staan kijken bij een hoger gelegen stuk grond. Hier komen vaak woestijnvossen en ik vraag me af of er een mogelijkheid zou zijn voor een vosje om een hele kat mee te slepen. Nog steeds zie ik niets en rij verder naar huis. Misschien is het net vijf of tien minuten later als ik de oppas, die beneden in de keuken yaprax (gevulde groenten) bereidt voor morgen, heel hard hoor schreeuwen. Zij is panisch voor slangen en het eerste wat me nu te binnen schiet, is dat er op zijn minst een slang in onze keuken of woonkamer moet zitten. Dus ik ren snel de trap af naar de onderste verdieping. "Nyla is terug!" gilt ze nu. Dat had ik niet meer verwacht. Na drie hele nachten en bijna drie dagen in toch flinke temperaturen zo rond de 35 graden en iets erboven, komt onze moederpoes doodgemoedereerd de tuin in wandelen. Haar plastic kap nog om de nek. Ze had eigenlijk tabletjes en spray moeten hebben voor de wond, maar de wond ziet er heel mooi rustig uit. Niet vermagerd. Ze lijkt in prima conditie. "Die heeft vast al die tijd liggen slapen," constateert de tuinman en ik kan me er wel iets bij voorstellen. Ze ziet er veel te netjes nog uit voor zo'n lange tijd vermist te zijn geweest en niet hebben kunnen eten en vooral drinken. Maar goed, Nyla is er dus weer. Die gekke kat. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 325 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => onrust-in-de-regio ) [17] => stdClass Object ( [reportId] => 5064645 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-10-03 [photoRevision] => 0 [title] => Deel 1 van mijn Koerdisch rijbewijs gehaald [message] => Dat het Koerdisch rijexamen hier iets anders gaat dan in Nederland, had ik al vernomen. Na een (in mijn geval) vals bewijs van het hebben gevolgd van rijlessen te hebben gekregen (een maand of twee geleden ondertussen), moest ik eerst mijn eqama (Koerdische verblijfsvergunning) verlengen, omdat de oude al gauwachtig zou verlopen. De minimale geldigheidsduur van het eqama nodig voor het maken van een afspraak voor het rijexamen is twee maanden. Maar goed, een nieuw eqama regelen, is bij mij (met hulp van mijn advocaat) tegenwoordig een uurtje werk. Om de een of andere reden hoef ik ook geen (normaal verplichte) bloedonderzoeken meer te doen, waarvan de uitslag drie dagen op zich laat wachten. Dus ook dat eqama had ik al snel weer op zak. Vervolgens konden we een afspraak maken voor het eerste deel van het rijexamen. De nummer 8, zoals ze dat hier noemen. 1 oktober was mijn afspraak voor mijn rijexamen. Daags ervoor meld ik mij met de advocaat op dezelfde plek, zodat ik toch even een kort proefexamen bijzondere verrichtingen kan krijgen. Twee stenen hokjes staan naast het oefenterrein. We nemen plaats op de ingebouwde stenen banken met daaroverheen stukjes vloerbedekking. Na een tijdje is het mijn beurt. Een man wijst me een rij-instructeur en de bijbehorende auto. "Maar dit is een automaat," merk ik op als ik door het autoraampje kijk. "Wilde je schakel dan?" vraagt de rij-instructeur. "Als het kan." Het blijkt dat er deze dag geen schakelauto beschikbaar is. Morgen wel. Dus direct voor mijn examen kan ik alsnog komen oefenen, wordt me verteld. Eerst willen de mannen mij dan helemaal geen oefenexamen deze dag geven, omdat ik dan "in de war zou kunnen raken door de automaat, terwijl ik rijexamen moet doen in een schakelauto." "Ik raak niet in de war," antwoord ik, "laat me gewoon even oefenen, zodat ik weet hoe het traject gaat en dan morgen kom ik voor mijn examen terug om te oefenen in een schakelauto." De mannen gaan akkoord. De rij-instructeur neemt naast mij plaats en legt in Sorani-dialect uit hoe ik dit parcours moet rijden en wat er gebeurt tijdens het examen. Af en toe heb ik moeite hem te begrijpen, maar de man is geduldig en doet zijn best het me allemaal duidelijk te maken. We oefenen een 8 op het terrein, het achteruit inparkeren, stoppen voor een denkbeeldig zebrapad (alsof autombilisten hier voor zebrapaden zouden stoppen.....), de hellingproef en optrekken tot 20 kilometer per uur. Het terrein is namelijk te klein om op snelheid te rijden, dus buiten die 20 kilometer per uur, rij je vrijwel stapvoets. "Maar jij kunt wel rijden," zegt de rij-instructeur blijkbaar ietwat verbaasd. "Jazeker kan ik autorijden. Ik heb mijn rijbewijs in 1998 al gehaald." "1998!" Hij rekent in gedachten terug, "21 jaar." Ik bedank de man voor zijn tijd, betaal omgerekend iets minder dan 4 euro voor het proefexamen en vertrek. De volgende ochtend heb ik om 10 uur examen, dus ik meld me om 9 uur voor een proefexamen op het oefenterrein. Ik heb mijn dossier meegenomen. Er is nu wel een schakelauto beschikbaar en samen met een rij-instructeur oefen ik opnieuw de 8 en het achteruit inparkeren. Deze twee bijzondere verrichtingen zijn belangrijk voor het examen van vandaag. We oefenen twee keer. "Begrijp je het of wil je nog een keer oefenen?" de rij-instructeur legt de keus bij mij, "Op het examen ben je helemaal op jezelf aangewezen, want je zit dan alleen in de auto." Ik besluit dat het goed is zo, betaal weer omgerekend euro 3,85 voor mijn proefexamen en loop naar de cabines waarachter het examenterrein ligt. Ik word gefouilleerd door een vrouw in de cabine, mijn tas wordt doorzocht en mijn mobieltje ingenomen, voor ik verder mag lopen. De gebruikelijke gang van zaken op veel officiele plekken in Koerdistan. Ik heb eigenlijk geen idee waar ik naartoe moet en vraag een politieagent die ik vlak bij de ingang zie staan. Hij wijst me naar een van de achterste terreinen. Daar staan twee politiemannen bij wie ik me meld. Ik overhandig mijn dossier. De ene agent opent het dossier en doet een poging mijn naam dat in het Koerdisch is geschreven, te lezen: "Fikdje Kritdje Wenstra?" De man lacht naar zijn collega. Hij heeft vast in de gaten dat het iets anders moet zijn. Ik ben het wel gewend en verbeter hem: "Feikje Grietje Veenstra." "Schakelauto?" vraagt de agent voor de zekerheid. Ik begrijp dat het parcours ernaast voor automaten is. Auto nummer 2 wordt voor mij apart gezet door een van de agenten. Omdat ik het speciale geval weer ben, mag ik even wachten. Een paar andere kandidaten leggen de examens af en dan komt de agent terug bij mij. "Kom met mij mee," zegt hij, "Dan lopen we even het hele parcours over en leg ik uit wat de bedoeling is." Hij wijst me op de witte en gele lijnen die aan weerszijden op de rijbaan zijn geverfd. "Je mag tot aan de witte lijnen komen, maar de gele die ernaast liggen, mag je niet aanraken," vertelt de agent mij. Hij gaat verder: "Zie je deze ijzeren lijn?. Die reageert op sensoren die op de auto zitten. Dat betekent dat als je de gele lijn wel aanraakt, de sensoren afgaan." We lopen verder. "Hier in deze bocht op deze put draai je je stuur naar rechts en in de bocht daar op die put draai je hem helemaal naar links. En dit is de 8." De agent wijst mij, een beetje overbodig, want er staan pijlen op de weg, hoe ik de 8 moet rijden: "Denk eraan dat je de gele lijnen hier ook niet raakt." We lopen de 8 overdwars over. "Als er een auto bezig is met inparkeren daar, dan wacht je met je auto hier tot de andere auto vertrekt. Anders mag je doorrijden tot aan daar en dan direct inparkeren. Je moet hier blijven staan tot de stem in de auto (er zit een apparaat in die instructies geeft, maar niet reageert op jouw vragen of antwoorden) vertelt dat je mag wegrijden. Dan rijd je via deze kant naar daar, mag je uitstappen en hoor je van de stem direct op je al dan niet geslaagd bent." De agent en ik lopen terug naar het begin en de man is zo aardig de examenauto netjes voor het startpunt te plaatsen. "Wel een gordel omdoen, want in het echte leven doen we dat ook," legt de agent me uit. Ik neem plaats in de examenauto en wacht op de instructies. Ik mag rijden. Ik neem de eerste bocht, luister goed of ik al met mijn linkervoorwiel op de put ben beland waar ik mijn stuur moet draaien. Bij de tweede put zet ik voorzichtig het rechtervoorwiel op de put. Normaal gesproken zou ik niet zo hebben nagedacht bij dit soort verrichtingen, maar ik moet toegeven dat ik toch een beetje zenuwachtig ben. Ik heb dan weliswaar ruim 21 jaar mijn rijbewijs waarvan ik al ruim 11 jaar in Koerdistan rij, toch maakt de manier waarop je de verrichtingen moet uitvoeren het even wat spannender. Ik kom aan bij de 8 en voel me al wat zekerder. Zonder problemen rij ik de beide rondjes en rij door naar het inparkeervlak. "Gele lijn op de weg moet op 1 lijn zijn met mijn linkerschouder, Dan het stuur compleet naar rechts draaien, een klein stukje naar achter rijden, zodat het linkerachterwiel gelijk staat met de gele lijn in de bocht. Het gele stukje van de bocht moet nu ook net in de linkerbuitenspiegel zichtbaar zijn. Het stuur compleet naar links draaien en langzaam achteruit rijden tot de witte lijn," herhaal ik in gedachten voor mezelf alle stappen die de rij-instructeur heeft genoemd. Raar dat ik er nerveus over ben. Eigenlijk altijd parkeer ik achteruit in. Meestal heb ik daar een beter gevoel over dan vooruit inparkeren en toch.... als er niemand zit mee te kijken, is het toch wat makkelijker. Het schijnt overigens dat er letterlijk wordt meegekeken, doordat er camera's in de auto hangen. Terwijl ik een stukje achteruit rij in de bocht van het inparkeren, merk ik dat de verboden gele lijn toch iets te dichtbij mijn rechterachterwiel is. Even overweeg ik wat ik het beste kan doen. Gewoon erop vertrouwen dat ik de gele lijn niet zal raken, compleet de hele verrichting vanaf het begin herstarten of mezelf corrigeren. Ik besluit voor het laatste te gaan en corrigeer mezelf iets door een klein stukje vooruit te rijden en dan weer lichtjes bijdraaiend naar links, zodat ik zeker de lijn niet raak. Netjes tussen de lijnen sta ik nu ingeparkeerd. Ik blijf wachten tot de stem van het apparaat op het dashboard me verteld te vertrekken. Ik rij een metertje naar voren, draai het stuur weer naar rechts en verlaat zo het parcours. "Je bent geslaagd," hoor ik de stem zeggen als ik de auto aan het eind van het terrein tot stilstand breng." De politieagent, die het hele terrein al met mij had doorlopen, zegt me met hem mee naar boven te lopen. Er is daar een soort kantoortje waar je overzicht op het hele terrein hebt. Een computerprint komt uit het systeem rollen. "95 van de 100," zegt de man tegen mij, "Gefeliciteerd." Er staat wat Koerdisch schrijven onder wat ik niet begrijp, maar het belangrijkste is dat ik dit onderdeel gehaald heb. "Laat dit formulier ook ondertekenen bij het torentje hiernaast," zegt de agent. Ik loop naar de andere uitkijktoren en vraag de agent die aan het bureau zit of hij de persoon is die mijn formulier moet ondertekenen. Hij neemt mijn formulier aan en bekijkt het papier. Ergens zet hij zijn handtekening neer en zegt me dat ik nu een nieuwe afspraak bij loket nummer 10 moet maken. Ik loop naar de cabine waar mijn telefoon ligt. Een inmiddels goede vriend van mij met volop connecties in Koerdistan, heeft me daags ervoor gezegd dat ik hem moet bellen als ik geslaagd ben voor deze toets. "Heb je het niet te druk als ik je bel?" had ik hem gevraagd. "Welnee, joh. Maak je niet druk. Ik deel mijn eigen tijden in," had hij geantwoord. En dus bel ik de man, als ik weer buiten sta op het terrein met losliggende stenen. "Ik heb het gehaald. Ze willen dat ik een andere afspraak maak voor de hellingproef toets," leg ik uit. "Gefeliciteerd. Laat me even een telefoontje plegen. Ik bel je zo terug." Het duurt enkele minuten voor hij terug belt. Ik krijg instructies van hem bij wie ik me moet melden: "Bureau 1. Zeg dat ik voor jou heb gebeld." Hij noemt de naam van de persoon die op bureau 1 zit. Ik geef mijn telefoon opnieuw af in een van de cabines, wordt weer gefouilleerd, mijn tas wordt opnieuw gecontroleerd en ik kan het terrein weer op. De cijfers zijn geprint op papieren die boven verschillende plekken hangen. Het zijn Koerdische getallen, die ik wel kan lezen, maar ik zie nummer 1 niet. Ik kijk om me heen wie ik het beste om hulp kan vragen en loop op een klein groepje agenten af. "Nummer 1?" vraag ik. Een van hen wijst me een gang in. Daar aan het einde van de hal, direct naast de trap aan de linkerkant, zie ik nummer 1 op de deur geplakt. Ik klop aan en ga naar binnen. Een man met zo te zien een hoge functie op dit terrein zit achter zijn bureau. Bankstellen aan weerszijden van de kamers. "Klopt het dat ik voor jou gebeld ben?" vraagt de man mij en noemt de naam van mijn vriend. Hij reikt uit naar mijn dossier. "Ja, dat klopt." "Neem maar even plaats." De man schrijft een klein notitieblaadje vol, plakt dat op mijn dossier en geeft het dossier terug aan mij: "Ga naar de vrouw in nummer 5." Ik bedank de man en vertrek naar nummer 5. Zij schrijft een nieuwe datum voor over een dikke week voor mij in mijn dossier en stuurt me naar nummer 10. Zo'n dertig wachtenden zijn er voor mij, maar er zijn 7 loketten, zodat de wachttijd verkort wordt tot een klein half uur. Hier krijg ik een tijd passende bij de datum waarop ik terug moet komen voor de hellingproeftoets. Buiten bel ik opnieuw mijn vriend op en vertel dat mijn nieuwe afspraak na iets meer dan een week is. "Dat is heel goed. Op sommige momenten is er wel een wachtlijst van een maand of langer." "Trouwens," vraag ik hem, "Op basis waarvan wordt dat percentage berekend?" "Op basis van hoe breed je glimlach is," hoor ik de man lachen, "Koerdische agenten kunnen aan je glimlach zien hoe goed je kunt autorijden." "Fijn," besluit ik, "Dan weet ik hoe breed ik bij mijn volgende toets moet glimlachen." [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 219 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => deel-1-van-mijn-koerdisch-rijbewijs-gehaald ) [18] => stdClass Object ( [reportId] => 5064368 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-29 [photoRevision] => 0 [title] => Brand in de meterkast en een beetje bijgeloof [message] => Gisteravond. Shayan heeft me gevraagd even buiten te zitten, zodat hij mij kan laten zien hoe ver hij met zijn zelfgemaakte pijl en boog kan schieten. Ik heb net een klapstoeltje bij het zwembad opengeklapt en ben gaan zitten. Plots hoor ik een hoop herrie en een geel licht dat in de tuin tot achter het tuinhuisje schijnt. Even klinkt het voor mij alsof de tuinman zijn motor probeert te starten, maar het niet lukt. Na de tweede knal besluit ik om de hoek van het huis te kijken. Tegelijk met mij komt de oppas hun huis uitlopen. We zien een steekvlam uit de meterkast in de poortmuur komen. Nu zie ik de lampen die in huis branden flikkeren. De oppas en ik roepen tegelijk de tuinman, wat overigens een beetje overbodig is, want ook hij heeft al in de gaten dat er meer aan de hand is. Ineens is er paniek. Ik ren het huis in om de meterkasten binnen op elke verdieping uit te doen en roep Kani en Shayda naar buiten te komen. De tuinman rent op zijn blote voeten de poortdeur uit naar de electriciteitspaal hoger op de heuvel. Daar komt de hoofdstroom vandaan en hij vermoedt dat de stroom van de generator van het dorp niet op tijd is uitgegaan, toen de hoofdstroom terug kwam, waardoor er kortsluiting is ontstaan. Daar bij de electriciteitspaal zitten twee zekeringen. Even weet hij niet meer welke van ons is, dus voor de zekerheid gooit hij ze allebei uit. Inmiddels is de steekvlam veranderd in een kleinere, maar nog altijd aanwakkerende vlam. "Wat moeten we doen? Er water opgooien?" vraagt de oppas. "Lijkt mij niet," antwoord ik, "Het is een meterkast." Maar eerlijk gezegd heb ik ook even geen oplossing. Dan komt de tuinman en blaast de vlam uit. Het werkt ook nog. Zwart roet heeft het deel van de witte muur boven de meterkast gekleurd. Ook de binnenkant van het deurtje van de meterkast is zwart van het roet. Rechtsboven in de hoek zijn electriciteitskastjes met zekeringen gesmeuld door de vlammen. Een beetje beteuterd kijken we met ons allen naar de versmeulde meterkast. Kani staat naast ons: "Hoe moeten we nu onze kleren wassen? Dan kunnen we ook niet naar school morgen." "Oh, jawel, hoor," stel ik haar gerust, "Jullie schooluniformen zijn donderdag al uitgewassen." "Dan kunnen we geen eten maken," roept Shayan. "Jawel, we gaan gewoon groente eten," besluit Kani. Het is zo rond 7 uur in de avond, maar het is al donker. Daar zitten we dan. Inmiddels hebben we plaatsgenomen bovenaan het trappetje dat naar het huis van de oppas en de tuinman leidt. Geen monteur die op dit tijdstip zal komen. Op zich niet zo erg. We zijn het heus wel gewend zonder stroom te zitten, maar normaal gesproken duurt het enkele uren en nu hebben we geen idee wanneer dit gemaakt zal zijn. De tuinman belt de electricien die voorheen onze electriciteit heeft gemaakt. De man zit in Iran. Een ander telefoonnummer heeft hij even niet voor handen, zodat we maar besluiten vroeg te gaan slapen. Ik geef de tuinman en oppas een acculamp en breng de kinderen naar bed. Zelf neem ik contact op met een vriend om te vragen of we niet heel misschien iets over het hoofd hebben gezien en dat er zomaar ineens alsnog ergens brand kan uitbreken. Want het enige waar ik echt bang voor ben, is brand. Hij denkt dat het genoeg moet zijn, maar geeft toe te weinig verstand te hebben van electriciteit. "Zorg dat je een electricien ernaar laat kijken," is zijn advies. In de ochtend als ik op het werk ben voor administratie word ik gebeld door de oppas. Of ik terug kan komen, zodat ik met de tuinman spullen kan regelen voor een electricien. Ik rond mijn werk af en haal de tuinman op van huis. Samen gaan we terug naar Erbil. In de Setaqan straat waar allemaal lampen en badkamerartikelen worden verkocht, vindt hij een man die een goede electricien weet. We rijden naar de electricien zijn winkel. Eerst door de straat naast de International Terminal (busstation vanwaar bussen naar Iran vertrekken) die naast Family Mall zit. De tuinman heeft de electricien aan de telefoon. Ik rijd. Hij stuurt me een zijstraatje in aan de rechterkant. Aan het eind zien we de man staan. Ik zet de auto aan de kant van de straat. De tuinman gaat de winkel binnen. Het duurt even voor hij mij naar binnen roept. Eigenlijk heeft de electricien pas morgen tijd om een nieuwe meterkast te plaatsen, maar op aandringen van de tuinman komt hij toch na een uur al. De man neemt al zijn benodigde spullen zelf mee, dus we hoeven nergens voor te zorgen. Thuis gekomen ga ik met de oppas naar mijn schoonouders. Ons eten zit intussen al zo'n achttien uur in de vriezer zonder stroom. Hoewel een oplossing nu in zicht is, kan ik niet inschatten hoe lang het gaat duren, dus voor de zekerheid brengen we twee halve vuilniszakken met bevroren eten naar mijn schoonouders. De man die bij mijn schoonouders in huis werkt, legt onze spullen in de diepvrieskist. Mijn schoonmoeder is blij met ons bezoek. Ze praat honderduit en geeft de oppas, die ongewenst kinderloos is, een tip hoe ze zwanger kan raken. De tip is gebaseerd op bijgeloof of cultuur van oude gewoontes. Ze haalt twee kleine steentjes uit de tuin en geeft ze aan onze oppas. Voor zover ik het begrijp, moet de oppas deze steentjes in water leggen, een islamitische zin die met "Bismillah" begint uitspreken en daarna moeten zowel de oppas als haar man van het water drinken. "Het helpt echt," meent mijn schoonmoeder. Volgens haar had een echtpaar dat ongeveer anderhalf jaar geleden bij hen werkte het ook geprobeerd nadat de vrouw al drie miskramen had gehad. Sindskort hebben ze een dochtertje. Ik ben niet van het bijgeloof, hoewel sommige oude vrouwen toch nog wel eens wat nuttige informatie weten. Zo is mijn schoonmoeder degene die direct aan vrouwen ziet wanneer ze zwanger zijn. Zo had zij altijd direct in de gaten als ik zwanger was, nog voordat ik de schoonfamilie op de hoogte had gebracht. Ook zijn er nog oude vrouwen, zoals de moeder van de fysiotherapeut, die verzakte baarmoeders met de hand kunnen verplaatsen. Zelfs de fysiotherapeut zei laatst: "Waarom zouden we operaties uitvoeren (bij verzakte baarmoeders) als we nog de techniek van de oude vrouwen hebben?" Ik vind het best interessant om naar te luisteren, hoewel ik mezelf niet onder de bijgelovigen zou scharen. Maar in het geval van de tip van mijn schoonmoeder telt volgens mij: baat het niet, dan schaadt het ook niet. Hooguit dat je dan wat zand van de steentjes hebt gedronken. Op de terugweg halen we eerst de kinderen uit school, gaan langs de winkel voor wat ijsjes, cakejes en cola voor de twee electriciens die inmiddels onze meterkast aan het vervangen zijn. Tegen vijf uur in de middag is de klus geklaard en hebben we weer stroom. Tweeentwintig uur hebben we zonder stroom gezeten. Het had erger gekund. Ik had stiekem rekening gehouden met twee a drie dagen geen stroom, maar nu kan de wasmachine weer draaien, de zaklampen, telefoons en de tablets worden weer opgeladen. En ons bevroren eten in de diepvrieskist van mijn schoonouders kan morgen wel weer worden opgehaald. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 182 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => brand-in-de-meterkast-en-een-beetje-bijgeloof ) [19] => stdClass Object ( [reportId] => 5064161 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-26 [photoRevision] => 0 [title] => Ziekenhuiscontrole en een leugentje om bestwil [message] => Bijna drie jaar geleden ben ik in het Medya Diagnostic Center door een cardioloog gediagnosticeerd met mitralisklepprolaps. 8 Maand later werd die diagnose in Nederland bevestigd. Voor vele malen meer geld dan in Koerdistan had ik nu een second opinion. Eigenlijk had ik al een jaar geleden weer voor controle moeten komen, maar een dag en een jaar zijn zo voorbij, dus was het er niet van gekomen. Een week geleden bracht ik eerst mijn tweede zwager vast op de hoogte dat ik een controle wilde en dat Rebaz het op prijs stelt als er iemand van de familie mee zou gaan. Ik was blij dat mijn zwager wel wilde meekomen, want voor mij is het sowieso al lastiger uberhaupt iemand mee te nemen naar een doktersafspraak, dus als ik dan ook nog eerst iemand (zonder rijbewijs) uit Massif had moeten halen en vervolgens weer thuis had moeten brengen, had me dat zeker 40 minuten extra rijtijd gekost. Bovendien hebben mensen vaak echt wel wat beters te doen dan een beetje hun tijd in het ziekenhuis te moeten verdoen. Laten we het erop houden dat ik de drempel om iemand mee te vragen, best hoog vind. Dinsdag. Ik bel toch eindelijk het ziekenhuis maar even voor een afspraak. Ik krijg een secretaresse aan de lijn die de afspraken van de cardioloog regelt. Om 5 of 6 uur mag ik wel komen. Ze vraagt mijn naam, maar ik merk dat ze geen idee heeft hoe ze het moet schrijven, zodat ze ik haar uiteindelijk hoor zeggen: "Oke, laat maar. Is niet zo belangrijk." Ik vermoed dat ze gewoon een kruisje ofzo in plaats van mijn naam op een plek in de agenda heeft geschreven. Direct aansluitend bel ik mijn tweede zwager: "Ik heb om 5 uur een afspraak bij de cardioloog. Ga je mee?" "Vandaag? Is goed, ik kom ook." Tot zover gaat dat makkelijk. Nadat ik de kinderen van school heb thuisgebracht, vertrek ik meteen naar Erbil. Het is even na vieren, maar ik wil niet te laat komen. Zowel op Shoresh street als op de 60 meter straat is het druk. Automobilisten persen hun auto's tussen elke vrije centimeter die er nog over is. Soms moet je opletten dat de buitenspiegels niet geraakt worden. Ter hoogte van Runaki street keer ik om om via de andere kant terug te rijden richting een van de vele ziekenhuizen die Erbil rijk is: het Medya Diagnostic Center. Dit ziekenhuis heeft voor zover mij bekend het enige laboratorium in heel Irak, waarvan de resultaten internationaal erkend worden. Ik ken toevallig de manager (en zijn hele gezin) goed en hij vertelde me dat zij hun testen dagelijks ijken. De parkeerplaats is bereikbaar via de zijweg Mala Afandi, maar voor zo'n groot ziekenhuis is de parkeerplaats veel te klein. Ik rijd tot buiten het terrein en parkeer mijn auto aan de kant van de straat. Het is zo rond kwart voor 5 als ik mij meld bij de receptie. "Hoi, Feikje," groet een van de receptionistes mij. Ze is de dochter van de broer van een van Rebaz' zwagers. Ik ken haar vooral van de Newroz picknicks, waar we met de hele familie de bergen in trekken. Als ik vertel waar ik voor kom, wijst ze me naar een bureautje in de wachtkamer verderop. De meeste stoelen in de wachtruimte zijn bezet. Ik meld me bij het bureau, waar twee vrouwen en een man achter zitten en patienten helpen en telefoontjes aannemen. Een vrouw heb ik waarschijnlijk aan de lijn gehad eerder deze dag, want ze herkent me direct. "Jij hebt om 5 uur een afspraak met de cardioloog, toch?" Ik knik. "Ik heb je naam echt niet begrepen aan de telefoon," zegt ze en ik herhaal mijn naam een paar keer. De man noteert mijn naam op fonetische wijze in het Koerdische schrift. Ze wil ook direct weten waar ik vandaan kom. "Nederland," antwoord ik. Ik mag plaatsnemen in de wachtruimte. Na een poosje komt de secretaresse bij mij. Blijkbaar heeft ze mijn dossier gezocht, maar kan het niet vinden. Ik mag mee naar het bureau, waar ze een patientkaart voor mij maken. "Geboortejaar?" vraagt de man, de precieze datum is blijkbaar niet nodig. "Adres?" Ons huis heeft geen adres en komt niet verder dan "Boerderijgrond in Mala Omar. Hij noteert alleen de naam van het dorp. "Telefoonnummer?" Intussen is een andere patient naast me komen staan en knikt even goedkeurend in mijn richting. "Ja, ze spreekt goed Koerdisch, vind je niet?" merkt de middelste secretaresse op. "Zeker," zegt de patient naast mij, "Waar kom je vandaan?" "Ze komt uit Nederland," antwoordt de middelste secretaresse in mijn plaats. "Oh, het land van de bloemen," de man achter het bureautje mengt zich nu ook in het gesprek en kijkt naar mij. "Ja, dat zeggen ze," beaam ik. "Oh, kijk. Ze spreekt zelfs Bahdini," de man is nu verbaasd. "Spreek je ook Hawramani?" wil hij achtereenvolgens weten. "Nee, absoluut niet. Bahdini en Hawramani liggen mijlenver uit elkaar," lach ik. "Je bent aan de beurt nu," informeert de middelste secretaresse mij. "Hmm... ik kan nog niet. Ik wacht nog op iemand," leg ik haar uit. Zonder problemen of vragen accepteert ze mijn antwoord. Ik neem weer plaats in de wachtruimte en bel mijn zwager nog maar eens. Het blijkt dat hij nu ergens op het parkeerterrein rondrijdt, op zoek naar een plekje. Om twintig over vijf uur komt hij binnen. Hij heeft zich verslapen. Hij neemt plaats op de lege stoel naast mij. Ruim een kwartier later word ik opnieuw opgeroepen. We mogen nu op de stoelen direct voor de deur van de spreekkamer van de cardioloog zitten. Twintig voor zes is het mijn beurt. "Wil je dat ik hier blijf wachten of dat ik meekom?" vraagt mijn zwager. "Als je wilt, kun je net zo goed mee naar binnen gaan, want wat is de noodzaak van jouw komst als je alleen in de wachtruimte moet blijven zitten?" antwoord ik hem. We nemen plaats op de stoelen in de spreekkamer. Ik leg de cardioloog de reden van mijn komst uit, hij noteert wat in zijn computer en schrijft ondertussen wat op mijn nog lege behandelkaart. Ik heb mijn resultaten van onderzoeken van drie jaar geleden meegenomen en hij bladert door het mapje. Bij de laatste bladzijde staart hij onbegrijpend naar een brief. "Oh, die is van Nederland," informeer ik hem. "Dus je bent niet Koerdisch?" "Nee, ik ben Nederlands," "Van wie heb je dan Koerdisch geleerd?" Ik knik naar mijn zwager die naast me zit. Jaren geleden heeft hij ooit een periode bij ons in huis gewoond. Hij sprak destijds alleen Koerdisch (en andere talen die ik niet spreek), dus in zekere zin kan ik zeggen dat ik mede door hem Koerdisch heb geleerd. "Dat is je man?" vraagt de cardioloog "Nee, ik ben de broer van haar man," antwoordt mijn zwager. "Aha, oke." De cardioloog vraagt niet verder en wijst me naar de behandeltafel die tegen de muur recht tegenover onze stoelen staat. Hij rolt het papier dat voor de hygiene over de behandeltafel ligt verder af, zodat ik op een nieuw stuk papier kan gaan liggen. Eerst luistert hij met een stethoscoop naar mijn hart en ademhaling. Vervolgens zegt hij mij dat ik naar links naar de muur moet draaien, zodat hij een echo kan maken van mijn hart. Het fijne in Koerdistan is dat je bij dit soort onderzoeken niet helemaal je bovenlichaam hoeft te ontbloten, zoals in Nederland wel het geval is. Ik ben best preuts in dat opzicht. Misschien na ruim 24 jaar met Koerden te hebben geleefd, ben ik dan ook andere dingen gewend dan de meeste westerlingen, maar eerlijk gezegd bevalt het me beter dat de cardioloog genoegen neemt met een licht omhoog getrokken t-shirt. Mijn zwager zit ondertussen al die tijd op zijn telefoon. Sowieso is voor hem niks zichtbaar, omdat de cardioloog tussen hem en mij in staat en ik lig met mijn lichaam naar de muur gedraaid. Uiteindelijk neemt hij mijn bloeddruk op en mag ik weer plaats nemen op de stoel voor zijn bureau. De mitralisklepprolaps blijkt stabiel, maar mocht ik last hebben van symptomen, dan kunnen die bestreden worden met medicijnen. Aangezien dat volgens de cardioloog puur om symptoombestrijding gaat en dus niets doet aan enig herstel van de klepafwijking, geef ik aan geen medicijnen te willen. Bij geen klachten mag ik na een jaar voor controle terugkomen. En dat was het. Zo eenvoudig gaat dat hier. Ik betaal in totaal 50 euro voor mijn "entreeticket" en de onderzoeken die ik heb gehad. Ruim tien keer minder dan ik in Nederland kwijt was aan mijn second opinion drie jaar geleden, want ik ben onverzekerd en betaal logischerwijze dus alle medische kosten zelf. Desondanks is het toch een beetje zuur te beseffen dat de zorg in Koerdistan zoveel goedkoper kan dan in Nederland. Vandaag. De oppas en ik hebben met de vrouw van mijn oudste zwager afgesproken dat zij de oppas een bepaald Koerdisch gerecht leert koken. "Vindt je man het niet erg dat we naar hun huis gaan?" vraag ik de oppas, terwijl we al in de auto zitten op weg naar Massif. "Nee, zolang ik bij jou ben, mag ik overal alleen heen," antwoordt ze een beetje dubbelzinnig. Ik kijk opzij en lach. "Ik moet eigenlijk nog wel een brief voor Rebaz maken. Voor het werk," beken ik dan. "Oh, ga maar gewoon," zegt de oppas, "Hij weet dan toch niet dat ik alleen bij de vrouw van je zwager ben." En zo besluiten we dat ik de oppas afzet bij de vrouw van mijn zwager en ga ik eerst naar het huis van mijn tweede schoonzus om vervolgens door te rijden naar het werk. Aangezien de oppas liever niet wil dat haar man weet dat ik tussendoor ben weggeweest, vermijd ik ons huis. Pas vlak voor de school uitgaat, haal ik eerst de kinderen op en rijd dan terug naar Massif om vervolgens eerst de oppas en het inmiddels bereidde eten op te halen. Pas te laat besef ik dat het qua tijd nu niet helemaal uitkomt en dat de man van de oppas nu zou kunnen vermoeden dat ik niet de hele tijd bij zijn vrouw ben gebleven. Maar we nemen dat feit voor lief. Ik kan er toch niets meer aan veranderen. Thuis aangekomen vertrekt de oppas naar hun huis in onze tuin. In de avond besluit ik even op bezoek te gaan om wat extra brood te geven. Ik neem plaats op de dunne matras die in de zitkamer op de grond ligt. De tuinman vertelt dat het vandaag niet bepaald zijn beste dag was. Na ons vertrek was hij begonnen met het schoonmaken van de serre, toen hij erachter kwam dat op het balkon boven hem de tuinslang van de kraan was losgeraakt en water verspilde. Hij was naar boven gesneld en had in de haast de balkondeur achter zich dichtgegooid, zodat hij de volgende twee uren op het balkon had doorgebracht. Normaal gesproken had hij de sprong durven wagen naar de poortmuur, maar aangezien hij niet al te lang geleden geopereerd is, was hij bang dat dit nadelige gevolgen voor zijn wond zou hebben. En dus bleef hij wachten. Wachten op een eventuele voorbijganger op de kleine straat waaraan ons huis staat, maar er kwam niemand meer langs. Uiteindelijk had hij besloten iemand te bellen, maar de meeste mensen in zijn telefoonlijst waren afgevallen. Tot hij het nummer van een man uit de buurt had gezien en hem had gebeld. De man moest over de poortmuur klimmen om vervolgens bij ons in huis te gaan en zo de balkondeur voor de tuinman te openen. Automatisch komt het gesprek dan toch op "onze" dag en de tuinman is nog steeds naar alle waarschijnlijkheid in de veronderstelling dat zijn vrouw en ik de hele dag samen bij de vrouw van mijn zwager hebben gezeten. Of misschien vermoedt hij dan toch iets? Ik ben nooit goed geweest in liegen en ik moet mijn best doen bepaalde dingen te verzwijgen. Ik besluit vooral de oppas maar aan het woord te laten en ze vertelt over hoe zij en de vrouw van mijn zwager urenlang het gerecht hadden gemaakt. "En heb je ook meegeholpen?" de tuinman richt zich tot mij. "Nee," ik lieg niet. "Nee, wij zaten in de keuken en zij zat in de andere kamer," de oppas maakt de leugen al wat groter. Ik knik alleen even ter bevestiging. De oppas noemt nog wat details waar ik geen weet van heb en ik houd mijn mond. "Heeft de vrouw van je zwager hetzelfde eten voor haar eigen gezin gemaakt?" deze vraag van de tuinman is weer voor mij en ik heb geen idee. De oppas geeft aan van wel. "Was de oudste zoon er ook?" weer richting mij. "Oh, dat weet ik niet meer," antwoord ik nu. Zolang ik er ben geweest, heb ik geen van de kinderen gezien en de oudste is vaker buiten dan thuis, dus ik houd het vaag. "Jawel," roept de oppas nu, "Je hebt toch gezien dat hij beneden kwam en vis kwam eten?" Haar gezicht spreekt boekdelen, ze onderdrukt een lach en ik besef dat ik me versproken heb. Ik moet lachen, maar houd mijn gezicht in de plooi en zeg maar snel dat ik me ineens weer herinner dat hij er wel was. "Zie je? Ik word oud. Ik begin dingen te vergeten," geef ik nu als excuus. Beseffende dat ik heel slecht in liegen ben, besluit ik naar huis te gaan. "Ik zal de kinderen op bed brengen," zeg ik, terwijl ik opsta. De tuinman en de oppas lopen met me mee naar de deur. De oppas achter haar man. Ze lacht nog steeds breeduit om mijn verspreking eerder in de zitkamer. Ik probeer ondertussen mijn lachen in te houden. Alleen als de tuinman even een andere kant omdraait, verschijnt er nu ook een brede glimlach op mijn gezicht. Als ik hun huis verlaat, gaat de tuinman terug in hun huis, terwijl de oppas met mij meeloopt tot aan onze schuifdeur van de keuken. We beginnen te grinniken. "Sorry, ik heb me echt versproken. Ik ben echt zo slecht in liegen," lach ik naar de oppas die zelf ook staat te lachen. Op zich zou haar man er niet eens zo'n groot probleem van maken als hij de waarheid zou weten. Dat weet ik zeker. Maar aangezien IK vanmorgen weg moest, terwijl hij in de veronderstelling was dat ik zou blijven, besluit ik met haar leugentje mee te spelen. Grote kans dat ze het een dezer dagen zelf toch wel vertelt, omdat zij ook slecht is in de waarheid achterhouden. Dus ik vermoed dat als ik binnen nu en een week opnieuw op bezoek zal gaan bij de tuinman en de oppas, dat hij tegen die tijd allang en breed op de hoogte is van alles en ons dan smakelijk uit zal lachen en zal zeggen dat we zeer slechte leugenaars zijn. Ik vermoed dat het hooguit een kwestie van tijd zal zijn. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 218 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => ziekenhuiscontrole-en-een-leugentje-om-bestwil ) [20] => stdClass Object ( [reportId] => 5063503 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-18 [photoRevision] => 0 [title] => Een paar drukke dagen [message] => Na ruim twee weken te zijn weggeweest, is de tuinman er weer. In de avond zit ik even bij hem en zijn vrouw in huis thee te drinken. De tuinman vertelt over zijn belevenissen in een ziekenhuis in Iran. Hij vertelt over een man die betrapt is bij het stelen in een appartement op de vierde verdieping van een gebouw en bij de poging om te proberen te ontkomen uit het raam is gevallen. Twee gebroken benen en ziekenhuisopname tot gevolg. Nog bijkomende van de operatie ligt de tuinman op een slaapzaal en hoort hij plotseling een hoop lawaai. Een zwaargewonde bebloede man van wie het rechteroog niet meer zichtbaar is, wordt het ziekenhuis binnen gebracht. Later blijkt dat deze man een ernstig ongeluk heeft gehad. De tuinman beschrijft een grote chaos van huilende vrouwen, schreeuwende politiemannen en een man die met een mes insteekt op iemand anders. "Een gekkenhuis," geeft de tuinman hoofdschuddend aan. Ik kan het niet helpen, maar ik heb dan toch een beetje mijn twijfels over de indeling van het ziekenhuis dat spoedgevallen blijkbaar via de gang langs de slaapzalen binnen komen. "Was je niet bang?" vraag ik de tuinman, terwijl ik nog een slok van mijn thee neem. Maar dat blijkt niet het geval. Hij is natuurlijk ook wel wat gewend. Heeft wel meer in zijn leven meegemaakt dan horrorscenes in een willekeurig ziekenhuis in Iran. Zijn vrouw vertrekt haar gezicht van de pijn als ze van haar ene been op haar andere gaat zitten. Ik heb haar eerder die avond meegenomen naar de fysiotherapeut en ze heeft een nodige, maar pijnlijke massage gehad. Rond het middaguur had ik contact gehad met de fysiotherapeut en hem gevraagd voor zowel een afspraak voor mij als voor onze oppas. Ik had al 4 dagen last van een bandgevoel rondom mijn enkel, dat een wisselende pijn geeft. Voor de oppas vraag ik om een andere behandeling. "Kom om 6 uur vanavond, maar zeg tegen je oppas dat zij niet meer mag eten tot vanavond," antwoordt de man mij. Ik kijk op mijn telefoon. Half 1. Snel bel ik de oppas. Ze heeft vandaag yaprax (gevulde groenten) gemaakt en de kans is groot dat ze het eten al bijna op heeft, wat ook het geval blijkt, maar "ik laat de rest wel staan," besluit ze. Op verzoek van Rebaz neem ik ook de vrouw van mijn oudste zwager mee naar de fysiotherapeut. Of eigenlijk maakte het hem niet uit wie van de familie mee zou gaan, als we maar iemand mee zouden nemen. Ik bel eerst de oudste zoon van mijn oudste zwager. Hij heeft werk en kan niet mee. Overigens lijkt hij mij ook niet het type dat doelloos ruim twee uur bij de fysiotherapeut in de wachtkamer zou gaan zitten wachten. "Bel mijn moeder, mijn broer of zus," is zijn advies. En dus bel ik zijn moeder. Eigenlijk komt het tijdstip van de afspraak haar heel slecht uit, maar ze belooft of zelf mee te komen of een van haar kinderen te sturen. Om half 6 sta ik bij mijn oudste zwager voor de deur. Zijn vrouw doet open. Ze heeft besloten zelf mee te komen. De oppas en ik nemen plaats op de bank in de bezoekkamer en wachten tot de vrouw van mijn zwager klaar is. Twintig minuten later vertrekken we. Normaal zou ik er op dit tijdstip al zijn, want ik hou niet van te laat komen en ook de fysiotherapeut heeft wel eens patienten weggestuurd als ze te laat op hun afspraak zijn gekomen. Iets voor zessen nemen we plaats in de wachtkamer. "Straks gaat het pijn doen," jammert de oppas al bij voorbaat. "Ik denk niet dat wij daar iets van zullen vernemen," zeg ik plagend tegen de oppas. De vrouw van mijn zwager lacht. Stiekem weet ik dat het een behoorlijk gevoelige behandeling is, want ik heb zelf ook een soortgelijke massage gehad, Maar terugkrabbelen geeft ook geen resultaat en dus zal ze er gewoon doorheen moeten. We mogen tegelijk op de behandelstoelen liggen. De vrouw van mijn zwager neemt plaats in de fauteuil in de hoek van de behandelkamer. Eerst komt de vrouw van de fysiotherapeut. Ze sluit de oppas aan op elektrische plaatjes, wat de oppas direct erg gevoelig vindt. Ook niet zo raar. De eerste keer vond ik het ook veel gevoeliger. Daarna raakte ik eraan gewend en kon ik het beter verdragen. Terwijl de oppas op de behandelstoel naast mij ligt, komt de vrouw van de fysiotherapeut bij mij. "Jij had last van je enkel toch?" vraagt ze. "Ja," beaam ik, "en eigenlijk ook nog van mijn elleboog, mijn schouder en mijn rug." "Oke, een momentje. Laat me overleggen," zegt ze terwijl ze zich omdraait om de kamer uit te lopen. "Klopt het dat je alleen voor je enkel had gebeld?" vraagt ze als ze terug komt. "Ja, ik maakte me vooral zorgen om mijn enkel, dus was ik de rest even vergeten," geef ik toe. "Dan beginnen we vandaag met je enkel en je elleboog." zegt de vrouw. Ze plakt electrische plaatjes op en rond mijn enkel en ik krijg een electrische band om mijn elleboog. En daar liggen de oppas en ik dan de komende 40 minuten ongeveer. Ondertussen maken we grapjes met de vrouw van mijn zwager die eigenlijk hier en daar ook wel wat pijnklachten heeft, maar tegelijkertijd wat angstig is voor pijn tijdens de behandeling. Het feit dat de oppas best heftig reageert op de electrische plaatjes op haar buik draagt niet echt bij aan enige vorm van geruststelling daarvan. Zo nu en dan schieten we in de lach om de reactie van de oppas. Zodra het apparaatje van de oppas klaar is, haalt de vrouw van de fysiotherapeut de electrische plaatjes weer van haar buik en komt de fysiotherapeut zelf langs voor massage. Gevoelige massage van de buikstreek en gezien de reactie van de oppas; in haar geval extreem pijnlijk. Natuurlijk leef ik met haar mee, maar haar reacties zijn zo grappig dat we met regelmaat toch in de lach schieten. "Ik ga dood, dokter!" roept ze, terwijl hij flink in haar buik drukt. Ze houdt haar handen omhoog, alsof ze elk moment de man een klap kan verkopen. "Vanzelfsprekend," zegt de man heel kalm, "Daarvoor ben ik hier. Dat is mijn werk." Hij gaat rustig door met de massage, maar geeft haar zo nu en dan een kleine pauze om bij te komen. Geinteresseerd volg ik de massage, terwijl ik nog steeds aan de electrische plaatjes lig. De band om mijn elleboog is inmiddels door de vrouw verwisseld voor electrische plaatjes. "Die massage ziet er best ingewikkeld uit," zeg ik tegen de man. Ik richt me tot zijn vrouw en vraag: "Kun jij dat ook?" Zijn vrouw schudt haar hoofd, terwijl de man zegt: "Ik zou willen dat ze het ook kon, maar deze massages mag je niet zomaar uitvoeren. Er zit een risico aan vast." Hij loopt even weg bij de behandelstoel waar de oppas op ligt en gaat bij een van de posters staan die aan de wand hangen. "Kijk," zegt hij en wijst naar een afbeelding van een mens waar de bloedvaten goed zichtbaar zijn. "Als ik hier en hier tegelijkertijd teveel druk, kan dit bloedvat openspringen, zodat de toevoer van het bloed naar het hart onmiddellijk stopgezet wordt. Met de dood tot gevolg." Oke, ik ben onder de indruk en besef me dat ik in de voorgaande behandelingen bij hem tot 4 keer toe een potentieel dodelijke massage heb gehad. Maar fijn. De man gaat verder met de massage. Deze pas gemaakte opmerking werkt niet direct geruststellend op de oppas. Ik richt me tot de vrouw van mijn zwager: "En... wanneer ga jij deze massage laten doen?" De vrouw van mijn zwager twijfelt: "Het ziet er echt pijnlijk uit. Ik weet niet of ik durf." "Iedereen ervaart elke behandeling toch anders," stel ik haar gerust, "Bij mij deed het wel pijn, maar zo te zien minder pijn dan bij de oppas." Als de man klaar is met de oppas, ben ik aan de beurt. Eerst onderzoekt hij mijn enkel. "Er zit weer wat vocht in," constateert hij en drukt op bepaalde plekken op mijn voet en enkel. Een plekje voelt aan als een scherpe pijn als hij erop drukt. "Dokter, je weet wel dat het daar pijn doet, toch?" waarschuw ik. "Ja, hoor, maar dat geeft niet," is zijn antwoord. Hij drukt nog even rustig door. Ik schiet in de lach. "Zij is echt raar, he?" hij richt zich nu tot de vrouw van mijn zwager, "Heeft ze pijn, gaat ze lachen." Hij doet wat trekoefeningen aan mijn voet, met een soort zenuwschok die door het been trekt tot gevolg. Mijn arm krijgt ook een massage. Niet bepaald zachthandig, zodat ik er de volgende dag wat spierpijn aan overhoud. De volgende dag heb ik rond 10 uur afgesproken met de tuinman. De grasmaaier is kapot, we hebben een nieuwe douchekop nodig voor de badkamer beneden, een nieuw kraantje bij de wc in de badkamer boven en de zwembadchemicalien zijn op. De eerste 3 taken zijn eenvoudig. Zonder al te veel moeite vinden we de plek waar de grasmaaier gemaakt kan worden en iets verderop koopt de tuinman de badkamerbenodigdheden. Ik blijf in de auto wachten. Het zijn van die echte mannenplekken. Als vrouw zijnde kan ik er wel rondlopen, maar het geeft extra bekijks en daar heb ik geen zin in. Na zo'n anderhalf uur a twee uur rondrijden, zoeken we de winkel met schoonmaakmiddelen voor het zwembad. We hebben geen adres van de winkel, zoals zoveel plekken in Koerdistan niet een volledig adres hebben. "Was het niet aan de 100 meter straat?" vraag ik de tuinman. De tuinman heeft geen idee. We rijden de 100 meter straat door. En die is lang. De 100 meter straat is evenals de 60 meter straat en de 120 meter straat een van de rondwegen rondom de oorspronkelijke eeuwenoude binnenstad. Overigens is de 150 meter straat momenteel in aanbouw. Er zijn ook nog een 30 meter straat en een 40 meter straat, maar zelfs ik weet niet goed waar die zijn. We vinden een winkel niet ver van Family Mall, maar hun produkten zijn pas de volgende dag leverbaar. Al dan niet aan huis. We zoeken verder. Uiteindelijk vraag ik Rebaz naar de lokatie van de andere winkel. Hij noemt de 60 meter straat, maar vergist zich in de buurt en dus besluiten we terug te keren, tot de tuinman een laatste poging onderneemt en navraag doet bij winkels met bouwmaterialen aan Koye straat. Ze wijzen hem de winkel op de hoek van de straat. Hemelsbreed niet zo ver, maar het is een eenbaansweg en dus rijden we een behoorlijk stuk door om veel verderop te keren. Inmiddels ben ik zo gaar als een pakje boter. Heb ondertussen bijna 4 uur in de auto gereden en niet gelopen. Stiekem twijfel ik of ik nog wel naar de laatste winkel wil, maar besluit toch heen te gaan. Terwijl de tuinman de winkel ingaat, stap ik even uit de auto op de kleine parkeerplek naast de winkel. Mijn t-shirt voelt klam aan van het zweet, terwijl ik mijn benen strek. "Ik ben echt kapot en helemaal stijf geworden van het zitten in de auto," klaag ik als de tuinman terug is. De tuinman kan zelf geen auto rijden, dus van plek wisselen heeft ook geen zin. Alhoewel hij zelf van mening is dat hij redelijk kan rijden, maar slechts het rijbewijs nog mist. "Als ik alleen het rijbewijs maar regel, dan leer ik daarna wel autorijden," hoor ik hem zeggen als we weer rijden. Ik draai mijn hoofd naar hem om: "Is dat niet een beetje de omgekeerde volgorde? Hoor je niet eerst te leren rijden en dan je rijbewijs te halen?" De tuinman lacht. Hij gooit er nog een erg cru grapje achteraan, maar ik ben het van hem gewend en lach mee. Het is iets na tweeen als we thuis zijn. Ik warm de yaprax van de dag ervoor op en eet snel alvorens weer in de auto naar school te stappen. Shayda heeft me in Erbil gebeld vanuit de kliniek van de schoolverpleegkundigen, dat ze buikpijn heeft en eerder naar huis wil. "Shayda's moeder?" vraagt de verpleegkundige als ik de kliniek instap. Ze kennen me al. Ik knik. De andere verpleegkundige belt de supervisor van Shayda's jaar. De supervisor adviseert om Shayda pas na het lesuur mee te nemen in verband met voorbereidingen op toetsen. Ik ga akkoord en loop naar het kleutergebouw waar ook de eerste klassers in zitten. Het is nog geen tijd en de deur is nog dicht. Steeds meer ouders verzamelen zich voor de deur. De mannen wat meer aan de linkerkant, de vrouwen wat meer rechts. Het is geen standaard. Gewoon toeval. Na 12 jaar de kinderen dagelijks van en naar school te hebben gebracht, ben ik een bekend verschijnsel geworden op het schoolplein en sommigen groet ik dagelijks, maar spreek verder nooit met de mannen. Ik ben dan ook best verbaasd als een van de mannen uit het groepje op mij af komt lopen. "Spreek je al een beetje Koerdisch?" begint hij het gesprek. "Jawel, hoor," antwoord ik. "Je bent toch dokter?" vraagt hij. "Mondhygienist," verbeter ik hem, "Ik behandel tandvleesinfecties. Hij vertelt over iemand die een flinke ontsteking aan zijn tandvlees heeft gehad, maar inmiddels behandeld is. Hij vraagt naar onze kliniek, maar ik vertel hem dat ik momenteel niet kan werken, omdat Rebaz de behandelstoelen en wat andere noodzakelijke apparaten in de kliniek heeft verkocht. "Waar woon je eigenlijk?" wil hij weten. "Hier achter school," antwoord ik, "Op Mazra3a Mala Omar." Hij blijkt voorheen ook een stuk grond daar te hebben verkocht en inmiddels woont hij in Massif. "Ik zie jou ook geregeld in Massif," vertelt hij nu, "Ik toeter altijd naar je. Niet gemerkt?" "Eerlijk gezegd herken ik nooit andere auto's en valt getoeter me ook lang niet altijd op," biecht ik op. "Jij rijdt best wel snel," zegt de man. Ik weet niet of ik het als een compliment of als een belediging moet opvatten als mijn rijgedrag opvalt tussen het rijgedrag van de Koerden, maar ik moet toegeven dat ik inderdaad best wel stevig doorrijd. "Kom anders eens op bezoek. Bij ons thuis." nodigt hij me uit. Ik bedank de man vriendelijk. Niet van plan zijn uitnodiging letterlijk te nemen. Inmiddels gaat de schoolbel en de man laat mij voorgaan. Ik haal Kani uit haar klas, loop terug het schoolplein op en haal Shayan op. Shayda heeft het laatste uur vrij, maar mag het schoolplein alsnog niet verlaten zonder een papier voor de Asayish (Veiligheidsdienst). Ik regel toestemming van de schoolverpleegkundigen en haal de toestemmingsformulieren bij de receptie. Uiteindelijk verlaten we het schoolplein een kwartier eerder dan de laatste schoolbel. Ik geef beide toestemmingsformulieren aan de Asayish van het begin van het schoolplein. Eentje houdt hij zelf en op de achterkant van de andere schrijft hij wat extra's, dat als tweede toestemming geldt voor de Asayish die beneden aan de heuvell bij de uitgang van de schoolparkeerplaats staat. Als we later in de middag inmiddels weer thuis zijn en ik wat ben uitgerust van de lange rit door Erbil in de ochtend, besluit ik toch nog even een bezoek aan mijn jongste schoonzus te brengen. Een paar dagen eerder is ze van Turkije terug gekomen, waar ze geopereerd is. Zoals gebruikelijk in Koerdistan als je iemand bezoekt die ziek of geopereerd is, ga ik eerst langs de banketbakker om wat cakejes voor mijn schoonzus te kopen. Ik heb net de cakejes bij de kassa betaald als de man die me eerder op school aansprak, de banketbakkerij binnen komt lopen. Hij biedt alsnog aan de cakejes voor mij te betalen, maar ik bedank vriendelijk. Als ik aankom bij mijn schoonzus, zitten er twee vrouwen en een klein jongetje al in de bezoekkamer. Ik ken de vrouwen niet echt en zij kennen mij ook maar vaag. Natuurlijk vragen ze mijn schoonzusje wie ik ben, maar ergens halverwege het gesprek komt de ene vrouw er achter dat ik de vrouw van Rebaz ben. "Oh, sorry, ik had het helemaal verkeerd begrepen," zegt ze dan. "Hoe had jij het dan begrepen?" vraagt mijn schoonzus haar nu. "Ik dacht dat ze bij Rebaz in de huishouding werkt." Mijn schoonzus kijkt mij aan en we beginnen te lachen. De vrouw verontschuldigt zich meteen: "Sorry, ik had dat echt helemaal fout begrepen." In haar ogen had ze me nu vast heel erg beledigd, maar ik kan er de humor wel van inzien. "Ach, in zekere zin klopt het toch ook? Ik werk ook wel in de huishouding, maar ik krijg er alleen niet voor betaalt," antwoord ik. Mijn schoonzusje en de beide vrouwen beginnen te lachen. Niet veel later vertrekken de vrouwen en het jongetje weer en al snel komen mijn oudste schoonzus, haar man en hun inwonende schoonmaakster uit Indonesie binnen. De schoonmaakster spreekt een mengeling van matig Engels, wat Arabisch dat geen van ons begrijpt (ze heeft voorheen ook in Dubai gewerkt), een paar woorden Koerdiisch en haar eigen taal uit Indonesie. De man van mijn oudste schoonzus is in een ver verleden in Iran ambulancebroeder geweest en spreekt wat Engels. In de kamer wisselt het continu tussen de talen die gesproken worden: dan weer Engels, dan weer Koerdisch. Ze gooit ook wat Arabische woorden erdoor. Zo nu en dan vertaal ik of de man van mijn schoonzus wat de schoonmaakster te zeggen heeft. Ze houdt hele verhalen over haar man die nog in Indonesie woont, haar volwassen zoon en haar kleinkind. Uiteindelijk vertrekken we tergelijkertijd weer. Nu ik toch buiten ben, bel ik snel Rebaz' neef. "Ben je thuis of ga je naar buiten?" "We zijn thuis en gaan ook niet weg." "Dan kom ik even langs, want ik ben nog steeds niet geweest." Het is de gewoonte dat je na het overlijden van iemand in huis, de nabestaanden bezoekt tot ruim na de drie dagen durende rouwdienst (voor Sorani-Koerden duurt het bij mijn weten tegenwoordig twee dagen). Ik ben er nog steeds niet langs geweest. Wel al die tijd het plan gehad te gaan, maar het kwam er niet van, dus vanavond wil ik in een keer door. De neef staat al buiten hun poortdeur als ik aan kom rijden. We geven elkaar de hand en hij neemt me mee naar binnen. Twee zussen en wat andere naaste familie van hem, van wie ik niet exact weet in welke relatie ze tot hem staan, zijn er ook. De ene zus woont samen met haar broer in dit huis. Zij en een andere vrouw zijn bezig in de keuken eten te maken. Ik groet iedereen en neem plaats op een van de bruine driezitsbanken die langs de linkermuur van de kamer staat. Ik weet eigenlijk nooit zo goed wat te zeggen in dit soort situaties, maar het is vooral het bezoek dat telt. Ik vraag hoe het met hen gaat en al snel gaat het gesprek over in alledaagse dingen. Deze neef behoort ook tot degenen bij wie ik altijd terecht kan als ik wat nodig heb en hij vraagt me voor de zekerheid of mijn auto nog steeds zonder problemen is. Rond tien over zeven besluit ik te vertrekken. Ik wil de kinderen rond acht uur op bed kunnen doen, dus ik stap op. Natuurlijk vragen ze of ik wat wil eten, maar ik sla het aanbod af. Ik ben blij dat ik mijn taken eerst weer heb volbracht. Op wat administratie na, werk ik momenteel niet meer, maar het leven in de Koerdische gemeenschap levert je ook zo een halve dagtaak op. Maar ben niet ondankbaar, want het is heel fijn leven in deze maatschappij en levert je ook zoveel meer op. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 205 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => een-paar-drukke-dagen ) [21] => stdClass Object ( [reportId] => 5063103 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-12 [photoRevision] => 0 [title] => Hoe een bezoek aan de KNO verrassend kan zijn [message] => Het verrassende effect in Koerdistan. Ik moet eerlijk zeggen dat als ik niet oplet, het me al bijna niet meer opvalt. Toch probeer ik nog met regelmaat met westerse ogen te kijken naar het leven hier en zie dan prachtige pure situaties zich voor mijn ogen ontvouwen. Om even weer een voorbeeld te geven: Kani heeft geklaagd over wat vage pijn bij haar oren en ik besluit haar mee te nemen naar de KNO-arts waar ik kortgeleden nog voor mijzelf ben geweest. De arts werkt in de avond vanaf 6 uur. Zelf heb ik nog 2 patienten na schooltijd, moet ik mijn oudste zwager vragen Kani naar de praktijk te brengen, zodat ik vanuit mijn werk direct door kan naar de KNO-arts. Ik ben even vergeten op welke verdieping van de kliniek ik moet zijn en de Koerdische lijst met namen van doktoren die naast de lift hangt, gaat me teveel tijd kosten te ontcijferen. Ik schiet een man aan die met zijn zoontje ook vlakbij de lift staat te wachten. Hij zoekt de naam van de KNO-arts op. “Verdieping twee,” antwoordt hij. De wachtruimte op de tweede verdieping zit bomvol. Hier gaat het op nummer en niet op afspraak. Ik meld ons aan bij de receptionist die in het kamertje ernaast achter een houten bureau zit. Hij schrijft Kani’s naam en dossiernummer op een klein stevig papiertje, niet groter dan een visitekaartje. Volgens de receptionist zijn er zeven wachtenden voor mij. “Een half uurtje wachttijd,” schat hij in. Ik vraag me af hoe een arts zeven patienten in een half uurtje gaat wegwerken. Ondertussen tekst ik de bevriende chirurg die in dezelfde kliniek werkt. Hij heeft mij een maand of twee a drie eerder met de KNO arts in contact gebracht en me eerder die avond het telefoonnummer van de KNO-arts weer gegeven. De chirurg vraagt of ik langskom in zijn behandelkamer. Ik vraag de receptionist of hij mij kan bellen als we aan de beurt zijn, omdat ik naar de derde verdieping ga en hij gaat akkoord. “Oh, je gaat naar dokter (hij noemt de voornaam van de chirurg)?” Blijkbaar kent hij me nog van mijn vorige bezoek toen de chirurg met mij mee kwam naar de KNO-arts. Samen met Kani loop ik de trap op naar de derde verdieping en meld me bij de receptionist. We mogen doorlopen en nemen plaats op de vaalrode bank in de behandelkamer van de chirurg. Kani, zo spontaan als ze is, voelt zich meteen vrij om alles even te onderzoeken. De chirurg geeft haar twee kleine autootjes om mee te spelen. Hij biedt ons chocolaatjes en water aan. Ondertussen vertelt hij in geuren en kleuren over een operatie die hij heeft gedaan bij een patient. Ik krijg beeldmateriaal te zien van hem en twee collega chirurgen die, kijkend naar een beeldscherm in de operatiekamer, een soort schaar, een laserapparaat en een camera, allemaal verbonden aan een lange dunne metalen staaf, die door drie verschillende gaten in de buik van de patient zijn gestopt, besturen en zo de operatie uitvoeren. Heel interessant en geavanceerd allemaal. “De receptioniste van de gyneacoloog heeft biryani (rijst met walnoten, amandelen, vermicelli en rozijnen) meegenomen vandaag. We gaan straks even wat mee eten,” onderbreekt de chirurg zijn operatieverhaal. En een paar minuten later lopen we richting een heel klein kamertje naast de hal, waar een tafel in staat en zeven kleine stoelen om heen staan. Er is vrijwel geen ruimte meer over. Ik neem plaats op de stoel direct achter de deur. Twee mannen, waaronder de chirurg, en drie andere vrouwen nemen ook aan tafel plaats. De chirurg stelt mij voor als een Barzani. Ik begrijp nog steeds niet altijd wanneer mensen de eigen stam of de overkoepelende stam gebruiken. Zelf noem ik altijd de Mzuri stam. De chirurg is Barzinji, heeft hij me net in zijn behandelkamer verteld. Compleet met de geschiedenis van waar de Barzinji vandaan komen en hoe ze aan hun naam komen, namelijk dat de twee religieuze mannen (de oorspronkelijke stamoudsten) die broers waren hun huizen hadden gebouwd tegenover (bar in het Koerdisch) de huizen met een puntdak (zind) en dus werden zij Barzinji genoemd. Biryani en drie verschillende soorten salades, die er allemaal even lekker uitzien, staan uitgestald op de tafel. Iedereen schept een portie voor zichzelf op. Ik moet zeggen dat het een van de lekkerste biryani is dat ik ooit heb gegeten. Ook de auberginesalade is verrukkelijk. Ik vergeet bijna hoe absurd het eigenlijk is dat je komt voor de KNO-arts en dan tijdens het wachten belandt bij een andere chirurg en zijn collega's aan tafel. Na het eten lopen we terug naar de behandelkamer van de chirurg. Hij heeft nog een patient en ik vraag of ik misschien even buiten de behandelkamer zal wachten. "Welnee, neem gewoon weer plaats." Hij wijst weer naar de vaalrode bank. De jongeman neemt plaats tegenover de chirurg aan het bureau. Hij heeft een vergrootte schildklier, zo blijkt. De chirurg geeft de man wat water te drinken en kijkt tegelijkertijd hoe de schildklier zich in de hals beweegt. "Kijk," richt de chirurg zich nu naar mij, "Hier zie je duidelijk hoe sterk vergroot de schildklier is." Ik kan niet anders dan het beamen. Me tegelijkertijd weer beseffende dat ik in Nederland niet zo snel (lees: nooit) in een situatie zou belanden dat ik samen met een mij totaal onbekende patient in de behandelkamer zou zitten en de chirurg me ook nog eens bij de casus betrekt. Nu is het overigens wel even grappig tussendoor te vertellen dat zoiets me vaker is overkomen en zelfs in iets extremere vorm. Zo was ik een poos geleden bij de fysiotherapeut met Shayan. Nadat Shayan zijn behandeling klaar was, ging hij spelen met de zoon van de fysiotherapeut en zat ik nog met de fysiotherapeut, zijn vrouw (de assistente) en een patiente in de behandelkamer. De patiente moest bepaalde oefeningen doen thuis, maar daarvoor had ze haar man nodig, omdat ze haar benen niet zo goed kon optrekken. Hup, man werd erbij gehaald en mocht voordoen wat hij thuis bij zijn vrouw deed. Hij drukte de benen van de vrouw in positie en gooide haar ene been omhoog, terwijl hij tegen de benen van zijn vrouw drukte. Nu heb ik dezelfde oefeningen thuis en zag al dat het niet helemaal ging zoals het hoorde, maar goed.... ik bemoei me niet. De fysiotherapeut begint te glimlachen, terwijl hij de man en vrouw bezig ziet en draait zich om naar mij, terwijl hij zijn hoofd schudt. Gauw loopt hij naar de man en zijn vrouw en waarschuwt: "Als je dit been compleet omhoog gooit en tegen de kuit drukt, kun je de zenuw hier beschadigen." De man beweert dat de vrouw van de fysiotherapeut het zo heeft voorgedaan. De vrouw van de fysiotherapeut die net even de kamer uit was, heeft het verhaal niet meegekregen en mag eerst even voordoen wat ze gedaan heeft. De vrouw drukt de benen in positie (met het onderbeen gewoon omlaag). Geduldig doet de fysiotherapeut het nog eens voor. Nu mag de man zelf weer proberen. Vanaf een afstandje en zittend op mijn stoel observeer ik het hele gebeuren. De fysiotherapeut drukt nu weer de vrouw in positie. Dan plots draait hij zich naar mij om en zegt: "Kom jij ook maar even hier. Kun je ook even drukken en laat mij zien hoe hij de benen van de patient in positie drukt. Nu is het mijn beurt. Blijkbaar. Ik wist eigenlijk eerlijk gezegd niet eens dat ik aan de beurt zou komen, maar voor ik het weet, sta ik met de voet van de patiente tegen mijn benen geklemd haar knie opzij te drukken. Oke, ik ben nog zeker geen fysiotherapeute, maar het is absurd grappig te bedenken dat de mogelijkheid bestaat dat ik als vreemde zo even met de behandeling mee kan doen. Nu even weer terug naar de chirurg en zijn patient met de vergrootte schildklier. Ik hoor de chirurg zeggen: "Bereid je maar vast voor op de operatie." De patient knikt even bedenkelijk en vraagt dan: "Wanneer dokter? Morgen?" "Hmmm..." de chirurg, die inmiddels weer plaats heeft genomen achter zijn bureau trommelt even met zijn vingers op de tafel, "Morgen? Ja, dat moet wel lukken." Daarna volgt een gesprek over de kosten van de operatie, tot hoe laat de patient mag eten, hoe laat de operatie zal zijn en in welk ziekenhuis. Al die tijd zit ik gewoon nog op de vaalrode bank ernaast. Uiteindelijk is het ruim een uur later dan mijn eerste binnenkomst bij de receptie van de KNO-arts, dus voor de zekerheid bel ik de receptionist zelf ook even. Nee, hij was me nog niet vergeten. Over ongeveer twintig minuten zijn we aan de beurt. Een paar minuten later bedank ik de chirurg voor zijn tijd en vertrek weer naar een verdieping lager. Er zitten nog zo'n zes mensen in de wachtruimte, maar gezien het feit dat ze in drie groepjes verdeeld zitten, ga ik ervan uit dat het om drie patienten gaat. Opnieuw meld ik me bij de receptionist van de KNO-arts. Ik mag plaatsnemen op de twee stoelen die in zijn kamertje tegen de wand staan, wat inhoudt dat wij hierna aan de beurt zijn. Overigens blijkt er gelukkig niets geks met Kani's oren aan de hand te zijn. Hooguit een beetje viezigheid waarschijnlijk door het zwemmen. Trommelvliezen zijn nog allemaal mooi intact. Ikzelf ben altijd extra alert op oorproblemen, juist omdat ikzelf als kind cholesteatoom heb gehad en hoewel dat vrij zeldzaam is en in theorie bij mijn weten niet erfelijk, maar het in familiaire lijn wel vaker gezien wordt. De KNO-arts heeft overigens diezelfde ochtend nog een cholesteatoom operatie gehad, krijg ik van hem te horen. Ik ben weer gerustgesteld. Ik krijg nog een receptje mee voor Kani, dat ik beneden bij de apotheek kan halen. 9 uur in de avond. Mijn bijzondere dag zit er weer op. Ik heb me weer heerlijk lopen verbazen over de gang van zaken, die in Koerdistan volkomen normaal zijn, maar wat me in Nederland nooit zou gebeuren. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 240 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => hoe-een-bezoek-aan-de-kno-verrassend-kan-zijn ) [22] => stdClass Object ( [reportId] => 5062519 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-04 [photoRevision] => 0 [title] => De eerste schoolweek van het nieuwe schooljaar [message] => "Grade 1, here we come!" roept Kani als ze haar eerste schooldag aan mijn hand het schoolplein oploopt. Shayda is de dag ervoor al begonnen in Grade 10A (4de klas middelbaar onderwijs). High School. Shayan zit nu in Grade 4C (groep 6) en Kani dus in Grade 1F (groep 3). Hoe dramatisch het afgelopen schooljaar voor Kani begon met huilen, schreeuwen, onder de tafel verstoppen, wegrennen uit de klas en dergelijke, zo veel zin heeft ze er nu in. Nu de zomervakantie is afgelopen voor de International School of Choueifat hier in Erbil (Khanzad regio), begint de routine van het dagelijkse leven er ook weer in te komen. Eergisteravond had de fysiotherapeut mij nog gewezen op mijn autoband die wat weinig lucht had en dus besluit ik voor school uitgaat, toch maar even langs de kleine garage aan de overkant van de Pirmamstreet te gaan. Sinds we deze auto hebben, hadden we vooral de auto onder controle bij de Ssangyong dealer in Erbil, waardoor er inmiddels al enkele maanden zijn verstreken dat ik deze garage voor het laatst heb bezocht. "Hoe lang ben je terug van Nederland?" vraagt de garagehouder mij. Hij is waarschijnlijk in de veronderstelling dat we al die maanden weg zijn geweest, maar ik laat hem maar even in die waan. "Ik ben een week of 2 a 3 geleden terug gekomen," vertel ik naar waarheid. "En mamosta?" Koerden zijn doorgaans heel respectvol in het aanspreken van mensen. Hoewel ze bij mijn weten geen u-vorm gebruiken, spreken ze wel vriend als vijand aan met algemene aanspreekvormen als Kaka (meneer), Xan (mevrouw) en titels als doktor (voor allerlei soorten medici en paramedici), mohami (advocaten), husta (monteurs), mohandez (ingenieurs) en dus mamosta (voor docenten en andere wijze mensen). De garagehouder doelt op Rebaz, hoewel Rebaz eigenlijk met doktor wordt aangesproken hier, maar ook dat laat ik achterwege. "Hij is nog in Nederland." "Wist je dat onze stamhoofd is overleden?" Hij heeft het over onze buurman van zo'n 100 meter verderop die een week of 2 geleden overleed. Dat de garagehouder vanuit het niets erover begint, betekent dat het belangrijk is voor hem. "We waren van dezelfde stam," vertelt hij me. Hij vertelt me niet welke stam en eigenlijk heb ik nooit geweten van welke stam de buurman komt. Ik weet alleen dat er in en om ons dorp meerdere Harki's en Xaylani's wonen. "Zelfs mensen vanuit Jordanie en Egypte zijn gekomen voor de rouwdienst!" gaat hij verder, "Hij was een heel goede man! Eerste klas!" Hij houdt zijn wijsvinger omhoog. "Ik kende hem niet persoonlijk, maar ik heb gehoord dat hij een heel goede man was, inderdaad," zeg ik. Ik condoleer hem met het verlies. De man is ondertussen klaar met mijn autobanden en hoewel ik hem geld aanbied, wil hij er niets voor hebben. "Schaamte (als ik geld aanneem)," zegt hij en zwaait met zijn hand. Op het schoolplein zit ik te praten met de moeder van Shayans beste vriend. Vier maanden heb ik haar niet gezien, omdat ze al die tijd voor werk in Maleisie zat. Haar man was tegelijk met haar naar Amerika gegaan voor werk en pas volgende week zal hij terug zijn. De kinderen zijn al die tijd bij haar familie gebleven. Later spreek ik met de tante van Ronaks vriendin. Ronak was als kind aan huis bij haar zus en geregeld kwamen ze ook bij deze vrouw thuis, omdat hun zoon (die 1 jaar eerder is afgestudeerd aan dezelfde school), Ronaks vriendin (de nicht van de zoon, dus) en Ronak goed bevriend zijn met elkaar. Haar zoon woont inmiddels al ruim een jaar in Amerika, omdat hij daar studeert. Haar nichtje, Ronaks vriendin, is kortgeleden naar Libanon gegaan om te studeren en Ronak zelf zit nu in Nederland. De vrouw lijkt het er nog best moeilijk mee te hebben dat zowel haar zoon als haar nichtje, die ze als haar dochter beschouwt, in het buitenland studeren. Ze heeft nog 3 dochters thuis wonen. De oudste is 14, de middelste 5 en de jongste 3 of 4. Alledrie gaan ze nu naar de Choueifat-school en ze bespreekt uitvoerig het wel en wee van de jongste twee. Het is het 12de schooljaar dat we nu de school bezoeken. Het 12de jaar waarin ik onze kinderen naar school breng en haal. Het is een onderdeel van mijn leven geworden. Nu Kani net in Grade 1 (groep 3) is begonnen, betekent dat dat ik nog 11 jaar lang deze school mag bezoeken. Ik denk dat ik het nog best lastig zal vinden om dan ineens niet meer naar school te hoeven. De schoolmedewerkers die ik heb zien komen en gaan, de schoonmakers, de lokale ouders en de vanuit het buitenland teruggekeerde ouders, de expatouders die vaak na 2 a 3 jaar alweer vertrekken. Zelfs hier en daar dingen die aan het gebouw of op het schoolplein zijn aangepast. Best bijzonder om dat allemaal al zoveel jaren te mogen meemaken. Vanaf het begin van de opening van deze lokatie in 2008. Ondertussen heb ik dagelijks meerdere malen kort contact met Ronak die deze week is begonnen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Nederland accepteert het niveau van de International School of Choueifat hier in Koerdistan (geheel onterecht overigens) slechts als een HAVO-niveau. Om door te kunnen gaan naar de universiteit in Nederland, zou ze eerst 1 jaar VAVO of 2 jaar VWO kunnen (moeten) volgen. Voor zover we begrepen, was ze voor VAVO eigenlijk net te jong. Enkele uitzonderingen daargelaten moet je 18 zijn om binnen te stromen. Ronak is nog 17. Via een tip van een vriend werd ze gewezen op de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze moest daarvoor wel een toets doen. In eerste instantie keek ze best tegen de toets op, omdat ze hier in Koerdistan bepaalde vakken al had laten vallen. Maar al snel bleek dat de lesstof even hoog lag als wat zij in Grade 9 en 10 al had gehad en hoorden we dezelfde middag na het examen nog dat ze was geslaagd. Gisteren was haar eerste schooldag al. Natuurlijk mist ze Koerdistan zo nu en dan en missen wij haar, maar ik heb er alle vertrouwen in dat ze haar leven in Nederland ook wel zal kunnen opbouwen. Ze is in ieder geval op de goede weg, nu ze na haar toelatingsexamen van school vandaag ook haar theorie-examen heeft gehaald. Ook grote kinderen hebben nog mijlpalen die gehaald worden. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 226 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => de-eerste-schoolweek-van-het-nieuwe-schooljaar ) [23] => stdClass Object ( [reportId] => 5061791 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-08-23 [photoRevision] => 0 [title] => Rouwen [message] => Ineens kan er van alles veranderen. Het is nog vroeg in de ochtend van de 20ste als de oppas me belt. Een van de babykatjes ligt op de bodem van het zwembad. Ik ren naar beneden en hoop dat we hem misschien nog kunnen reanimeren, maar zodra het kleine katje uit het water is gehaald met het schepnet blijkt het al stijf te zijn geworden. Het blijkt Nergiz te zijn. Het katje van wie de hartslag vlak na de bevalling zwak was en van wie we de navelstreng hebben doorgeknipt, maar die daarna, tegen mijn verwachtingen in, helemaal was opgeknapt. Het arme beestje. We laten Nyla, de moederpoes, er bij, zodat ook zij beseft wat er is gebeurd. Ook Ocean, Niko en Cherry (Nyla's jonkies van het eerste nest van 31 maart) komen een kijkje nemen. De hele dag spookt het beeld van het kleine katje door mijn hoofd. Later in de ochtend loop ik de tuin in naar het tuinhuisje, waar Nyla haar tweede nestje heeft gebaard. De kittens blijven meestal onder het tuinhuisje. Nyla en drie van haar kittens (Levi, Reign en Cinnamon) komen van onder het tuinhuisje vandaan. Ik maak nog even een foto van hen, terwijl ze bij Nyla liggen melk te drinken. Al gauw heb ik dan een afspraak staan met de fysio voor Shayan. De fysiotherapeut had aangegeven Shayan te willen zien als het gips eraf zou zijn. Ik rij met Shayan naar Massif. "Moet ik Engels of Koerdisch met hem spreken," vraagt de fysiotherapeut. "Liever Koerdisch," antwoord ik, "Ik wil dat hij meer oefent met Koerdisch." Hij doet wat oefeningen met Shayan om te zien in hoeverre hij zijn arm al dan niet gebruikt en brengt wat elektrische plaatjes op zijn arm aan. Stand 2. Het duurt wel een minuut of 40, schat ik zo in. Ik heb niet op de tijd gelet. Thuis is Shayan nogal druk en altijd bezig met iets, maar hier blijft hij rustig liggen op de behandelstoel. De vrouw van de fysiotherapeut blijft bijna de hele tijd in de kamer met ons praten. De man zelf komt af en toe terug om Shayan te controleren. De man spreekt het Bahdini-dialect met Shayan, terwijl de vrouw Sorani spreekt. "Heb je begrepen wat ze zeggen?" vraag ik Shayan als de man en vrouw even beiden de kamer hebben verlaten. "Hem begrijp ik beter dan haar," antwoordt Shayan toch een beetje tot mijn verbazing. Op school leren ze hoofdzakelijk Sorani en bovendien is dit dialect gemakkelijker, dus ik was ervan uitgegaan dat hij de vrouw beter had kunnen begrijpen, maar blijkbaar is hij toch meer gewend geraakt aan het Bahdini, dat mijn schoonfamilie ook spreekt. Na de electrische plaatjes krijgt hij nog massage aan zijn arm en de man laat oefeningen zien die Shayan thuis kan doen. Anderhalf uur zijn inmiddels voorbij. Ik wil betalen, maar de man laat mij niet. "Het is maar een kind," is zijn beredenering. "Maar we hebben toch je tijd in beslag genomen," werp ik tegen. Maar de fysiotherapeut weigert. Hij wil niks weten van geld voor Shayans behandeling. Ik probeer nog bij zijn vrouw, maar ook zij weigert geld aan te nemen. Als we inmiddels weer thuis zijn en nog even een kijkje neem bij de katten, valt het me op dat weer alleen Levi, Reign en Cinnamon op me af komen. "Waar zijn de andere kittens?" vraag ik de oppas die toevallig buiten staat. "Die moeten onder het tuinhuisje zijn", antwoordt zij. Ik kijk aan alle kanten onder het tuinhuisje, maar er is geen spoor van Lynx, Blackie of Blossom. "Zou Nyla zo van streek zijn geraakt en hen ergens anders hebben gebracht?" vraag ik me af. "Stel dat ze alleen maar drie kittens wil verzorgen om hen een grotere overlevingskans te geven nu Nergiz is verdronken?" De tuinman besluit in de tuin van de buren en die ernaast te gaan kijken. Hij vindt het niet prettig, omdat er allemaal camera's hangen en de mensen zelf vrijwel nooit thuis zijn. "Straks sturen ze nog Asayish (Veiligheidsdienst) op mij af," zegt hij. "Dan leggen we het toch even uit," antwoord ik. Aan het eind van de dag, het is inmiddels al donker, heb ik de tuinman tot drie keer toe naar de tuin van de buren en daarnaast gestuurd om toch te zoeken naar de kittens van wie inmiddels duidelijk is dat ze toch echt vermist zijn. Nyla lijkt geen enkele poging te ondernemen om haar vermiste kittens te zoeken of melk te willen geven. Alleen de drie die in de tuin zijn, krijgen melk en haar aandacht. Zelf zoek ik met de tuinman in de tuin en het onafgebouwde huis van de buurman aan de andere kant. Ook onze eigen grond een stuk lager dan onze tuin waar we fruitbomen hebben staan, zoeken we af. Nergens is een glimp van de katjes te bekennen. Eigenlijk wil ik Nyla, Levi, Reign en Cinnamon in onze badkamer naast het zwembad opsluiten voor de nacht, maar ik weet ook dat Nyla dan zeker niet naar Lynx, Blackie en Blossom kan gaan. En om de drie kittens alleen in de badkamer te laten zonder Nyla lijkt me ook geen goed idee, omdat zij dan zonder moeder zitten. Dilemma. Uiteindelijk laten we alle katten gewoon zoals altijd buiten slapen, maar niemand is er echt op gerust. De oppas zie ik tot laat in de avond in het tuinhuisje zitten. Bang dat er toch een kitten in het water zal vallen. Zelf sta ik ook om de haverklap op mijn balkon dat uitzicht heeft over het zwembad. Ik slaap met mijn balkondeur open. Zwerfhonden die op het slingerweggetje zo'n 50 meter verderop heftig reageren op in ieder geval een man die daar blijkt te lopen, maken me door hun geblaf wakker. Het is iets over drieen. Ik sta weer op het balkon, maar er is geen verlichting daar en ik zie geen hand voor ogen. Alleen onze camera die op beweging reageert, schijnt met het licht in het zwembad. Maar daar zie ik geen kittens liggen. Een paar keer die nacht controleer ik weer, maar alles lijkt oke. 1 minuut over 5 in de ochtend belt de oppas me weer. Ik heb meteen een slecht gevoel dat wordt bevestigd als ze zegt dat ze net weer een kitten hebben gevonden. Dood. Verdronken. "Wie is het?" vraag ik. "Een zwarte". Ze kent de namen van de kittens nog niet en ik ga ervan uit dat ze het over Levi heeft. Het enige zwarte kitten dat we nog over hebben. Reign en Cinnamon zijn rood. Voor de tweede ochtend op een rij ren ik naar beneden. De tuinman heeft het kitten al in een doorzichtige plastic tas gestopt. Ik kijk verloren naar het kleine katje. Ongelooflijk. Hoe kan dit toch? Plots loopt Levi naast me, terwijl ik dacht dat Levi het dode katje zou zijn. "Wie van de katjes is dit dan en hoe komt hij terug?" Het blijkt Blackie te zijn, een van de vermiste katjes. Ik begrijp er niks van. Op de grond van het tuinhuisje zetten de tuinman, de oppas en ik onze gedachten op een rij. Ineens springt de tuinman op en kijkt de filters van het zwembad na. Ik begrijp het nog steeds niet, maar daar vinden we Blossom en Lynx. Verdronken. Ergens ben ik opgelucht dat we nu weten dat ze niet ergens moederziel alleen wegkwijnen, maar dit is echt hard. Vier van de kleine knuffelige kittens in een klap dood. Daags vantevoren had ik hen alle zeven nog op mijn arm gehad en hadden we foto's gemaakt. Ik kwam handen te kort om de actieve beestjes vast te houden. En nu is meer dan de helft van het nestje er niet meer. "Moeten we het stil houden voor de kinderen?" vraagt de tuinman mij. "Nee," besluit ik, "Het is niet leuk, maar het is beter dat zij weten wat er gebeurd is, zodat ze niet blijven denken dat de kittens nog ergens moederziel alleen zijn achtergebleven." Inmiddels hebben we Nyla met de overgebleven jonkies nu twee nachten in de badkamer beneden gelaten. Toch is het raar. Als ik me goed herinner, waren Ocean, Cherry en Niko twee weken oud geweest toen ze dag en nacht buiten bleven en nog nooit heb ik een van die katjes uit het water hoeven vissen. Maar deze katjes zijn inmiddels een maand oud en in 1 nacht verdrinken er 4 katjes. Ik vermoed dat het nestje met 7 kittens, wat bovengemiddeld groot is voor een kat, misschien te moeilijk is geweest om goed op hen allemaal te letten. Normaal bleven ze 's nachts juist onder het tuinhuisje, maar misschien is er eentje toch weggeglipt, is Nyla er misschien achteraan gegaan en zijn de andere drie daardoor achter Nyla aangegaan? Ik weet het niet, maar ik vind het vreselijk zielig. Later op de dag moet ikzelf naar de fysiotherapeut. In Nederland heb ik eigenlijk geen auto tot mijn beschikking gehad en ik heb best vaak zware boodschappen van de winkel naar huis moeten tillen, wat mijn lichaam nu niet bepaald ten goede kwam. Mijn afspraak is om 2 uur. Eerst lig ik nog alleen in de behandelkamer, maar terwijl ik nog electrische plaatjes op mijn rug heb en electrische gordels om mijn knieen, komt er een andere vrouw binnen met haar dochter. Aan haar kleding te zien, vermoed ik al dat ze Bahdini is. Ze heeft lage rugpijn en moet, net als ik, op de buik op de behandelstoel plaats nemen. "Oh, wie is zij?" vraagt de vrouw aan de assistente en knikt met haar hoofd in mijn richting, "Heeft ze ook rugpijn?" Ik vind het grappig hoe mensen hier soms zo ongegeneerd kunnen vragen naar anderen. Het heeft iets puurs. Ik glimlach even naar de vrouw en wacht af hoe dit gesprek verder gaat als ik mij er niet in meng. "Klopt, zij heeft ook rugpijn," antwoordt de assistente. "Waar komt ze vandaan? Is ze Russisch?" wil de vrouw nu weten. "Nee, ze komt uit Nederland." "Oh, maar ze lijkt wel Russisch. Ze is zo lang en zo wit." Nu ben ik in Nederlandse ogen gewoon gemiddeld en voel ik me onder Nederlanders met mijn 1.70 meter zelfs vaak klein, maar de Koerden zijn meestal net even wat kleiner. "Ze is getrouwd met een Koerd," vertelt de assistente nu. "Oh," de vrouw lijkt blij verrast, "Ze is mooi. Hebben wij even geluk dat een Koerd haar heeft getrouwd." "Ze spreekt ook Koerdisch," licht de assistente de vrouw nu in. "Oh echt?" de vrouw richt zicht weer naar mij. Nog steeds keurend, maar ik lijk goedgekeurd. De vrouw houdt van praten, want ze praat aan een stuk door, terwijl de assistente haar aansluit op electrische gordels op haar rug. "Op welke stand staat die van haar?" de vrouw doelt op de electrische plaatjes en gordel die ik op en om heb. "Die van haar staat op 11." vertelt de assistente. "Die van mij moet je ook minstens zo hoog zetten, hoor," zegt de vrouw. "Maar dit is voor iedereen verschillend," zegt de assistente en ze vertelt iets waaruit ik opmaak dat er een soort van balans moet zijn. Staat de stand te laag, dan doet het te weinig, maar mensen met aangetaste zenuwen zullen een hogere stand moeten hebben, omdat zij bijna niets vernemen, terwijl een ander bij een lage stand (met gezondere zenuwen) al veel pijn voelen. Uit ervaring merk ik dat de stand vaak halverwege de behandeling een paar keer wat hoger gezet kan worden, omdat je dan meer gewend bent geraakt. "Ik wil op stand 17," zegt de vrouw als de fysiotherapeut zelf naast haar behandelstoel staat, "Heb je hem wel op stand 17 gezet?" De vrouw ligt nog op haar buik met haar gezicht door het gat van het hoofdeind van de behandelstoel. "Jazeker," liegt de man. Hij glimlacht naar de dochter van de vrouw die op de fauteuil in de behandelkamer staat en naar mij. Hij tilt het apparaatje op en laat mij de stand zien. "09," lees ik. Ik glimlach terug. "Wat is eigenlijk de hoogste stand die mogelijk is?" wil ik weten. "50," antwoordt de assistente. "Zo hoog? Wat moet je daarmee? Mensen doodmaken?" vraag ik nu. De assistente begint te lachen. "Nee, sommigen hebben zulke aangetaste zenuwen dat ze zelfs 45 amper vernemen." Als zowel de fysiotherapeut als de assistente, zijn vrouw, na een minuut of 20 de kamer even uit zijn, vertelt de patiente naast mij haar dochter even te controleren op welke stand haar electrische gordels staan. Haar dochter staat op en kijkt naar het apparaatje. "45, 45," herhaalt ze. "45?" De vrouw schrikt, "Nee, mijn dochter, dat kan toch niet! Dan zou ik niet meer op deze stoel liggen." Ik kan mijn lachen echt niet inhouden. Deze vrouw heeft zulke gekke uitspraken. De moeder van de fysiotherapeut komt ook even langs. Een kleine vrouw met een grote witte hoofddoek met volgens mij kleine bloemetjes erop om haar hoofd. Het zijn de hoofddoeken die je veel gebruikt ziet worden tijdens het bidden. De moeder komt op mij af. "Ik heb zoveel over je gehoord," ze aait me even over mijn rug, "Ik wilde je even persoonlijk zien. Onze bruid." Ik ga ervanuit dat zij op onze stammen doelt. Ik hoor door Rebaz bij de Mzuri's en de vrouw van de fysiotherapeut zei dat haar man Barzani is, wat overigens ook nog kan betekenen dat hij onder een van de Barzani stammen valt. In ieder geval een buurstam, vermoed ik. Ik groet haar en ze neemt plaats op de derde behandelstoel die dwars achter de mijne staat. Ik voel hoe ze onder mijn voeten kietelt. Iets wat de fysiotherapeut en zijn vrouw ook wel eens doen als ik op de behandelstoel lig. Zelf neemt ze ook even een behandeling tussendoor van de electrische apparaatjes. Haar schoondochter sluit haar aan, terwijl haar zoon af en toe komt controleren. "Mijn stand staat echt hoog. Het doet pijn. Kan die lager?" zegt de jongere vrouw naast mij. "Nee, niet lager zetten," zegt de fysiotherapeuts moeder, "Het moet wel werken." Ik begin te lachen. "Nu kan ik echt zien van wie dokter het heeft dat hij de stand hoog zet." Na het electrische gebeuren, krijg ik massage van de rug en onderzoekt de fysiotherapeut op mijn verzoek mijn buik. "Je hebt teveel zware dingen getild," constateert hij, "Ik voel dat sommige organen niet op de juiste plek liggen." "Is het erg, dokter? Ligt de hele boel weer door elkaar?" grap ik. "Niet zo erg als eerst, maar je mag niet zo zwaar tillen." Ondertussen drukt hij alles weer op zijn plek. Niet bepaald zachtzinnig, maar zachte heelmeesters maken stinkende wonden. "Deze is voor alle gasflessen die je hebt getild en deze voor de (19 liter) flessen water," somt hij op, terwijl hij flink drukt en duwt. Ik begin te lachen. "Ik heb geen gasflessen getild in Nederland en hier trouwens ook niet." De patiente die nog steeds naast mij ligt, komt er ook weer even tussen. "Kijk haar eens. Ik zou doodgaan van de pijn en zij ligt daar zo stil." De fysiotherapeut begint te lachen en stelt de vrouw gerust: "Het doet haar wel pijn, hoor. Ze laat het gewoon niet zo erg blijken." Na 2,5 uur ben ik klaar met mijn behandeling. Ik neem afscheid van de moeder van de fysiotherapeut die nog steeds op de behandelstoel ligt aan de apparaatjes. Ik geef haar de hand, terwijl ze mijn hand kust. En dus kus ik ook haar hand. De fysiotherapeut die bezig is met massage van de jongere vrouw lacht breeduit naar mij. De fysiotherapeut vraagt een nog lager bedrag (nog geen 38 euro) dan wat ik anders betaal voor mijn behandelingen. Ik vermoed, omdat hij normaal ook wel behandelingen van 3 tot 4 uur bij mij doet, maar zelfs voor 2 uur betaal ik altijd al weinig. Ik weiger. "Ik accepteer echt niet dat ik voor nog minder geld wordt behandeld." "Ik wil alleen het geld waar ik recht op heb," zegt de fysiotherapeut, "Ik moet denken aan het recht van de patient en van mij." "Je hebt recht op dit geld. De massages zijn zwaar werk," zeg ik beslist. De assistente weigert het extra geld aan te nemen, maar ik weiger minder te betalen en laat het geld liggen op de balie. "Mijn man gaat ruzie met mij maken als ik je geld aanneem," zegt ze. "Dan zeg je maar dat je het op de grond zag liggen," zeg ik, "Jullie hebben er gewoon recht op." Koerdistan is echt de omgekeerde wereld. Waar in Nederland de zorg je een rib uit je lijf kost en behandelaars absoluut niet minder dan het gewenste bedrag willen hebben, moet ik hier vechten om mijn geld te kunnen geven. De volgende middag kom ik thuis van Erbil en merk ik drukte op rond het huis van een soort dorpshoofd. De man heeft veel aanzien in het dorp en het is er wel vaker druk, maar meestal zijn het dan feestdagen. Vandaag is het geen feestdag voor zover ik me kan bedenken en het is zelfs voor feestdagen ongewoon druk. Aan beide kanten van de weg staat het vol met auto's en zijn terrein dat ruimte biedt aan tientallen auto's staat ook vol. Later op de dag kom ik erachter dat de man is overleden. De mensen blijken dus allemaal voor de rouwdienst te zijn gekomen. Dezelfde avond ben ik net terug van een korte zakelijke afspraak met een tandarts in Dream City als Ronak me een berichtje stuurt. Een nichtje van Rebaz blijkt overleden. Ze had maagkanker en was enorm vermagerd, maar ik had juist het idee dat het naar omstandigheden redelijk goed ging met haar. Haar maag was operatief al verwijderd toen we vorig jaar via Turkije terug naar Nederland reden en haar in Ankara opzochten in het ziekenhuis. Haar broertje ken ik beter. Hij is naast een neef ook een goede vriend van Rebaz en hij komt hier geregeld over de vloer. Een andere broer ken ik ook goed. Hij is oogspecialist hier in Erbil en heeft Ronak en mij ook weleens behandeld. Als in Koerdistan iemand overlijdt, komt per direct iedereen in actie. De overleden nicht woonde samen met haar broertje en een andere zus in een wijk vlakbij het checkpunt van Erbil. Snel bel ik mijn tweede zwager en vraag wat de bedoeling nu is. "Wees om 8 uur bij hun huis. Iedereen komt daar." Hoewel het huis op mijn weg ligt en ik al onderweg ben vanuit Erbil, kom ik pas om 9 over 8 aan. Altijd kan ik hun huis in 1x vinden, maar nu in het donker raak ik in de war. Dan zie ik een rij auto's vertrekken en besef dat dat familie moet zijn. Drie mannen die ik herken lopen naar hun auto. "Wat is de bedoeling?" vraag ik een van hen. "De vrouwen weet ik niet, maar de mannen gaan nu naar Baharke (een dorp of klein stadje niet ver van Erbil). Mannen en vrouwen splitsen zich op bij sterfgevallen en aangezien ik nog steeds niet weet wat de vrouwen nu gaan doen, neemt de man naast mij plaats en wijst mij de weg naar het huis van de nichten en neef van Rebaz. Ik zie een van de neven van onze kinderen. Zijn moeder en zus lopen achter hem. "Waar gaan de vrouwen heen?" vraag ik zijn moeder (de vrouw van mijn oudste zwager). "De mannen gaan naar de moskee. De vrouwen gaan ook naar Baharke, maar ik weet nog niet of zij naar een ruimte bij de moskee gaan of naar iemand zijn huis." "Jij rijdt achter mij aan," komt haar zoon er nu tussen, "en neem mijn moeder en zus mee." In flink tempo rijden we via binnenwegen naar Baharke. We komen langs de moskee aan de hoofdstraat waar de mannen naartoe gaan. De vrouw van mijn oudste zwager zit naast mij en heeft al enkele keren tijdends de rit gebeld met andere vrouwen om erachter te komen waar de vrouwen naartoe moeten, maar we zijn nog niet veel wijzer. "En nu?" ik kijk de vrouw van mijn oudste zwager vragend aan. "Geen idee. Laten we naar het huis van ..... (ze noemt de naam van een vrouw die ik niet ken) gaan, want daar werd ook de rouwdienst van ......... (weer een onbekende naam voor mij) gehouden." Anders dan de hoofdweg ben ik niet bekend in Baharke en zij wijst mij de weg door de kleine straatjes. Daar aangekomen blijken er alleen een paar vrouwen en kinderen thuis, maar volgens hen wordt de rouwdienst in een huis er vlakbij gehouden. De vrouw van mijn zwager belt weer. De vrouwen blijken toch eerst naar de moskee te zijn gegaan en dus rijden wij ook naar de moskee. De straat is praktisch afgezet met de auto's van familieleden. Aangezien ik geen idee heb hoe lang het hier gaat duren, parkeer ik bewust iets verderop op een rustiger stukje, zodat niet mijn auto straks wordt geblokkeerd. We lopen naar de moskee waar een grote groep vrouwen in de tuin zitten. Wij nemen ook plaats. Meer dan zittten is het eigenlijk niet. Een paar minuten later staat iedereen weer op en loopt terug naar de auto's om naar het huis te gaan waar de rouwdienst wordt gehouden. Ik ben afhankelijk van de vrouw van mijn zwager, want ik ken hier totaal mijn weg niet. Opnieuw parkeer ik iets verderop, omdat ik niet geblokkeerd wil worden door de andere auto's. We lopen via een metalen poortdeur de betegelde tuin binnen. Op een verhoging staan al diverse vrouwenschoenen. We worden de weg gewezen naar een van de kamers, waar alleen wat tapijten op de grond liggen en wat kussens tegen de muur staan. De kamer zit al vol met vrouwen die op de grond hebben plaatsgenomen. Al na een halve meter na de deur moet ik voorzichtig langs mensen lopen en mezelf een weg banen naar een plekje verderop in de kamer. Ik geef een hand aan de meest naaste personen van de overleden vrouw die ik in de kamer tref. Ik ken lang niet iedereen en ik let op op wie het nichtje van onze kinderen een hand geeft en ik volg haar voorbeeld. Dan neem ik plaats. Zomaar ergens in de kamer waar toevallig nog een beetje ruimte is. Enkele vrouwen langs het raam zingen klaagliederen en ik hoor ze de naam van de overleden vrouw roepen. Sommige vrouwen huilen. Bij een enkeling gaat de telefoon over. Vast andere vrouwen die willen weten waar de rouwdienst wordt gehouden. Na een poosje komen twee zussen van de overleden vrouw binnen. Ze huilen en schreeuwen van verdriet, terwijl andere vrouwen hen helpen de ruimte binnen te komen. Evenlater gaat ook mijn telefoon over. Ik verlaat de kamer, terwijl ik de telefoon heb beantwoord. "Waar ben je?" hoor ik de stem aan de andere kant van de lijn vragen. "Tazia (rouwdienst). Een nicht van Rebaz is overleden." "Oh dat zijn geen leuke plekken. Misschien moet je niet heen gaan. Daar word je zo verdrietig van." "Komt goed, inshallah." Rouwdiensten duren drie dagen. En de volgende dag vertrek ik laat in de middag opnieuw naar Baharke. Ik bel de oudste zoon van mijn oudste zwager om te vragen waar ik naartoe moet. "Ga eerst maar naar de moskee aan de hoofdstraat en vandaar zien we wel." Zijn moeder komt naar buiten en brengt me naar het vrouwengedeelte, maar niet heel lang erna gaan de vrouwen naar een ander huis waar nu de rouwdienst wordt gehouden. Ik moet mijn vierde schoonzus meenemen in de auto samen met nog drie vrouwen die ik niet ken. Van een van de vrouwen zijn haar schoenen verdwenen. Totaal niet vreemd als je je bedenkt dat er bij de ingang van de ruimte bij de moskee wel een paar honderd schoenen staan. Uiteindelijk besluit de vrouw tot aan mijn auto willekeurige schoenen mee te nemen, die mijn schoonzus terug brengt naar de plek waar ze stonden. Mijn vierde schoonzus woont 1,5 a 2 uur rijden van ons vandaan, vlakbij de grens met Iran en is ook niet bekend in Bakarke. Opnieuw weet geen van ons waar we naartoe moeten. "Oke, en wat doen we dan?" vraag ik. "Wacht hier aan de kant van de weg en rij een van de auto's achterna die van de moskee weggaat," komt mijn schoonzus met het idee. Een grote witte Land Cruiser met vrouwen erin trekt op en ik volg. Eerst een stukje langs de hoofdstraat. "Wat als ze helemaal niet eens er heen gaan?" begint nu een van de vrouwen in mijn auto. "Wat als zijn gewoon naar hun eigen huis gaan?" "Nou, dan gaan we ook gezellig daarheen," lacht mijn schoonzus. Ik blijf de auto volgen, die na een poosje de richting aangeeft naar rechts. Niet lang erna stuiten we al op een grote groep auto's die weer vrijwel de weg blokkeren en ik moet extra moeite doen me een weg te banen naar een zijstraatje om te parkeren. Een van de vrouwen in mijn auto heeft nog steeds geen schoenen, dus klopt mijn schoonzus aan bij het huis waarvoor we geparkeerd staan. "Mogen we even schoenen lenen?" vraagt mijn schoonzus. Zonder twijfel krijgen we schoenen te leen, zodat de vrouw weer even tijdelijk gered is. Het huis heeft grote openslaande glazen deuren die naar de betegelde tuin leiden. Het is een behoorlijke kamer van ik schat zo'n 10 meter breed en een meter of 8 diep. Tientallen vrouwen zijn al aanwezig. Sommigen zitten op banken die langs de muren zijn geplaatst, anderen op tuinstoelen, maar de meesten op de grond. Opnieuw neem ik weer ergens plaats op de grond. Ik zit vlak voor een oudere nicht van Rebaz die naast mijn schoonmoeder op een tuinstoel zit. "Ga op mijn stoel zitten," biedt ze me aan als ik op de grond voor haar plaats neem. "Nee, nee, dank je wel. Ik zit hier prima." "Zal ik een stoel voor je regelen?" "Nee, hoeft echt niet. Het is goed zo. Er zijn vast andere mensen die beter op een stoel kunnen zitten dan op de grond." Een paar minuten zit ik daar, maar al snel komt mijn tweede schoonzus met een tuinstoel mijn kant op. Ik sputter nog even tegen, maar mijn schoonzus geeft niet toe. En dus zet ik de stoel neer naast Rebaz' oudere nicht en neem plaats. Ik zie de ruimte steeds voller worden en ik denk dat er uiteindelijk zo'n honderdvijftig a tweehonderd vrouwen in deze kamer zitten. Een half uurtje later is het blijkbaar tijd om te eten, want de kleden worden neergelegd. Schalen met rijst, draadjesvlees en kip, een soort soep met courgettes en vlees voor over de rijst, bakken met gesneden komkommers, citroenen en groene paprika's worden rondgebracht. Bekertjes water, borden en bestek worden verdeeld. De oudere nicht neemt me mee naar een plek langs een van de vele lange kleden met eten. Ik heb niet echt trek, maar eet toch iets. Een jonge meid tegenover mij, die volgens mij een nichtje (tantezegger) is van de overleden vrouw zit stilletjes te huilen. Na het eten wordt alles in rap tempo weer opgeruimd en wordt er thee rondgebracht. Een andere nicht van Rebaz vertelt me naast haar te komen zitten en zo zit ik in het uiterste hoekje van de kamer. Na een poos komt de dochter van mijn oudste zwager ook naast me zitten. Ik vermoed dat ze het zielig vindt dat ik als enige niet-Koerd in de menigte zit en me daarom even wat gezelschap wil brengen. Een oudere vrouw zwaait met een gevouwen tissue, terwijl ze door de menigte loopt en klaagliederen zingt. Een van de zussen van de overleden vrouw houdt het niet meer en begint te huilen. "Waarom ben je er niet? Het is zo stil zonder jou! Je had nog zo'n lang leven voor je!" Huilt de zus. De overleden vrouw was een jaar of 40, misschien ietsje ouder. Ongeveer van mijn leeftijd, dus. Inderdaad veel te jong, maar je hebt het niet voor het zeggen. Een jonge meid die ik niet ken, maar ongeveer 2 meter van mij vandaan zit begint nu ook hard te huilen. Ik duw een pakje tissues die vlakbij mij staan haar kant op. Misschien zijn deze rouwdiensten en de klaagliederen er ook wel voor bedoeld. Dat al het verdriet eruit komt, terwijl de vrouwen elkaar nog kunnen steunen nu ze zo samen zitten. De mannen hebben hun eigen manier van rouwen. Maar hoe dat precies gaat, weet ik niet, omdat ik als vrouw zijnde daar nooit bij ben. Maar wellicht gaan zij anders met hun verdriet om, want ze willen ook niet bij de vrouwen zitten tijdens rouwdiensten. Ik heb het idee dat ze niet tegen al die huilende vrouwen kunnen. Sommige vrouwen die na een poosje weer vertrekken, staan op en nemen afscheid van de meest naaste personen van de overledene en spreken hun wens uit dat ze hopen dat de overledene nu naar het paradijs zal gaan. Dit is weer een hele periode van rouwen. Vandaag zal ik vast nog eens naar de rouwdienst gaan. Wellicht met een vriendin van ons, die ook nog graag even wilde komen, vertelde ze me gisteren toen ze me belde. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 326 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => rouwen ) [24] => stdClass Object ( [reportId] => 5061458 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-08-18 [photoRevision] => 0 [title] => De eerste halve week zonder Ronak [message] => 4 dagen geleden zijn Shayda, Shayan, Kani en ik weer terug gekomen in Koerdistan, terwijl Ronak voor haar studie bij Rebaz is achtergebleven. Een neef van onze kinderen stond ons op te wachten op het vliegveld. Het was midden in de nacht. We pakten de 3 koffers en de 2 tassen met handbagage in de auto en reden naar huis. We waren maar 2,5 week weggeweest, maar ik had Koerdistan wel gemist. Hoewel het afscheid op Schiphol ons zwaar viel, voelde het goed om weer thuis te komen. Best apart om ineens zonder Ronak hier te zitten, maar in de moderne tijd met internetverbinding is de wereld best klein geworden. We hebben geregeld eventjes contact. Maar natuurlijk vliegen kinderen op een gegeven moment nu eenmaal uit. Inmiddels was het zo rond 4 uur half 5 in de ochtend. De oppas was wakker en op de vroege ochtend zaten we even in het tuinhuisje te praten. De 7 jonge katjes die vlak voor ons vertrek geboren waren, hadden inmiddels hun oogjes geopend en kwamen onhandig van onder het tuinhuisje gelopen. Staartjes recht omhoog en af en toe over elkaar struikelend. Precies 4 week zijn ze nu oud. Zo'n heerlijke leeftijd om met hen alle 7 tegelijk te knuffelen. Iets dat door hun beweeglijkheid bijna niet te doen is, maar gisteren lukte het me dan toch een foto met hen te maken. De eerste ochtend was ik tegen kwart voor 6 nog even in bed gekropen. Ik sliep maar kort. Zo'n 3 uurtjes later was ik alweer opgestaan en wilde net de koffers uitruimen, toen bleek dat ik naar Erbil moest. Ik reed naar de kliniek, sprak wat mensen en stapte weer in mijn auto om te vertrekken. Op dat moment merkte ik dat ik een lekke band had. Het nadeel van de extreme hitte die we hier in Koerdistan kennen. Het was al een paar dagen rond de 50 graden geweest, wat niet echt bevorderlijk is voor de gesteldheid van de autobanden. Ik belde het broertje van onze advocaat. Ze zijn neven van Rebaz en werken beide voor ons. Een half uurtje later stond de arme jongen in de hitte mijn band te verwisselen en bood meteen aan dat hij nieuwe banden zou laten plaatsen, aangezien de mijne letterlijk gescheurd was. In de tussentijd mocht ik zijn auto wel even lenen en evenlater liep ik door de Shoresh supermarkt. Het viel me op dat een jongeman net ietsje teveel naar me keek, maar besteedde er niet echt aandacht aan. Toen ik de winkelwagen weer terugbracht, zag ik hem nog wel de zijstraat naast de winkel inrijden. Ik moest terug naar de kliniek en keerde via de middenberm. Ondertussen was ik aan de telefoon met een goede vriend van mij. Ik wilde bijna de zijstraat naast de kliniek inrijden, toen ik merkte dat dezelfde jongeman uit de winkel me blijkbaar was gevolgd en me nu vertelde de wagen te stoppen. Bakhtiyari 2-side (zoals ze de hoofdstraat in de wijk Bakhtiyari noemen) is een druk bezochte straat en ik stopte de auto. De jongeman kwam nu naar de auto gelopen en stond naast mijn raampje. Ik maakte het raam halfopen. "Kunnen we vrienden zijn?" kwam hij vrij snel to the point. "Dat kan niet," antwoordde ik. "Waar kom je vandaan?" "Nederland" "Heb je Facebook? Kom, laten we vrienden zijn." "Nee, dat kan echt niet. Ik ben getrouwd en heb kinderen." "Ik wil alleen maar vrienden zijn." De vriend die nog steeds aan de lijn hing en mee kon luisteren, vertelde me mijn telefoon aan hem te geven, zodat hij met hem kon praten. Ik reikte mijn telefoon uit naar hem, waarop hij naar mijn scherm keek en de naam van de vriend las. "Oh, je bent getrouwd?" zei hij nu. Hij durfde de telefoon niet aan te nemen en verdween weer naar zijn auto. "Heb je het kenteken?" vroeg de vriend en dus noemde ik het, terwijl hij het noteerde. Gewoon voor de zekerheid. Ja, ik ben weer terug in Koerdistan, hoor. Er gebeurt weer genoeg om me heen. Het aparte vond ik vooral dat de jongeman er uitzag als een jaar of 25. Met mijn 40 jaar, had hij bijna mijn zoon kunnen zijn. Inmiddels was mijn eigen auto ook weer klaar en kon ik terug naar huis, waar mijn tweede zwager met zijn vrouw en 3 kinderen bij ons op bezoek kwamen om te zwemmen. De eerste dag was weer goed gevuld geweest. Vrijdag is hier de gebruikelijke vrije dag en de kinderen en ik bezochten mijn schoonouders, die al een huis vol visite hadden. De ouderlijke huizen in Koerdistan zijn meer een soort inloophuizen. Familie en vrienden komen al dan niet aangekondigd aan. Vooral op vrijdagen zie je extra veel inloop en ook voor de kinderen is het dan leuker. Neefjes en nichtjes van de jongste leeftijden rennen door de kamers, terwijl de ouders in de gastenkamer of extra zitkamer zitten. Ik neem een van de nichtjes die in Engeland woont, mee terug naar huis. Eerst wil ze blijven slapen, zoals ze voor onze vakantie naar Nederland ook had gedaan, maar tegen middernacht krijgt ze toch heimwee en haalt mijn tweede zwager haar weer op. Zaterdag. Ik was inmiddels 9 dagen te laat voor onze afspraak in het ziekenhuis voor Shayan zijn gebroken arm. Ik rijd naar het Zheen Hospital waar Shayan zijn gips had gekregen, maar de arts blijkt vanmiddag in zijn eigen kliniek vlakbij Shara Ataba (de dokter straat) te zijn. Die straat hangt vol met borden van artsen van allerlei specialisaties. Allemaal in het Koerdisch geschreven. Probeer daar maar eens de juiste arts uit te vinden. Ik parkeer ergens de auto en loop door de straat. Hier en daar vraag ik iemand of hij de arts kent. Gelukkig tref ik na een minuut of 10 al iemand die mij de jjuiste kliniek aanwijst en weet te vertellen dat de arts pas om 4 uur in de middag aanwezig zal zijn. Onverrichterzake rijden we terug naar huis om later in de middag opnieuw langs te komen. Iets over 4. De wachtkamer is smal. Aan drie muren zijn wat stoelen geplaatst en links in het midden staat het bureau van de receptionist. Ik meld Shayan aan en neem plaats. Een koelsysteem koelt de ruimte iets, maar naarmate het zo druk wordt dat de ene helft van de wachtruimte vol staat met mensen die geen zitplek meer hebben, wordt het steeds warmer binnen. Ik wacht op onze beurt. Eerst naar de arts, die het gips eraf haalt met een soort van cirkelzaagje dat wel door het gips snijdt, maar niet door de huid. Dan een nieuwe rontgenfoto, die ik stiekem zelf al even bekijk. Je ziet de breuk nog wel, maar je kan ook een extra laagje langs de buitenkant zien groeien. Shayan zegt geen pijn meer te hebben en de zichtbare bult op zijn arm, net onder zijn pols, die tot twee week na de breuk nog wel zichtbaar was, is verdwenen. Als ik over zijn arm voel op die plek, voel ik nog wel een verdikking op zijn bot. We moeten nog terug met de foto naar de arts voor een beoordeling van zijn kant en het duurt wel even voor we aan de beurt zijn. Af en toe komt een bedelaar de wachtkamer binnen lopen. Eerst een volwassene met kind, dan een blond meisje van een jaar of 10. Evenlater een vrouw met niqaab en een baby op haar armen, vervolgens nog een jongeman met een blonde jongen van een jaar of 12. Beiden zeggen doofstom te zijn en laten wat medische pasjes zien, die ik niet kan lezen. Alleen de doofstomme jongens geef ik wat geld. Een vrouw met een lange jas en gebloemde hoofddoek die onder haar kin zit dichtgeknoopt, komt naast me staan. "Spreek je Koerdisch? Oh, je bent hier vast al heel lang zo te zien." "11 jaar" "Ben je christen?" "Niet meer. Ik ben moslim." Haar ogen lichten op. "Alhamdulillah (Godzijdank), wat fijn." Ze vertelt me over dingen die ik zou moeten doen om in het paradijs te komen. Overduidelijk wil ze me nog verder bekeren dan ik al bekeerd ben. Bijna elke zin die dan komt, eindigt met "inshallah" (als God het wil). Af en toe herhaal ik een "inshallah", maar laat het gesprek verder voor wat het is. Ongeacht welk geloof dan ook, vind ik dat een zaak tussen God en mij en niet tussen andere mensen en mij. Evenlater zit ik op een stoel tegenover de receptie. Het is even een rustig moment in de wachtruimte, want drie stoelen aan mijn linkerkant zijn leeg. Een vrouw met een pasgeboren baby op haar arm komt direct naast mij zitten. Ze probeert contact met mij te zoeken en ik vertel haar wat een leuke baby ze heeft. De vrouw is helemaal blij dat ik Koerdisch spreek en ze begint een kort gesprek aan. Evenlater heeft ze haar baby bij, ik vermoed, haar man achtergelaten en komt ze opnieuw pal naast mij zitten. Om de tijd te doden, download ik liedjes voor op mijn telefoon. De vrouw naast mij hangt steeds meer mijn kant op en kijkt overduidelijk met mij mee op mijn scherm. In westerse ogen komt het erg onbeleefd over, maar ik zie de humor er wel van in. Ik besluit er niets van te zeggen en ga ongestoord verder waar ik mee bezig ben. Als we eindelijk terug naar de arts mogen, krijg ik eerst tekst en uitleg bij de rontgenfoto en hij is tevreden. Gips is niet meer nodig, wel wat vitaminedrupjes en een hercontrole over een maand. Het bezoek aan de arts deze keer kost me ongeveer 14 euro voor de arts zelf en 14 euro voor de rontgenfoto. Vandaag heeft Shayan alweer 2x gezwommen. Hij heeft dan ook heel wat in te halen. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 269 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => de-eerste-halve-week-zonder-ronak ) [25] => stdClass Object ( [reportId] => 5058654 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-24 [photoRevision] => 0 [title] => Op volle toeren [message] => Een gekkenhuis is het. Drie dagen op een rij hebben Ronak en ik vanaf 10 uur in de ochtend afspraken in Erbil staan. Mijn agenda staat vol met haar en mijn planningen, die zoveel als mogelijk op elkaar afgestemd worden. Een week is niets als je deze tijd hebt om je voor te bereiden op een vakantie naar Nederland en zoals in Ronaks geval daarna zelfs in Nederland blijft wonen. En sommige dingen zitten ook gewoon tegen. Ronaks diploma moest worden gebracht naar een instantie, ergens in Ainkawa. De advocaat had wel een naam, zei hij. Hij stuurde me een Viber bericht: "Amdest". Nu had ik nooit van Amdest gehoord en zelfs een zoekactie op Google met "Amdest Ainkawa" leverde me niks nuttigs op. Met deze informatie kwam ik niks verder, moest de school bellen en kwam erachter dat het niet "Amdest" was, maar "Amideast". (Sommige) Koerden en spellen.... Wie in Koerdistan is geweest, weet dat dat niet altijd een goede combinatie is. Amideast is een taleninstituut die in een extra beveiligde compound binnen Ainkawa ligt. Nog best lastig er te komen, als Google Maps (wat moet ik tegenwoordig zonder deze functie op mijn telefoon?) straten aangeeft die er niet zijn en andere niet vermeldt. Met hulp van Asayish die de compound bewaken, lukt het ons uiteindelijk Amideast te vinden. "Bedoel je Admest?" had een van hen gezegd. Als mijn advocaat niet eerder Amdest had gezegd, had ik Admest ook niet herkend, maar nu antwoordde ik volmondig: "Ja, die bedoel ik." En zo kwamen we na een extra rondje te hebben gelopen door de wijk aan bij Amideast, waar we de officiele papieren van Ronaks SAT toets konden meekrijgen. We rijden terug naar het werk, geven het diploma en de SAT formulieren af aan de broer van de advocaat, van wie ik later krijg te horen dat het diploma ook nog "even langs Bagdad" moet. Tuurlijk, wordt geregeld. Door de advocaat dan. Dat ligt ver buiten mijn bereik. Ronak spreekt af met vrienden die ze nog graag even wil zien voor zowel zijzelf als haar vrienden naar andere werelddelen vertrekken. Het voor- en nadeel als je op een internationale school hebt gezeten. Ook lokale Koerden trekken er vaak als student in een ander continent op uit: Amerika, Engeland, Zweden en Ronak naar Nederland. Mocht Ronak later willen reizen, heeft ze in ieder geval voldoende connecties over de wereld verspreid. Ik haal in de tussentijd voldoende boodschappen voor als wij in Nederland zitten. De oppas en haar man kunnen zelf niet autorijden, dus ik zorg ervoor dat drinkwater in overvloed aanwezig is. Ook aan eten geen gebrek. Vlees haal ik bij een van de slagerijen zo dicht mogelijk bij ons huis. De hitte is momenteel behoorlijk (40-45 graden), hoewel ik er persoonlijk nooit last van heb (loop ook nog gerust in mijn lange spijkerbroek en bloes met lange mouwen of een t-shirt), maar voor vlees wil ik niet te lang buiten blijven. De afgelopen dagen leven we in een enorm hoog tempo. Je voelt de adrenaline in je lichaam. In de middag gaan we vast wat familie in Massif opzoeken om afscheid te nemen. Ondertussen krijg ik telefoon dat de man van mijn jongste schoonzus en een volwassen neef van mijn kinderen met de kinderen van mijn schoonzus willen komen zwemmen. Tuurlijk. Laat maar komen. Zelf kan ik er niet zijn. Ik heb nog een afspraak bij de fysio en Ronak een afspraak met een vriendin in Massif die afhankelijk is van een hoop geregel voor ze haar huis mag verlaten, dus afzeggen van onze kant is niet haalbaar. Shayda, Shayan en Kani zijn wel thuis en ook de oppas en haar man zijn er. De mannen vinden het prima. Ze komen heerlijk zwemmen en laat in de avond stuurt mijn schoonzus de filmpjes en foto's die ze hebben gemaakt in ons zwembad. Een vriendin van Ronak die tegenwoordig in Zweden woont, maar nu op vakantie is en ook is uitgenodigd door de vriendin uit Massif pikken we onderweg bij Family Land op. Ik laat Ronak een bericht sturen dat ze uiterst half 6 bij de ingang van de woonwijk moet zijn, omdat ik anders geen tijd heb te wachten. Ooit heeft deze meid ons ruim een uur ergens laten wachten. Heel onschuldig in de ogen van de meeste Koerden, maar vandaag (gisteravond) heb ik gewoon echt geen tijd. 1 minuut over half 6. Daar is ze dan. Snel stapt ze in onze auto in en we rijden door naar Massif, waar ik ze afzet bij het Swiss Hotel waar ze de afspraak hebben staan. Ik rij door naar de fysio, parkeer mijn auto aan de kant van de straat en loop naar het praktijkgedeelte onder zijn huis. Een last valt van mijn schouders. Ondanks alle drukte, loop ik op schema voor mijn laatste afspraak. Ik heb de hele dag weliswaar geen tijd gehad om te eten. In de ochtend een soort zelfgemaakte walnootthee gedronken (3 walnoten pellen en een hele nacht in een kopje water laten staan om de volgende ochtend op de nuchtere maag te drinken). De rest van de dag heb ik geteerd op 2 Snickers. Zo slecht zo slecht. Ik weet het. Maar mijn maag zit nog steeds (sinds mijn eerste bezoek aan de fysio) in de knoop en veel eten staat me gewoon tegen, waardoor ik in de afgelopen 2,5 week al 4 kilo kwijt ben geraakt. In de wachtruimte zit een vrouw, die ik van school ken, met haar ouders. We praten over de fysiotherapeut en ze vertelt me allemaal verhalen van bekenden van haar die succesvol door hem zijn behandeld. De fysiotherapeut zelf heeft het ook druk, loopt met zijn mobieltje aan zijn oor via de wachtruimte van de ene behandelkamer naar de andere, maar neemt toch de tijd ons de hand te schudden. Uit respect sta ik op. Ook zijn vrouw, de assistente, komt even een hand schudden. Ik mag de eerste tien minuten weer op de schudmachine staan. De fysiotherapeut zet de stand op 59. Het schudt zo erg dat ik het gevoel heb bovenop een op volle toeren draaiende centrifugerende wasmachine te staan. Als de teller is afgelopen en de fysiotherapeut en zijn vrouw nog bezig zijn, loop ik terug naar de bank in de wachtruimte. De fysiotherapeut roept me de behandelkamer in. Hij pakt mijn beide handen beet, hurkt voor me neer en vertelt mij hetzelfde te doen. Hij controleert hoe stevig ik gehurkt zit. Stukken beter dan eerst, maar ik kan nog niet alleen hurken, zonder achterover vallen. Het eerste uur a anderhalf uur is ongeveer voor rekening van zijn vrouw. Wat eenvoudige beenoefeningen, terwijl ik op mijn buik lig. Daarna de electrische apparaten weer. Mijn benen en onderrug. De stand komt hoog. "Stand 16", zegt de vrouw van de fysiotherapeut. "Is het te doen?" vraagt ze me. "Op het randje," antwoord ik, "Ik verdraag het net." Prettig is anders, maar we komen niet voor de lol. Ondertussen is een oudere Koerdische vrouw naast me komen liggen. Ze vertelt over een drama dat zich onlangs had voltrokken in haar kring. Een man die een meisje wilde trouwen, maar geen toestemming had gekregen en daarna zowel het meisje als zichzelf had doodgemaakt. "Als het drama maar niet nog groter wordt," verzucht ze. De vrouw heeft haar zoon en kleinzoon meegenomen, die in de wachtkamer zijn achtergebleven. Het kindje van een jaar of drie huilt vrijwel aan een stuk door. "Mijn man gaat deze vrouw eerst even behandelen, zodat zij zo snel mogelijk klaar is," legt de assistente aan mij uit. Ik vind het prima. "Mag ik nadat je de electrische apparaten hebt afgedaan wel even plassen?" vraag ik de assistente. Voor het toilet moet ik langs de wachtruimte, waar mannen zitten te wachten. Natuurlijk is dat geen optie in mijn korte pyjamabroekje. "Ik zet even kamerschermen voor je neer," oppert ze en in no time verdwijn ik langs de kamerschermen naar het toilet. De andere vrouw is inmiddels klaar en vertrokken en nu is het mijn beurt. De fysiotherapeut doet wat oefeningen, waarbij hij met zijn bovenlichaam tegen mijn opgetrokken knieen drukt. Ik voel de zenuwen trekken in mijn dijen. Bij het andere been, verleg ik mijn heup iets, wat voor mij makkelijker ligt. De fysiotherapeut kijkt mij aan: "Mijn zusje, als ik je op een bepaalde manier neerleg, moet je niet verplaatsen. Dat werkt niet." "Oh, ik dacht, ik ga even een fijnere positie aannemen," antwoord ik. De vrouw en de fysiotherapeut lachen beiden. Hij legt me weer goed en vervolgt de oefeningen. "Zal ik jou ook direct even laten voelen hoe je deze oefeningen moet doen?" hij zicht zich tot zijn vrouw. "Nee, hoor, hoeft niet," antwoordt ze, "het ziet er best pijnlijk uit." Maar evenlater ligt ze al op de behandelstoel naast me. Hij kneedt haar in dezelfde houding en ze geeft een gilletje van de pijn. Ik begin te lachen. Na een paar oefeningen is hij klaar met haar en komt terug bij mij. Het is inmiddels mijn zesde behandeling bij hem, hoewel hij de laatste drie a vier keer mij extra tijd heeft gegeven, en hij benoemt wat mij nog mankeert en wat inmiddels verholpen is. Mijn benen en onderrug hebben nog wat problemen, vooral bij een bepaalde zenuw. Geen onbekend verhaal. Ik kamp al wel iets van twintig jaar daarmee. Mijn blaas is goed en mijn baarmoeder zat na drie behandelingen ook weer op zijn plek. Normaal heeft hij maar een behandeling nodig voor een verzakte baarmoeder, maar ik bleek weer een speciaal geval. Op mijn vraag hoe een verzakte baarmoeder ontstaat, noemt hij vier punten op, waar ik me allemaal schuldig aan heb gemaakt. Het gesprek komt op menstruatie. Iets wat je in de Koerdische cultuur eigenlijk niet met mannen bespreekt, maar aangezien hij onder de doktoren valt, kan dit wel. Voor de zekerheid pas ik me wel aan aan de Koerdische gebruiken en begin de zin met: "Als het geen schaamte is om te benoemen, ...." "Nee, nee," zeggen de fysiotherapeut en zijn vrouw tegelijkertijd, "hier mag je alles zeggen." De fysiotherapeut adviseert: "Je moet niet douchen als je menstrueert. Dan stopt het bloeden en komt niet alles naar buiten." Hij kijkt me aan en wacht op mijn reactie. Ik douche dagelijks. Zomers vaak zelfs twee keer per dag. Met dat gegeven in mijn achterhoofd, kijk ik de fysiotherapeut aan, die nog steeds op mijn belofte wacht en antwoord uiteindelijk: "Ik ga niet liegen, dus volgens mij kan ik beter niets zeggen nu." Hij probeert me nog een poosje over te halen, maar dat deel zit te diep om zo even aan te passen, vermoed ik. Het is 4 uur later als ook mijn behandeling klaar is. Ik sta bij de receptie om te betalen. "Je gaat naar Nederland toch?" vraagt de fysiotherapeut. Ik knik ter bevestiging. "Oh dan moet je ook even deze zalf meenemen voor je vader. En dit massageapparaatje ook. En deze collageencreme voor je moeder en deze zonnebrandcreme voor je moeder en deze zonnebrandcreme voor jezelf," Hij komt terug met zijn handen vol spullen die hij als kadootje meegeeft. Ondertussen willen ze me laten gaan zonder de behandeling te betalen. Ik weiger. "Nee, je gaat reizen. Je hebt je geld nodig," zegt hij. "Jij gaat ook reizen, dus hebt het ook nodig," antwoord ik. Het bedrag is maar een kleine vergoeding voor de vier uur durende behandeling. "Kom nog even mee naar boven," nodigt de vrouw me uit. En samen lopen we naar hun huis. Hun jongste dochter doet de deur open. Ik groet haar en we lopen door naar de zitkamer. De oudste dochter brengt water en Turkse koffie, de zoon brengt baklava. Mijn telefoon gaat over. Het is een van de volwassen neven van mijn kinderen. "Waar ben je?" Het zou zomaar kunnen dat hij mijn auto allang heeft gespot aan de zijkant van de straat hier in Massif en dat het meer een soort controle vraag is, dus ik doe geen moeite om te liegen. "Ik zit bij de vrouw van dr... (en ik noem de voornaam van de fysiotherapeut)." "Wie?" vraagt de neef. "De fysiotherapeut," antwoord ik. "Oh oke, welke dag vertrek je naar Nederland? Morgen- of overmorgennacht?" "Overmorgen," antwoord ik. Deze neef brengt ons naar het vliegveld als er niks tussenkomt. Evenlater komt de fysiotherapeut ook thuis en zo zitten we te praten over de gezondheid van mijn ouders, Koerdistan, Nederland, de criminaliteit in beide landen, de regels over hoe je in beide landen je je huis mag beschermen tegen indringers. Er zijn weinig indringers in Koerdistan, zegt de fysiotherapeut die als andere baan ook bij de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst) werkt. Volgens de wet mag je indringers in je huis en tuin zonder gevolgen doodmaken. Buiten je tuin vervalt dat recht. Natuurlijk ben ik niet voor geweld, maar vind deze regeling toch wel een fijn hulpmiddel om de criminaliteit hier laag te houden. Het lijkt ook te werken, want ik hoor zelden over inbrekers. Net even wat meer rechten voor de bewoners. Ik word uitgenodigd in de keuken. Het is al laat in de avond, maar er ligt een klein ontbijtlaken op de grond, waarop een bordje met oranje rijst (gekleurd door tomatenpurree) ligt, bordjes met walnoten, olijven, geitenkaas, ongeklopte slagroomcreme en brood. Ik krijg thee, water en yoghurtdrank met mint. De man, zijn vrouw en ik zitten om het kleed heen te eten. Rond kwart voor 12 sta ik op. Het is nog erg gezellig, maar ik moet Ronak ophalen die ondertussen naar het huis van haar oom en tante is gelopen. Het kost me zeker tien minuten voor ik iemand van hen bereik. Uiteindelijk ga ik nog even langs de supermarkt die 24/7 open is. Het is na twaalven als ik weer in de auto stap. Mijn telefoon gaat over: "Ben je al aangekomen?" De fysiotherapeut en zijn vrouw willen zeker zijn dat ik thuis ben zo laat in de nacht, dus ik beloof een berichtje te sturen, zodra ik ben aangekomen. Het was weer een lange en drukke dag. Op naar de laatste twee dagen voor ons vertrek. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 211 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => op-volle-toeren ) [26] => stdClass Object ( [reportId] => 5058430 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-22 [photoRevision] => 0 [title] => De week voor Ronaks vertrek naar Nederland [message] => Hoewel we er in eerste instantie vanuit gingen, dat Ronak pas in augustus naar Nederland zou gaan om daar te gaan studeren, hebben we toch besloten dat ze eerder gaat vertrekken. En dat wij ook geheel tegen de planning in mee gaan. In de laatste week moet ik ineens van alles regelen. Officiele zaken die met haar diploma te maken hebben, waarbij we vandaag vroeg in de middag ergens naartoe moeten, maar ik van niemand nog een duidelijk antwoord heb kunnen krijgen wat voor een instantie het is, hoe het heet of waar het is. Om afscheid te nemen van elkaar, want ze gaan allemaal een andere kant op in de wereld, had Ronak gisteravond met haar vrienden afgesproken in een pizzeria in Ainkawa, de christelijke buurt in Erbil. Ik had in de ochtend al heen en weer moeten reizen tussen huis en Erbil voor een werkafspraak en had in de avond geen zin om nog eens dubbelop te rijden. Ik zette Ronak af bij de pizzeria en reed zelf door naar het werk, deed wat administratie en wachtte vervolgens buiten op de stoep tot het tijd was haar te halen. Half 10 hadden we afgesproken, zoals meestal. Kort voor ik aankwam waren enkelen van Ronaks vriendengroep naar een andere plek in de stad gegaan en stonden sommigen op het punt weg te gaan. "Weet je wat zo aardig is, mama?" En ze vertelt me wat er net gebeurd was. Twee van haar vrienden wilden haar niet in haar eentje achterlaten, omdat ik er nog niet was. Ronak had aangedrongen dat ze oke was en dat ik zo er zou zijn, maar ze had de jongens moeten beloven binnen in de pizzeria te wachten "tot je moeder komt". Dit is een van de dingen die ik zo waardeer aan deze cultuur. Jongens van rond de 17 a 18 jaar die een meisje van 17, die net klaar is met haar middelbare school, vertellen dat ze niet buiten moet blijven staan tot haar moeder voor de deur staat. En dit is niet de eerste keer dat de jongens van haar klas de verantwoordelijkheid voor haar op zich nemen. Zo was Ronak eens in Erbil, begon het thuis te onweren, had ik geen oppas, was het al laat in de avond en durfde ik vanwege het onweer de andere kinderen niet alleen thuis te laten. Twee jongens die nog niet klaar waren met het feest, stapten met Ronak in een taxi, brachten haar tot aan huis, weigerden mijn aanbod om op zijn minst de taxikosten te vergoeden en vertrokken met dezelfde taxi weer terug naar het feest. Wat een verantwoordelijkheidsgevoel! En dat waardeer ik zo enorm! Natuurlijk moet ze ook nog afscheid nemen van familie. Ondertussen zit ik nog steeds ergens in het proces van het halen van mijn rijbewijs. Afgelopen donderdag had ik een afspraak daar, maar door een controle in het ziekenhuis voor Shayans gebroken arm, liep het enorm uit. Ik kwam te laat, moest mijn advocaat zijn broer laten sturen om iets op te halen en aanstaande donderdagochtend moet ik er weer staan voor een formulier. Een afspraak die ik niet mag missen, zei mijn advocaat. Via Shayans arts zal ik een briefje moeten krijgen in verband met het vliegen met een gipsarm en in de tussentijd loop ik nog steeds bij de fysiotherapeut. Om het allemaal nog wat drukker te maken, bleek onze kat gisterochtend haar tweede nestje jonkies te hebben geworpen. Deze keer had ik haar buiten in de tuin gelaten tijdens de bevalling, waar ze beschutting had gezocht onder ons tuinhuisje. Terwijl we allemaal op het gras lagen te kijken onder het tuinhuisje haalde de tuinman de jonkies er een voor een onder vandaan om te kijken hoe het met de jonkies ging, hoe ze eruit zagen en hoeveel het er waren. Waar ik vier, maximaal vijf kittens verwachtte, bleken het er zeven! Vier rode en drie zwartere. Een van de rode was wat zwak en slap. Ik vermoed dat het de laatst geborene is geweest, want bij deze zat de navelstreng er wat opgedroogd aan. We knipten de navelstreng en klopten op het buikje om hem wat actiever te krijgen. Nadien heb ik het volledige nestje niet meer gezien en weet ik niet of het kleintje nog leeft of niet. Nyla, de moederpoes, heeft haar rol als moeder weer op zich genomen en ligt de meeste tijd bij haar kittens onder het tuinhuisje, zodat ik niet de kans krijg de kleintjes allemaal te zien. De natuur zal zijn gang wel gaan. Ik zal blij zijn als deze week voorbij is en als me is gelukt alles te regelen. en er niet onverwacht nog meer zaken zullen opduiken. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 279 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => de-week-voor-ronaks-vertrek-naar-nederland ) [27] => stdClass Object ( [reportId] => 5057975 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-16 [photoRevision] => 0 [title] => Mijn theorie examen en de wonderdokter [message] => Na bijna 11 jaar in Koerdistan te hebben rondgereden met mijn Nederlandse rijbewijs, vorig jaar eindelijk eens een vertaling van mijn rijbewijs te hebben geregeld, heb ik sindskort het proces opgestart om toch maar eens mijn Koerdische rijbewijs te gaan halen. Mijn theorie examen ging uitzonderlijk. Oke, in Nederland slaagde ik ergens in 1997 ook al voor de eerste keer voor mijn theorie examen, maar hier ging het echt uitzonderlijk. Dat wil zeggen dat ik een paar dagen geleden in mijn eigen auto achter mijn advocaat aanreed naar de plek aan Mosul street waar de examens worden afgenomen. Sowieso was ik al een gevalletje apart, omdat mijn Koerdisch lezen nog steeds beginnend is en ik had aangegeven niet voldoende Koerdisch lezen te beheersen om schriftelijk het examen af te leggen. Mondeling was dan ook een optie. Dus daar ging ik voor. Op zich vond ik dat al spannend genoeg, vanwege het dialectverschil. We reden langs het die ochtend afgebrande ACE, de alombekende en goedbezochte bouwmarkt van Erbil. Twee helikopters die met het blussen hadden geholpen, vlogen net weg van de nog nasmeulende brand. Een enorme rookontwikkeling had het tot gevolg gehad, die van de andere kant van Erbil al mijn aandacht had getrokken. Nu reden we ervoor langs. Mijn advocaat belde me. "Zie je ACE? 10 miljoen dollar schade," vertelde hij me. Ik had geen idee waar hij zo snel die informatie vandaan haalde, maar dat het gebouw met alle spullen erin tot de grond was afgebrand en ingestort was duidelijk. Toen we evenlater aankwamen op de plek waar ik mijn examen moest afleggen, liepen mijn advocaat en ik een klein kantoortje binnen van zo'n drie bij drie meter. Twee mannen achter een bureau, een stuk of vier mannen op de twee bankstellen langs de muren. Mijn advocaat stelde mij voor en vertelde een van de mannen achter het bureau dat ik voor mijn theorie examen kwam. Ik moest een pasfoto inleveren, mijn naam werd fonetisch in het Koerdisch gespeld en ondertussen vermelde mijn advocaat tussen neus en lippen door dat ik "een dokter was (elke behandelaar die patienten behandelt, is hier een dokter), dat ik het zo fijn vond in Koerdistan, dat mijn Koerdisch zo goed was en dat ik een geweldige chauffeur was." Ik moest een klein bedrag betalen, waarvan ik ervan uitging dat het de kosten voor het examen waren. "Kom aanstaande donderdag maar weer terug, maar wel even bellen van te voren." Ik ging ervanuit dat er iets fout was gegaan met mijn examen, maar mijn advocaat vertelde me dat mijn theorie examen nu klaar was en ik donderdag mocht afrijden. Ik keek hem niet-begrijpend aan. Ik had weliswaar wat vragen beantwoord in het kantoortje, maar niet een die te maken had gehad met rijveiligheid. "Wasta," antwoordde mijn advocaat toen hij mij zag fronsen. Blijkbaar had hij geregeld dat ik geen theorie examen hoefde te doen. Het is dat ik al jarenlang in Koerdistan rondrijd, anders had ik het niet op deze manier willen laten gebeuren. Aanstaande donderdag zal ik terug moeten komen voor mijn rij-examen. Ben benieuwd of ik dan inderdaad geen theorie meer hoef te doen. Stiekem reken ik toch op nog een vraag of wat over verkeersveiligheid. Mijn bezoeken aan de fysio gingen ondertussen ook onverminderd door. Elke drie dagen een bezoek. Gisteravond om 7 uur had ik mijn vierde bezoek. De assitente zette me direct op een machine "een bodyshaper" zoals het apparaat vermeldde. Eerst zittend op een stoel met mijn benen op de machine. Aansluitend nog eens tien minuten door er geheel op te staan. "Ga ik ook even met je meedoen en op de machine naast jou staan," zei de assistente tegen mij. Heerlijk vind ik dat ongedrongene hier in Koerdistan. Niks moet, alles mag. En zo stonden de assistente en ik de komende paar minuten naast elkaar op de machines. Toen mijn machine klaar was, drukte ze haar eigen uit en liep mee met haar man naar de behandelkamer. Ik meen het als ik zeg dat ik de fysiotherapeut een wonderdokter vind. Het vocht is uit mijn benen getrokken, is mijn luie blaas normaal actief geworden en als kers op de taart ben ik zelfs wat kilo's afgevallen. Nu had ik persoonlijk in eerste instantie niet aan de fysiotherapeut verteld dat ik een luie blaas had. Die heb ik al jaren en het is volgens mij algemeen bekend dat ik met elke ronde mee kon naar de wc. Tien minuten, een uur tussentijd. Ik kon altijd plassen. Toen we nog in Nederland woonden, was dat wel eens bij de huisarts aan de orde gekomen, maar de beste man gaf me alleen de diagnose "luie blaas" en behalve wat bekkenbodemspieroefeningen die nooit echt het gewenste resultaat opleverden, moest ik er maar mee leren leven. Bij de fysio was het gegeven van een luie blaas te vermelden dus simpelweg niet bij me opgekomen. Overigens was dat ook niet nodig. De fysio had mijn buik gevoeld. Dat wil zeggen een massage waarbij hij niet zacht in mijn buik drukte en zelf problemen opspoorde. "Je plassen gaat beter worden," had hij me al gezegd. Nog steeds had ik de link niet echt gelegd, tot ik de dagen erna merkte dat ik minder drang voelde naar de wc te gaan en zomaar uren kon overslaan. Bij navraag tijdens een volgend bezoek, vroeg de fysio mij: "Had je verwacht dat je dit soort problemen met de hand kan oplossen?" "Nee, zeker niet," had ik geantwoord. Eerlijk gezegd had ik me er allang bij neergelegd dat ik ermee moest leven. Hij vertelde me hoe hij ook met deze speciale massages verzakte baarmoeders kon verhelpen. Oplossingen waar anderen nog vaak kiezen voor een operatie, kan hij dus zelf verhelpen. Ondertussen ging hij ook verder met mijn massage. Met de muis van zijn hand drukte hij in specifieke richtingen op mijn buik om vervolgens met zijn volle vuist op bepaalde plekken te drukken. Een stekende pijn schoot door mijn buik en ik vertrok mijn gezicht. De fysio richtte zich tot zijn vrouw, die assistente is, terwijl hij beheerst doorging met de gevoelige massage: "Wist je dat dit voor haar aanvoelt alsof ik een mes in haar buik steek?" Ik kon het beamen. Toch valt het voor mij onder de categorie "fijne pijn": ik voel de scherpe pijn die op bepaalde plekken erger is dan op andere, maar het is beheersbaar. "Voelt een mes in mijn buik niet beter, dokter?" had ik gisteren bij dezelfde soort massage voor de grap tegen hem gezegd, nadat hij weer even pijnlijk over mijn organen was gegaan. "Zal ik een mes halen?" lachte hij terug. "Tuurlijk, ga je gang." Zijn vrouw was bezig met de patient die naast mij op de behandelstoel lag. Meerdere patienten tegelijk onder behandeling bij de fysio. Ik weet niet of ik dat in Nederland wel eens heb gezien, maar als je je even over de schaamte heen zet, kan het ook heel gezellig zijn. Ik lag er weer in mijn t-shirtje en korte broek. De vrouw naast mij had alleen hoge rugpijn en had haar gewone kleding aan. Al aan het begin van onze behandeling ontstond een gesprek tussen de assistente, de vrouwelijke patient en mij. We vertelden elkaar onze afkomsten, ik als Nederlandse getrouwd met een Mzuri. De beide vrouwen kwamen elk van een andere stam. Hoewel de patiente ook Bahdini sprak, was haar accent toch wat anders dan wat ik gewend was. De assistente was Sorani-sprekend. We spraken over haarverf, onze leeftijden en over hoe sommige Koerdische vrouwen jarenlang kunnen beweren dat ze nog steeds 35 jaar oud zijn, terwijl ze inmiddels de 40 hebben bereikt. De patient was 20, getrouwd op haar 16de en moeder van een peuter. De assitente vertelde dat ze 33 was en een jaar jonger was dan de fysiotherapeut die haar man was. "Ben jij de vrouw van de dokter?" vroeg de patiente verbaasd, "Oh, dat had ik echt niet in de gaten! Maar jij lijkt echt zoveel jonger dan de dokter! Je lijkt 24 ofzo." Terwijl we aan het lachen waren, kwam de fysiotherapeut de kamer weer binnen. "Dokter," riep de patiente al vrij snel uit, "Jouw vrouw lijkt echt zoveel jonger dan jij!" Dit soort uitspraken zijn al heel gewoon voor mij geworden hier in Koerdistan en de fysiotherapeut keek haar niet gemeend boos aan. Hij lachte terwijl hij de kamer weer even verliet. "Meisje," lachte ik naar de patiente naast mij, "Dit was onverstandig van jou. Dit soort informatie geef je NADAT je klaar bent met de behandeling en als je al betaald hebt. Jij gaat nog pijn krijgen vanavond, dat beloof ik je." We lachten alledrie. Ruim twee en een half uur later waren we klaar met onze behandelingen. "Ga maar opstaan," vertelde de fysiotherapeut aan mij, terwijl hij naast mijn behandelstoel stond. Vanuit ligpositie probeerde ik te gaan zitten. Hij drukte me met zijn wijsvinger terug, zodat ik terug achterover viel op de horizontale behandelstoel. "Sta maar op," herhaalde hij weer, waarop ik opnieuw vanuit ligpositie probeerde te gaan zitten. Opnieuw drukte hij me terug. "Sta maar op," herhaalde hij nogmaals. Ik begon te lachen: "Dokter, het is een beetje moeilijk opstaan zo, als je mij steeds terug drukt." "Omdat we niet zo opstaan!" verduidelijkte hij me nu op vermanende wijze. "Aha," lachte ik en draaide me op mijn rechterzij om vervolgens omhoog te komen. "Goed zo. Je leert het al," lachte de fysiotherapeut nu. "Ben je duizelig?" vroeg hij me toen ik net naast de behandelstoel stond. "Een klein beetje," antwoordde ik. "Wat nou, meisje?" zei hij "Een klein beetje duizelig? Je hebt zo lang gelegen. Ga eerst maar weer even liggen bijkomen." Opnieuw klom ik terug op de behandelstoel, waarbij hij nu het ruggedeelte wat omhoog zette. De patiente naast mij mocht ook even weer bijkomen, nadat zij ook had aangegeven dat ze wat licht duizelig was. Nadat ik betaald had en nog een collageencreme voor mijn gezicht van de fysiotherapeut erbij had gekregen, vertelde hij zijn vrouw nog even met mij in de keuken te gaan zitten drinken. Eigenlijk wilde ik niet nog meer van hun tijd in beslag nemen, maar ze drongen beiden aan. Eigenlijk had de fysiotherapeut mij eerder al verteld dat zijn vrouw mij erg leuk vindt en dat we misschien wel vriendinnen konden worden. Dus daar zat ik dan na de behandeling: in de keuken van de fysiotherapeut oploskoffie te drinken om kwart voor tien in de avond. We hadden een heel gesprek over ons werk en personeel. We wisselden onze telefoonnummers uit en ik bood haar aan eens met hun kinderen op te halen om bij ons thuis te komen zwemmen, waarop ook zij mij aanbood eens met onze kinderen langs te komen. In Nederland zou ik niet zo snel via deze weg vriendinnen hebben gezocht, maar het zijn zulke aardige en warmhartige mensen. Je voelt je er gewoon meteen thuis. Binnenkort maar eens wat afspreken. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 233 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => mijn-theorie-examen-en-de-wonderdokter ) [28] => stdClass Object ( [reportId] => 5057525 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-11 [photoRevision] => 0 [title] => Fysio deel 2 [message] => Gisteravond kon ik meteen opnieuw terecht bij de fysiotherapeut. Ik begin er al aan gewend te raken dat er dus praktisch geen wachtlijst is, dus ik bel laat in de middag (overdag oefent hij zijn beroep als Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst) uit) en 2 a 3 uur later zit ik al in zijn praktijk. De vorige keer dacht ik een soepele broek mee te hebben genomen, maar hij bleek van te dikke stof om het bij de bovenbenen op te vouwen. De broek werd met mijn goedkeuring in de naad losgeknipt. Daar zat ik dan met twee losse flodders aan beide kanten van mijn benen. "Korte broek meenemen, volgende keer," hadden hij en zijn vrouw, die assistente is, mij verteld. Nu loop ik al 17 jaar niet meer in een korte broek en zeker in Massif let ik nog even extra op mijn kledingstijl, dus geen haar op mijn hoofd die eraan denkt mij in een korte broek in Massif (waar de praktijk van de fysiotherapeut is en waar mijn schoonfamilie woont) te vertonen. Dus korte broek gaat mee in de tas. In de gezellige wachtkamer, die met zijn bankstel, salontafel en tv meer weg heeft van een woonkamer, groet ik de twee vrouwen en een man die er al zitten en neem plaats op de lege bank. De man zit ontspannen en zelfverzekerd op de bank. Hij komt hier vaker en was er de keer dat ik er met mijn moeder was ook. "Zij komt niet van hier," hoor ik de man de vrouwen informeren. "Klopt," antwoord ik, "Ik kom van Nederland." "Maar je bent al wel lang hier," constateert de man. "Klopt ook. Sinds 2008," zeg ik. Een van de vrouwen blijkt de vrouw van de man te zijn. Ze zijn hier voor hun dochter, vertellen ze me. En ik krijg een gedetailleerd verslag van de toestand van hun dochter. Privacy stelt nu eenmaal weinig voor in Koerdistan. Na een minuut of 10 is de dochter klaar en vertrekken de vrouwen en de man. De fysiotherapeut roept mij binnen. In de behandelkamer ligt al een andere vrouw op een behandelstoel. De fysiotherapeut en zijn vrouw zijn nog bezig met haar behandeling, maar ondertussen wordt de stoel ernaast ook voor mij klaar gemaakt. Verlegen haal ik mijn korte broek uit mijn tas. "Is deze goed? Is het niet te kort?" Na zoveel jaren geen korte broek te hebben dragen in het bijzijn van vreemde mensen, schaam ik me serieus. Bovendien zijn ze zelf Koerden van hier, maar anderzijds is het een arts, dus ik probeer me over mijn schaamte heen te zetten. "Die is prima," antwoordt de fysiotherapeut. Zijn vrouw wijst me naar het magazijn waar ik me kan omkleden. En evenlater sta ik in mijn nieuw gekochte korte pyjamabroek in de behandelkamer. "Had je veel pijn gehad na de vorige behandeling?" vraagt de fysiotherapeut mij, terwijl hij nog bezig is met de massage van de vrouw op de behandelstoel. "Een beetje een beurs gevoel gehad in mijn onderrug en onderbuik, maar dat gaat nu veel beter," antwoord ik hem. "Zeg eerlijk. Hoeveel dagen heb je pijn gehad?" "2" "Niet langer?" "Nee, want vandaag is de derde dag." De fysiotherapeut denkt even na en zegt: "Ja, klopt. Goed, ga maar liggen dan." Ik moet eerst op de rode behandelstoel plaatsnemen. Van de vorige keer weet ik dat hij daar de nek kraakt. Voor mij het engste van de hele behandeling. Hij weet dat ook, maar hij schijnt het wel grappig te vinden. Het is dat ik hem vertrouw, anders was ik er misschien wel nooit meer gekomen. Zo eng vind ik het nek kraken. Ondertussen lig ik op de behandelstoel en heeft hij mijn hoofd al in zijn beide handen gepakt. Hij lacht, omdat hij weet dat ik gespannen ben. "Doe je handen maar op je buik," zegt hij. En terwijl ik mijn handen op mijn buik leg, hoor ik mijn nek of iets eronder eigenlijk al kraken. Hij ziet dat ik er niet op verdacht was en begint te lachen. Zijn vrouw staat naast mij en lacht hartelijk mee. Ondanks mijn angst, kan ik er ook wel om lachen. Vanuit mijn eigen vakgebied weet ik dat sommige dingen nu eenmaal eng zijn, maar een niet meewerkende patient maakt de behandeling er meestal niet makkelijker op, dus weet ik mijn gevoelens te onderdrukken. "En nu de handen weer van de buik," zegt zijn vrouw. Natuurlijk ben ik nu wel voorbereid als hij mijn nek de andere kant op kraakt. Ik mag plaatsnemen op de andere behandelstoel. De vrouw legt een handdoek over mijn benen en rug en masseert mij met een speciale machine. Ineens voel ik toch weer wat pijn in mijn onderrug nu ze zo stevig met de machine over mijn rug gaat. Ik probeer mijn gedachten te verzetten, zodat de pijn wat meer naar de achtergrond verdwijnt. De andere patient is inmiddels ook klaar en ik mag naar de derde behandelstoel. Er worden wat botten bij mij gekraakt, maar dit zijn botten in de benen, armen, rug en dergelijke. Niet zo eng als nek kraken, maar hier en daar wel wat pijnlijk. "Je hebt een leuk beroep," lach ik naar hem, "mensen pijnigen en ondertussen betalen we ervoor." "En weet je wat het leukste is?" lacht hij "Dat ze na afloop ook nog mij bedanken voor de pijn." Een massage van de rug en benen door de fysiotherapeut en zijn vrouw volgen. Vervolgens onderzoekt de fysiotherapeut mijn benen. De vorige keer hield ik vocht vast, maar deze keer is het vocht verdwenen. Hij laat me het verschil zien. De vrouw legt me opnieuw aan de elektrische apparaten. De stand staat hoger dan de vorige keer. Ik probeer me in te beelden dat de electrische schokken een gewone massage is. Ik krijg nog wat plakplaatjes op mijn bovenbenen. Nadat ze ze heeft ingeschakeld op stand 6, vraagt ze me of de pijn te verdragen is. "Het voelt aan alsof de huid van mijn bovenbenen wordt gefileerd met een paar messen," zeg ik. "Als messen zelfs?" lacht ze en zet gauw de stand iets omlaag. "Als ik gewend ben, voelt het vast beter," antwoord ik. "Dan zet ik de stand wel hoger als je gewend bent," lacht ze terwijl ze de kamer weer verlaat. De komende paar minuten lig ik alleen in de kamer onder de handdoek. Al met al schat ik in deze keer een minuut of 40 aan de stroom te zitten. "Koerdistan heeft amper stroom, maar jij hebt meer dan genoeg," lacht de fysiotherapeut als hij mij met een vertrokken gezicht van de pijn ziet liggen. "En bedankt," antwoord ik hem. Na de electrische apparaten volgt nog een medische massage van de buik. Dat wil zeggen dat zelfs ik al mijn organen aan de binnenkant kan voelen terwijl hij aan het drukken is. Af en toe ontglipt mij een "Ai" of "Au" als hij hard drukt op bepaalde plekken. "Gaat het?" vraagt zijn vrouw. "Volgens mij komt je man er straks bij mijn rug uit," antwoord ik. Ze lachen beiden. Ik richt me tot de fysiotherapeut: "Heb ik eigenlijk nog problemen in mijn buik?" Als antwoord drukt hij extra langzaam maar stevig op mijn organen. Vooral aan de zijkanten voel ik wat scherpe pijn. "En?" kijkt de man mij aan, "Heb je nog problemen?" "Als de pijn een probleem betekent, dan wel," antwoord ik. "Maar komt goed, inshallah," antwoord hij. Aan het eind van de hele behandeling, krijg ik nog een pil van hem ter bevordering van de stoelgang. Ik slik niet snel medicijnen, maar het is iets homeopatisch, zie ik. Ook hun werkdag zit erop. Ik heb net betaald, als de vrouw vraagt of ik met hen mee wil eten. Bang dat mijn stoelgang per direct zal starten na het eten, maar dat zeg ik natuurlijk niet, wijs ik hen aanbod vriendelijk af. "Ik moet Ronak nog van Erbil halen," zeg ik. Ik neem afscheid en vertrek naar Erbil om Ronak en haar vriendin te halen. Weer een avondje pijn lijden en martelen achter de rug. Maar eerlijk gezegd voelt mijn lichaam wel heel soepel aan nu. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 223 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => fysio-deel-2 ) [29] => stdClass Object ( [reportId] => 5057277 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-07-08 [photoRevision] => 0 [title] => Mijn ouders, een roadtrip en fysiotherapie [message] => De afgelopen anderhalve maand is het even stil geweest rondom mij. Op dit blog tenminste, want in mijn eigen leven had ik het behoorlijk druk. Mijn ouders arriveerden 28 mei en bleven tot de vroege ochtend van 25 juni. 4 hele weken zijn ze geweest en meestal zeggen ze "vis en gasten blijven maar 3 dagen vers", maar voor ons allemaal waren deze 4 weken veel en veel te kort. Gevoelsmatig was het amper 2 weken en wat had ik ze graag nog meer willen laten zien van ons leven nu en van het prachtige Koerdistan. Gelukkig hebben ze wel een en ander kunnen meemaken hier, zoals de Tree Planting ceremonie van Ronak op 1 juni. Ronak heeft haar school hier nu afgerond en tijdens de Tree Planting ceremonie waarin alle jongens in een zwart pak kwamen en de meisjes in een witte jurk, werd de ene na de andere herinnering van school opgehaald. Wat een feest was het! In het begin werd de zogenaamde klassenboom van 2019 in een van de tuin van school geplant. Alle leerlingen gooiden er symbolisch een schepje modder op. De rest van de avond wisselde zich af met foto's van uitjes die de klas had gemaakt, naar Maleisie, naar bestemmingen binnen Koerdistan, zoals Korek mountain waar ze hadden geskied, maar ook van liefdadigheidsprojecten naar de minder bedeelden van Koerdistan. Foto's van de leerlingen uit hun baby of peutertijd kwamen voorbij op het grote scherm. Een gedicht over het wel en wee van de klas en hun docenten werd voorgedragen door een vriendin van Ronak. Er werd Koerdisch gedanst. Kortom, het was zelfs voor mij als moeder een prachtige avond vol herinneringen en ik twijfel er niet aan dat het voor de leerlingen nog specialer is geweest. Een topavond waar iedereen met fijne gevoelens naar terug kan kijken! Hun diploma uitreiking op 20 juni was veel formeler. Het begon al bij de ingang, waar de mensen uitermate streng werden gecontroleerd. Tassen met de hand nagekeken door de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst) en door een bagagescan gehaald. Foto- en filmcamera's werden apart geregistreerd, nadat ze eerst uitelkaar werden gehaald. En het fouilleren gebeurde zo grondig dat je je in een andere situatie behoorlijk ongepast zou hebben gevoeld, maar het was allemaal nodig voor de komst van de minister-president. Omdat hij de vader is van twee van de leerlingen, werd besloten dat hij de diploma's aan alle leerlingen zou uitdelen. Wat een eer. Als herinnering hebben we nu een professionele foto waarop Ronak de hand schud van de minister-president en hij haar haar diploma overhandigt. Een prachtige afsluiter van haar schooltijd hier in Koerdistan. Op 11 juni zag ik kans met Ronak en mijn ouders naar de Gali Ali Beg waterval te gaan. De andere kinderen hadden nog school, dus nadat ik hen had weggebracht, reden wij direct door naar de waterval. Een rit van heen en terug in totaal 6 uur. We aten in een restaurantje in de buurt van Gali Ali Beg, waar de achterwand bestond uit natuurlijke watervalletjes die langs de berg naar beneden kwamen. Dit zijn van die kleine dingetjes die Koerdistan voor mij zo mooi maken. Niet alles is perfect, afgewerkt. Of eigenlijk beter: niets is perfect, maar toch komt er dan iets heel moois, onaangetast uit, zoals deze natuurlijke bergwand in het restaurant. De reis terug maakten we via het toeristische bergstadje Shaqlawa, waar je op straat kunt staan en toch op de daken van andere gebouwen kunt zien. Ik houd van het onregelmatige berglandschap. Een paar dagen later, op 15 juni, vierden we mijn vaders 66ste verjaardag en besloot ik spontaan om mijn ouders opnieuw de bergen in te brengen. Een nieuwe urenlange rit. Deze keer naar de prachtige historische bergstad Akre. Als je op een bepaalde straat rijdt, zie je de huizen van de oude binnenstad tegen de bergwand aan. Een adembenemend uitzicht! Vlak voor Akre bezochten we nog de Sepay Bjail waterval die in een oase achtige vallei ligt ongeveer een kilometer van de doorgaande weg. Ik was eigenlijk de hele waterval vergeten, tot we langs de groene bomen reden die afsteken tegen het geel verdorde landschap op de andere plekken. Enkele jaren geleden was ik met twee neven van onze kinderen en de vrouw van een van hen naar Duhok geweest en hadden we ook deze waterval bezocht. Nu met mijn ouders en Ronak besloot ik ook spontaan weer naar binnen te gaan. Een heerlijk verfrissende plek waar het koude water over onze voeten stroomde. We dronken er een kopje thee alvorens we weer verder trokken. Omdat mijn moeder al een poos last had gehad van haar rug en ik toevallig wist van een van de Asayish mannen op school dat hij ook een fysiotherapeut was, bezochten mijn moeder en ik hem in zijn praktijk. Wat hebben mijn moeder en ik gelachen tijdens die bezoeken aan hem! Mijn moeder had in Nederland ook wel een aantal keren een fysiotherapeut bezocht, maar nog nooit was ze zo in de knoop gelegd als bij hem. Op sommige momenten rolden de tranen over mijn wangen, want ja, hier is het heel normaal dat je bij de behandeling zit. Hoewel we voor mijn moeder kwamen, werd ik ook op een machine gezet. Aan het eind van mijn moeders behandeling riep hij me terug naar de behandelkamer. "Draai je om," vertelde hij me en draaide met zijn armen. Hij tilde mijn armen op om te zien hoe ver ik kon komen zonder pijn. Hij deed wat kneedwerk en rek- en strekoefeningen om vervolgens weer te testen. Pas toen besefte ik dat ik de voorgaande dagen inderdaad last had gehad van mijn linkerarm en dat ik hem niet pijnloos op mijn rug had kunnen draaien. Na deze behandeling van de fysiotherapeut was mijn pijn verdwenen. Ook het resultaat van mijn moeder was na 1 keer al duidelijk zichtbaar. Aan het begin van de twee uren durende behandeling werd er met stift een stip gezet op de zijkanten en voorkant van haar benen om aan te geven hoe ver ze kon strekken tot ze pijn kreeg. Na afloop werd er opnieuw een stip gezet. Er zat wel 10 cm verschil in de eerste en de laatste stippen. In de vroege ochtend van 25 juni hadden mijn ouders hun vlucht terug via Cairo naar Amsterdam. Omdat ze nu eenmaal niet vaak hebben gereisd en ook niet voldoende Engels spreken en ik het stiekem ook wel spannend vond dat ze de reis zelf terug moesten maken, regelde ik via een kennis dat ik hen naar de VIP hal mocht brengen. Blijkbaar was het nog best een geregel, want de kennis vertelde mij dat normaal gesproken de chauffeur die reizigers naar de VIP hal rijdt, een Koerd moet zijn. Rebaz had het dus na het indienen van een verzoek mogen doen, maar hij moest de volgende dag een toets doen en kon niet mee. Mijn kennis regelde een andere gezamenlijke kennis die het toch voor elkaar kreeg dat ik als Nederlander door mocht rijden. Ik was net met mijn ouders bij onze oppas en tuinman thuis, toen ik het verlossende telefoontje kreeg dat ik zonder problemen mijn ouders mocht brengen. Toen we evenlater terug in onze tuin stonden bij Rebaz, een neef van Rebaz en een verre neef en ze hoorden dat ikzelf via mijn eigen connecties toestemming had geregeld naar de VIP hal op het vliegveld te regelen, waren ze stomverbaasd. "Zo," lachtte de verre neef die eigenlijk ook net het verzoek voor mij (buiten mijn medeweten om) had ingediend, "volgens mij heb jij ook je eigen connecties gekregen." "Integratie," lachtte ik terug. Voor de zekerheid had ik mijn eigen paspoort meegenomen naar het vliegveld en vroeg ter plekke of ik door mocht tot aan de paspoortcontrole. Ik leverde mijn paspoort in en kreeg in ruil een bezoekerspasje. Achteraf was ik blij dit allemaal te hebben geregeld, want pas achter de controle waar ik mijn paspoort moest inleveren, is de check-in balie en vertelde de man achter de balie ons dat ze in Cairo naar een andere balie moesten om de boarding pass naar Amsterdam op te halen. In de rij voor de paspoortcontrole vroeg ik een man en vrouw die ook naar Cairo moesten of ze mijn ouders wilden helpen hun boarding pass te halen. Bij toeval bleek dit stel ook nog voor hen te zitten in het vliegtuig en hebben zij inderdaad hun woord gehouden en geholpen. Maar wat was ik blij toen ik vernam dat ze weer veilig en wel in Amsterdam waren geland. Met ons eigen gezin besloten we kort daarna een driedaagse roadtrip door Koerdistan te maken. Eerst naar Lalish, de heiligste plek ter wereld voor de Yezidi's. Ik las in een toeristenboekje over Koerdistan dat Yezidi's geloven dat dat de plek is waar de ark van Noach strandde en waar het leven opnieuw begon. De plek is zo heilig voor hen dat je vanaf een bepaald moment geen schoenen mag dragen en op blote voeten verder moet op de zongewarmde stenen. Ook op de drempels staan is taboe. De man die ons voorliep, wees ons er bij elke drempel weer op. Via een open pleintje waar de belangrijkste pauw "Malek Taus", als ik me niet vergis, in een goudkleurig hekje zat verwerkt, kwamen we terecht in een donkere ruimte met hangende kaarshouders en kleurige kleden rondom pilaren. Linksachterin was een deur die leidde naar een grote doodskist afgedekt met kleurige doeken en een brandend kaarsje op een plateautje er vlakbij. Volgens de man die met ons was meegelopen was het een erg oude doodskist met daarin een voor hen heel belangrijk persoon. Ik vermoed de stichter van het Yezidi geloof. Via deze kamer kwamen we in een ruimte dat zo donker was dat je zonder zaklamp van je telefoon niets meer kon zien. Aan de zijkant van de wand bleken tientallen stenen kruiken te zijn met daarin olijfolie. Na het bezoek aan Lalesh reden we naar een historische plek dat dateerde uit de tijd van 1600 voor Christus. Een uitgehouwen gangenstelsel in een grot. In de rivier ernaast waren jonge mannen aan het zwemmen en ik denk dat de Yezidi mannen die met ons mee waren het wat ongepast vonden dat wij als vrouwen er ook bijliepen, dus hier deden we alleen een kort bezoekje. We reden door naar Amedi. Een stadje op de berg met een adembenemend uitzicht. Sowieso dat stadje met de muur eromheen bovenop de berg te zien afsteken tegen de bergen in de verte, is al een schitterend gezicht. Ik wilde ook dolgraag even door het stadje zelf rijden en zo kwamen we na een rondje over de enige (kleine) ringweg door de stad terecht op een leeg stukje grond, waar je over het hekje direct in de afgrond kon kijken. In de tuin ernaast bleken wat vrouwen te zitten en even later zaten we met ons gezin bij de vrouwen in hun tuin met direct uitzicht op de afgrond ernaast te praten en te drinken. Nadat de heer des huizes thuiskwam, vertelde hij ons over de bombardementen van Turkije. Volgens hem zagen ze met regelmaat Turkse vliegtuigen boven de bergen waar wij op uitkeken bombarderen, omdat daar de PKK zou zitten. Een keer, niet al te lang geleden, hadden ze zelfs een bom in Amedi gegooid. Het benzinestation was geraakt, maar gelukkig was er geen brandstof aanwezig geweest. Terwijl de zon onderging, vertrokken we van Amedi. Ik had graag altijd nog Deraluk willen zien vanwege het mooie landschap daar (eigenlijk is het in dat hele gebied gewoonweg schitterend), maar ik denk dat Rebaz het veiliger vond terug te gaan. We overnachtten in een kleine bungalow in Sarsink. De volgende ochtend ontbeten we in een restaurantje in de stad en reden we naar de Enishke grot. Een grot zo groot dat er een restaurant in zit. Vervolgens reden we door naar Duhok, waar Ronak en ik met een taxi de stad ingingen. Het eerste wat me opviel, was dat de taxichauffeurs geen hogere prijzen voor ons als buitenlanders vroegen. De prijs was 3.000 dinar (ongeveer 2,10 euro) door heel Duhok en dat werd ook gevraagd voor onze rit van een kwartier naar het winkelcentrum en weer terug. In Erbil moet ik altijd moeite doen om af te dingen. De nacht brachten we door in het Kristal Hotel. De volgende ochtend reden we via Akre en de Sepay Bjail waterval terug naar huis. Een heerlijk trip vond ik het. Hoewel het maar drie dagen in beslag had genomen, had ik het gevoel wel een week te zijn weggeweest. We zouden dit echt meer moeten doen. Het enige probleem is dat als je te ver naar het zuiden gaat, je in Irak terecht komt. Of tenminste, daar gestopt zult worden door de checkpoints, ga ik vanuit. En te ver naar het noorden heb je dus de Turkse vliegtuigen die bombarderen. Gelukkig zitten er tussenin nog heel veel fantastische plekken, maar je moet ze toch weten te vinden. Inmiddels is Rebaz ook weer weg en als ik de kans krijg, dan denk ik dat ik een dezer dagen nog wel weer een reisje door Koerdistan wil maken met de kinderen. Kort nadat we terug waren gekomen, op de avond van Rebaz' vertrek, viel Shayan in de tuin en bleef hij zoveel huilen dat we besloten hem naar het ziekenhuis te brengen. We maakten een rontgenfoto van zijn linkerarm en hierop bleek dat een van de botjes inderdaad gebroken was. Rebaz belde zijn zwager op, die een arts in de privekliniek voor Shayan regelde. De dokter was blijkbaar al thuis, maar kwam terug voor Shayan en zette zijn arm, plaatste er gips omheen en maakte een nieuwe rontgenfoto ter controle. Over twee weken moet ik opnieuw voor controle met hem. En hopelijk over een maand mag het gips er weer af. Inmiddels ben ikzelf ook naar de fysiotherapeut geweest. Ik heb altijd al een zwakke rug gehad en had nog wat bijkomende probleempjes, dus een bezoek ook voor mij was wel nodig. Om 6 uur gisteravond, ik had net mijn avondeten op, besloot ik de fysiotherepeut te bellen in de hoop ergens een dezer dagen een afspraak te kunnen maken. Had ik even totaal niet verwacht dat hij zei dat hij om 8 uur dezelfde avond nog tijd had voor mij. En twee uur later stond ik al op een of andere schudmachine bij hem in de praktijk. Het volgende uur lag ik aan stroomschokjes. Niet bepaald plezierig te noemen, zeker niet als je er net aan ligt, maar daarna was het beter te verdragen. De assistente ging met een massageapparaat over mijn rug en benen. Daarna werd ik gekneed door de man zelf. Ongelooflijk hoe goed deze man is en het kost maar een schijntje in vergelijking met de Nederlandse fysiotherapeuten. Elke behandeling duurt officieel twee uur, maar het liep gisteravond ook nog een minuut of twintig uit. Hij lijkt het lichaam compleet te scannen en weet overal de problemen te benoemen, die jezelf al dan niet al hebt opgemerkt. Verbazingwekkend. Hij voelde dat het niet helemaal lekker zat bij mijn rechterduim (zal ongetwijfeld met de mobiele telefoon te maken hebben, want juist dan heb ik er wel eens last van). Hij voelde de problemen van mijn onderrug en benen, verdikkingen in mijn darmen en een onder mijn maag. "Zit er nog wel iets WEL goed van binnen?" had ik hem lachend gevraagd. "Komt goed," had hij geantwoord. Vandaag zit ik wel met wat beurse plekken, maar dat had hij al aangegeven. "Kijk me even aan," had hij vlak voor de massage al gezegd. "Jij hebt een ander probleem dan je moeder. Dus je zult wel wat pijn krijgen de komende dagen. Vind je dat geen probleem?" "Nee, hoor. Ik ben gekomen om behandeld te worden," had ik geantwoord. En eerlijk gezegd, ik vind het nog best meevallen. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 238 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => mijn-ouders-een-roadtrip-en-fysiotherapie ) ) ) [_currentItemCount:protected] => 15 [_currentItems:protected] => ArrayIterator Object ( [storage:ArrayIterator:private] => Array ( [15] => stdClass Object ( [reportId] => 5066153 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-10-24 [photoRevision] => 0 [title] => De oorlog in Syrie, rijexamens en wandelingen [message] => De afgelopen weken hebben me best aangegrepen. Laat ik daarin gewoon eerlijk zijn. Sinds de Turkse inval in Koerdisch Syrie zag ik op mijn Facebook hoofdzakelijk filmpjes, foto's en andere berichten van wat er op enkele honderden kilometers van ons af gebeurde en nog steeds voorduurt. En dat terwijl vrijwel elk land toch op de hoogte zou moeten zijn van welke offers deze mensen slechts enkele jaren geleden hebben geleverd in hun strijd tegen IS, waarin de Koerden toch wel de hoofdrol speelden. Gevoelens als onrechtvaardigheid, onbegrip, boosheid en verdriet zijn bij mij meer dan eens naar boven gekomen. Ik heb het dan ook zeker niet de hele tijd droog gehouden en het maakt me lichamelijk en geestelijk doodmoe. Op onze eigen manier worstelen we allemaal met dezelfde gevoelens. De kinderen betrek ik er niet meer in dan wat ze sowieso al meekrijgen. De oppas en de tuinman volgen het nieuws ook op de voet. Sommige avonden zit ik bij hen in hun zitkamer. We volgen het nieuws over de oorlog op de televisie en op de social media op onze telefoons. Na een aantal dagen komt het bericht via een Facebook groep van de stad Erbil dat er een stroom vluchtelingen Koerdistan-Irak is binnengekomen. Het duurt nog een paar dagen en dan zie ik gerichte akties voor de vluchtelingen op gang komen. Een arts die zich richt op het inzamelen van babymelkpoeder. Nummer 1 en 2 vertelt hij me via de telefoon als ik hem bel terwijl ik in de Shoresh supermarkt voor de rekken met babymelkpoeder sta. Ik heb geld overgestuurd gekregen van een Nederlandse vrouw die met haar Koerdische man in Nederland woont en van mijn ouders. Zelf leg ik ook wat bij. Omdat we ons allemaal machteloos voelen en toch zo graag iets willen doen. Ik laad elf blikken babymelkpoeder van nummer 1 in mijn winkelwagen en elf van nummer 2. Andere particulieren hebben gevraagd voor dekens, water en voedsel. Weer anderen voor kleding. Dus voor dit weekend ga ik tenminste ook wat zakken met kleding wegbrengen. Het is maar zo'n klein gebaar in zo'n grote hoop ellende en verdriet van deze mensen. Tegelijkertijd ben ik zo blij in een samenleving te mogen leven waar mensen om elkaar geven. Het kan natuurlijk heel goed zijn, dat de Koerden zich nog levendig en uit eigen ervaring kunnen herinneren wanneer zijzelf niet veilig waren en zijn velen van hen tijdens eerdere oorlogen zelf gevlucht voor al het geweld. Zij moeten zich ongetwijfeld nog herinneren hoe dat gevoeld heeft. De angst, het verdriet, de zorgen. De vraag of ze het allemaal zouden overleven als ze al niet naasten waren verloren. Het leven dat voor de oorlog prima op orde was, de banen die ze hadden, de spullen, de vertrouwde omgeving, hun eigen taal, cultuur,... alles dat ook zij in het verleden achter zich hebben moeten laten. Als zout op de wonde krijg ik het zo nu en dan online aan de stok met voorstanders van de Turkse inval. Ik ga er vanuit dat zij door de media een andere waarheid voorgeschoteld krijgen dan ik, want voor mij is het echt onbegrijpelijk dat je de voordelen kunt inzien van het doden van een volk, omdat ze toevallig de verkeerde afkomst hebben en in het verkeerde gebied wonen.... volgens Turkije dan. Tussendoor heb ik ook nog rijexamen voor mijn tweede onderdeel, de hellingproef. Eerst op de tiende, daarna op de tweeentwinstigste. Beide keren ga ik er heen met het idee van "Oh ja, ik had nog een rijexamen." Beide keren zak ik. Eerst drie a vier tellen wachten voor een zebrapad. Dan de hellingproef, waarbij je vier a vijf seconden stil moet staan. Dat gaat allemaal prima. Vervolgens komt er een stukje, waar je tussen de twintig en dertig kilometer per uur moet rijden en waarbij je van de eerste naar de tweede versnelling moet schakelen. Ook dat lukt wel, hoewel ik volgens mij de laatste keer net de dertig aantikte, wat dus niet mag. De eerste keer vergat ik terug te schakelen van de tweede naar de eerste. Ook een onderdeel. Blijkbaar was ik zo enthousiast dat ik eindelijk op een beetje snelheid reed, dat dat terugschakelen mij net even ontschoot. En dan is het per direct einde oefening en kun je doorrijden naar de start, waar andere examenkandidaten op de stoep van het oefenterrein staan te wachten. Officieel komt er nog een stukje fileparkeren in, wachten voor een stoplicht en het maken van een noodstop, waarbij blijkbaar een alarm in de auto afgaat, je je alarmlichten moet aanzetten en je, nadat het alarm is gestopt, nog twee seconden moet wachten voor je verder mag rijden. En ja, dat klinkt allemaal supereenvoudig, maar het gaat dus heel precies blijkbaar. Een vriend van mij met een hoge positie bij de politie vertelde me al dat hij geen zin heeft om het Koerdische rijbewijs te halen. Hij rijdt rond met een Brits rijbewijs. Als ik hem bel om te zeggen dat ik gezakt ben, begint hij te lachen: "Ik heb je gewaarschuwd. Zoals het Koerdische systeem vind je nergens ter wereld. Maar jij wilt eigenwijs zijn!" Ik lach net zo hard mee. Ik rij tenslotte al eenentwintig jaar rond, waarvan de laatste elf jaar hier in Koerdistan, dus het zal me toch wel lukken om zo'n rijexamen te moeten halen? "Zal ik wasta voor je regelen?" vraagt mijn advocaat doelend op het verkrijgen van het rijbewijs via connecties en wat extra geld. "Hoe lang heb jij er over gedaan?" stel ik als wedervraag. "Vijf keer," is zijn antwoord. "Dan mag ik nog wel drie keer proberen toch? Of dertien keer..." zeg ik lachend. Maar goed, het Koerdisch rijbewijs laat dus nog even op zich wachten. Waarschijnlijk moet ik het gewoon wat rustiger aandoen tijdens de examens. In het echte leven rijd ik ook best wel aan de vlotte kant, maar dat wordt hier natuurlijk vast niet gewaardeerd. Ondanks dat ik nu twee keer gezakt ben voor mijn Koerdische rijexamen, mag ik hier wel gewoon doorrijden op mijn Nederlandse rijbewijs. Dat is dan wel weer een pluspunt. Ook qua kosten hoef ik me geen zorgen te maken. Het nemen van een proefexamen kost me omgerekend nog geen eens 3,80 euro per keer en de examens zelf zijn blijkbaar gratis, want ik heb daar nog niets hoeven betalen. Wellicht dat het rijbewijs zelf wel weer geld kost, maar laten we eerst het examen maar eens halen. Zo nu en dan gaan de oppas en ik in de avonden stevig aan de wandel. De eerste keer lopen we naar het stuk van Mazra3a (vakantiegrond) waar de oppas nog nooit geweest is en ik ook weinig kom. "Gaan we niet verdwalen?" vraagt de oppas mij, terwijl we in het donker over de weg lopen. Links naast ons is een hoger gelegen stuk waarop een rij huizen staan. Slechts enkele huizen worden continue bewoond, de andere worden gebruikt als vakantiehuis, waar families in de weekenden of tijdens feestdagen komen of waar vrienden door de week tijd samen doorbrengen. Rechts naast ons is een afgrond van enkele meters diep. Hier en daar staat een huis in die afgrond, zodat je vanaf de weg waar wij lopen, rechtstreeks op de daken kunt kijken. Hoewel ik weinig in dit gebied ben geweest, kun je er niet verdwalen. Er is maar een smalle hoofdweg. De rest zijn zijstraatjes, waarvan in ieder geval een zo steil als een trap naar beneden gaat. Op zulke weggetjes waag ik me dus niet. Een door een herder achtergelaten ezel wordt bewaakt door een hond. Daar waar de ezel graast, ligt de hond te rusten. Het is een Koerdische herdershond, waarvan je er velen hier als straathond ziet. De oppas en ik lopen een kwartiertje door tot daar waar de toch al smalle hoofdweg overgaat in een zandweg over de onbewoonde heuvels. In de duisternis kijken we over het kale heuvellandschap dat rechts naast ons zich uitstrekt tot we niet verder kunnen zien. Geen van ons weet wat er achter de heuvels zit. Ik vermoed dat het eerste stuk erachter ook alleen maar andere heuvels zullen zijn. "Als iemand ons hier vermoordt, zullen we voorlopig niet teruggevonden worden," zegt de oppas tegen mij. "En wie moet ons hier willen vermoorden? Er is hier niemand," antwoord ik. Die avond hebben we wel onze kortste wandeling. Na een goed half uur zijn we terug. Het is gewoon als het einde van de wereld. En ondanks dat er geen mensen zijn, is het inderdaad niet zo verstandig verder de heuvels in te gaan. Ongetwijfeld zullen er dikkere slangen voorkomen, schorpioenen, ook de kameelspinnen natuurlijk. Maar voor de laatste groep ben ik niet bang meer. Een andere avond vertrekken we met ons beiden richting het dorp. Ook dan is het al donker en we hebben geen stoep waar we kunnen lopen. Meestal lopen we in de stoffige berm of op de geasfalteerde dorpsweg. Straatlampen zijn er niet. Voorzichtigheid is dus geboden. We lopen door tot aan een van de laatste straten van het dorp om vervolgens terug te keren naar huis. Een uur en tien minuten later lopen we de laatste steile heuvel op naar ons huis. De derde avondwandeling gaat richting de hoofdstraat die tussen Erbil en Massif ligt. We komen langs de achteringang van de school en groeten de man van de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst) die daar ook in de nacht het schoolterrein bewaakt. We lopen tot de hoofdstraat, zelfs nog een stukje er langs, maar hoewel het licht was toen we vertrokken, is het inmiddels donker geworden en veel te gevaarlijk om hier in de berm te lopen. Het is daar vergelijkbaar met lopen langs de snelweg in Nederland. En dan in de duisternis zonder adequate straatverlichting. We maken rechtsomkeert. De oppas moet inmiddels nodig plassen. Er zijn voldoende donkere plekken, maar ze is bang dat er ergens camera's hangen en durft niet te gaan zitten. "Misschien kunnen we de Asayish van school vragen?" bedenk ik ineens. "Is daar een wc?" "Ik heb er nog nooit een wc gezien, maar die mannen staan er altijd, dus ze zullen toch wel ergens eentje hebben, denk ik." "Zolang je maar niet zegt dat het voor mij is," waarschuwt de oppas mij. Het gevoel van schaamte om aan te geven dat je naar een wc wilt, heb ik nog niet echt. Dus ik offer me zonder problemen op. We lopen door tot school en lopen op de Asayish af. "Hebben jullie een wc waar ik naartoe mag?" vraag ik de man. In no time zijn er nog twee andere Asayish mannen en ze wijzen ons de weg langs een klein gebouwtje. Ze adviseren ons het lampje van de telefoon aan te zetten om iets te kunnen zien. Het pad is niet breder dan een kleine meter. Links staat het gebouwtje, rechts is een muur, waar takken van de bomen overheen hangen. Op de grond liggen grote rechthoekige stenen op stapafstand waar we overheen moeten lopen om achter het gebouwtje te komen. En daar aan de achterkant vinden we een apart hokje met een wc en een wasbakje erbuiten. Als we klaar zijn, nemen we hetzelfde smalle pad over de stenen onder de takken van de overhangende bomen terug naar de ingang van het schoolterrein waar de Asayish nog steeds staat te bewaken. Heel even blijven we nog praten en dan bedanken we ze en lopen verder langs de dorpsstraat. "Zullen we nog een klein stukje doorlopen tot het begin van het dorp?" vragen we elkaar. Anderhalf uur later dan we vertrokken zijn, arriveren we weer thuis. Ik moet zeggen dat de wandelingen toch helpen je hoofd een beetje leeg te maken in deze tijden. En dus zullen we voorlopig nog wel even blijven doorwandelen, wat mij betreft. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 304 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => de-oorlog-in-syrie-rijexamens-en-wandelingen ) [16] => stdClass Object ( [reportId] => 5065082 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-10-08 [photoRevision] => 0 [title] => Onrust in de regio [message] => Al een paar dagen is het onrustig in Irak vanwege de protesten in het zuiden. Internet is in ieder geval al geruime tijd afgesloten geweest daar en heel af en toe komt het dan weer even terug. Of het internet inmiddels is hersteld, weet ik ook niet, want ook ik moet het doen met wat de media vertelt. Mijn Facebook staat in ieder geval vol met vooral filmpjes van Irak. Gruwelijke filmpjes van beschietingen, traangas, opwaaiend stof door voor mij onzichtbare oorzaken (vuurwapens? handgranaten? iets anders?) waarbij je lichaamsdelen verloren ziet gaan en een chaos waarvan ik vermoed dat zelfs een "gewone" oorlogscene er gecontroleerder en minder angstaanjagend uitziet. Waar je letterlijk de paniek en adrenaline van de mensen op het scherm kunt aflezen. En dat is dieptriest. En nu Syrie. Waar Trump "zo aardig is" om Erdogan op een cruciaal moment vrij spel te geven de Koerden te verdrijven en uit te moorden. Erdogan moet natuurlijk "niet te ver gaan", maar wat verwachten we dat er gebeuren gaat als Erdogan er binnenvalt? Is 1 en 1 niet meer 2 vandaag de dag? En dan de duizenden IS-aanhangers in de kampen die al tijdenlang door Koerden worden bewaakt. Koerden hebben al langere tijd aangegeven dat de andere landen hun eigen onderdanen moeten terughalen, omdat zij de capaciteit niet hebben iedereen te berechten. Ik begreep zelfs dat ze ook niet mogen berechten, zolang Koerdistan geen erkend land is. In dat geval een aardige reden om Koerdistan onafhankelijk te maken. Hoe dan ook, iedereen kan op zijn vingers natellen dat als je mensen met hetzelfde gedachtegoed gefrustreerd bij elkaar laat zitten, zodat ze plannen kunnen smeden en hun steeds ouder wordende kinderen kunnen blijven indoctrineren, dan zijn er sowieso verdere stappen noodzakelijk. Zolang er niks gebeurt, loop je simpelweg kans dat mensen ontsnappen en onder de radar terug komen naar het westen met alle gevolgen van dien. Dat is pas eng. Desondanks vind ik het nog begrijpelijk dat er weinig animo voor is om ze terug te halen. Ik ben ook van mening dat Koerden meer ervaring hebben met terroristen dan de Europese landen. Aanvankelijk leek het mij dan ook ideaal dat de IS-aanhangers onder controle van de Koerden zouden blijven. Tot ik iets meer inzicht kreeg in het hele probleem. Sindsdien ben ik van mening dat deze mensen gecontroleerd teruggehaald worden naar hun eigen landen en aldaar worden berecht en behandeld. Helaas is gebleken dat de meeste landen niet bereid en/of niet klaar waren hen terug te nemen. Nu staat Turkije aan het hoofd van Syrie, dat vindt dat het het recht heeft Syrie binnen te vallen, de Koerden wil verdrijven en de IS-aanhangers wil overnemen. Hetzelfde Turkije waar enkele jaren geleden nog IS-strijders redelijk onbelemmerd hun weg naar Syrie vonden. Ik weet niet of de wereld hier zo blij mee moet zijn. Gelukkig zijn de meesten dat dan ook niet, voor zover ik begrijp. Maar het wordt ook niet zo erg gevreesd blijkbaar dat landen bereid zijn op te staan. Teveel nog lijken als popcornetende bioscoopbezoekers af te wachten alsof ze een spannende film zitten te kijken. Een ver van hun bed show. Dat het hier om echte mensenlevens gaat, bondgenoten van wie in de voorgaande jaren al duizenden doden en gewonden zijn gevallen om de wereld tegen IS te beschermen, dat vergeten we even voor het gemak. Zolang het maar een ver van hun bed show blijft. Laat hen vooral afwachten en kijken wat de tijd hen zal leren. Onze tuinman ziet het helemaal somber in. Hij verwacht dat na Syrie ook Koerdistan-Irak aan de beurt zal zijn. "Niet bang zijn," plaag ik hem een beetje. Hij kijkt opzij naar mij met een gezicht van "wie zegt dat ik bang ben?" Natuurlijk weet ik dat hij niet bang is. Hij en zijn vrouw hebben meer ervaring met oorlog dan ik, maar toch plaag ik even verder: "Als Turkije Koerdistan-Irak binnen valt, dan ren je net zo hard weg, zoals laatst met de brand in de meterkast toen je de heuvel oprende zonder je schoenen." Zijn vrouw lacht hardop. "Hij gaat jou ook vergeten, hoor," grap ik naar zijn vrouw, "Als je met hem mee gaat vluchten, neem dan direct een extra paar schoenen voor hem mee." Zijn vrouw ziet het al helemaal voor zich en schaterlacht door hun zitkamer waar we op matrassen op de grond zitten thee te drinken. De tuinman zelf kan de grap ook wel waarderen. Hij lacht mee. "Nee," zegt hij dan, "Ik zal vechten of sterven, maar ik vlucht niet. Onbetaald zal ik vechten voor Koerdistan." Zijn vrouw is van hetzelfde soort. Tijdens het middaguur had ik wel extra militairen en wat kleinere militaire voertuigen in de stad gezien. Gewoon voor de zekerheid bel ik met mijn tweede zwager die bij de Special Forces van de Peshmerga hoort en vraag of er iets is waar ik me ongerust over moet maken. Mijn zwager is nogal nuchter: "Voorlopig niet." Ondertussen heeft er zich in Erbil enkele dagen geleden wel op kleinere schaal een groot drama voltrokken. Ik ben bij de fysiotherapeut als de televisie in de wachtruimte het nieuws verkondigt over een Syrisch gezin met drie kinderen dat is doodgeschoten door een lokale man. De dader is sinds een dag na de vijfvoudige moord in handen van de Asayish (Koerdische Veiligheidsdienst). Zoals gebruikelijk hier in Koerdistan, als een dader van een zwaar misdrijf zoals moord of verkrachting gepakt wordt, legt hij volledig herkenbaar in beeld een verklaring af op de lokale televisiezender. Hij noemt zijn volledige naam en zegt getrouwd te zijn en vader van twee zonen en twee dochters. Zonder blikken of blozen zegt hij hoe hij "issues" had met de vader. Hij gaat niet in op de "issues". Hij vertelt over hoe hij het gezin vertelde mee te komen naar een picknick en hen met de auto bracht naar een stuk boerderijgrond. Daar haalt hij hen uit de auto, schiet eerst de vader dood, schiet vervolgens de moeder neer, die niet meteen overlijdt aan haar schotwond en daarna schiet hij de twee meisjes en de jongen dood. De moeder doodt hij uiteindelijk met een grote steen. Aandachtig luisteren de fysiotherapeut, zijn vrouw en ik naar de televisie. "Waarom?" vraag ik hen. De fysiotherapeut haalt zijn schouders op: "Omdat het een zoon van een hond is?" "Jij moet trouwens ook voorzichtig zijn. Je weet nooit wie je tegenkomt," waarschuwt de fysiotherapeut mij, "Heb je wel een nummer van Asayish?" "Ehh... nou jij bent zelf bij de Asayish, dus ik heb jouw nummer. Ik heb een nummer van de Asayish in ons dorp en die van de wijk waar onze kliniek onder valt," som ik op, "En van wat vrienden die bij Asayish werken, maar verder niet." "Zorg dat je ook het nummer van de Asayish op school krijgt," adviseert de fysiotherapeut mij. "Valt dat ook onder mijn regio dan?" "Het kan geen kwaad extra nummers te hebben." Ik denk dat het vanwege hun beroep is dat deze mensen zoveel beren op de weg zien. Tot op heden voel ik me altijd nog veiliger in Koerdistan dan in Nederland. In elk land gebeurt wel wat, maar voor zover ik zie, wordt de gemiddelde dader hier in Koerdistan in no-time gearresteerd door de Asayish. Geef ze drie dagen en ze hebben je. Geen Opsporing Verzocht programma nodig op de tv. Percentueel gezien is dan ook een enorm groot deel werkzaam bij de Asayish, politie of peshmerga. En de stad hangt zo boordevol (letterlijk duizenden) camera's dat geen hond kan ontkomen aan de ogen achter de camerabeelden. Alsof er niet genoeg drama in de regio is, hadden we thuis nog een persoonlijk probleem erbij. Ik had Nyla, onze moederpoes, laten steriliseren bij de dierenarts. De tuinman en de oppas waren het er niet echt mee eens, omdat ze het het recht van de kat vonden om zich voort te planten, maar met tien kittens in twee nestjes binnen vier maand vond ik dat ze dat recht optimaal had benut. 140.000 dinar (iets meer dan 100 euro) armer, instructies voor de bijgeleverde medicijnen, spray voor de wond en een plastic kap om de nek die moet voorkomen dat ze aan de wond gaat bijten rijker, breng ik Nyla terug naar huis. Het is een buitenkat en dus zet ik haar op de tegels in de tuin. Nog ietwat versuft komt ze rustigaan bij van de narcose. De kinderen kijken regelmatig even bij haar tot ik op een gegeven moment van Shayda hoor dat ze Nyla niet meer kan vinden. Onze tuin is best groot. Bovendien hebben we wat struikgewas en druivenboompjes aan de zijkanten waar ze zich graag onder verstopt en is ze in de afgelopen twee en een half jaar dat we haar hebben nooit langer dan twee uren ofzo uit de tuin geweest. Zij struint altijd wat rond in de buurt en is er dan weer. Ook nu ga ik er dus vanuit dat Nyla zich straks weer laat zien. Maar die avond zien we haar nog steeds niet. De tuinman en de oppas hebben al even rondgezocht in de buurt. We zijn nog niet extreem bezorgd, maar als ze ook in de nacht niet terug is, nemen onze zorgen toe. Ook in de nacht staan de tuinman en zijn vrouw regelmatig in de tuin en ik op het balkon. Toch even kijken of Nyla er al is. Maar we zien haar niet. De volgende dag ben ik vrij zeker dat er wat gebeurd moet zijn. De temperaturen overdag zijn nog steeds tussen de 35 en 37 graden en met de plastic kap om haar hals zal ze niet kunnen eten of drinken. Geen idee hoe lang een kat het uithoudt onder dergelijke omstandigheden. Als ik de kinderen naar school heb gebracht, zie ik een schaapsjongen in het veld tegenover ons huis zitten. Een Koerdische herdershond in zijn buurt. Geiten grazen tussen het geel verdorde gras iets verderop. "Heb je toevallig een wit met grijs en bruine Shirazi kat gezien?" vraag ik hem, "Ze heeft een plastic kap om haar hals." De jongen vertelt dat hij haar de avond ervoor zag lopen op het terrein van de buurman, waar een onafgebouwd huis staat. "Rond zeven uur in de avond," herinnert hij zich nog. Ik maak de tuinman wakker en vraag hem mee te komen, zodat we toch even in de tuin van de buurman kunnen kijken. Ik loop het huis binnen. De trap op naar het dak. We zoeken in elke ruimte en kijken buiten onder stenen en ander troep. De tuinman loopt de metersdiepe tuin af. Ik ga niet zo ver, omdat de grond er best schuin afloopt. Geen Nyla. We gaan terug naar onze eigen onbebouwde grond. We lopen tussen de nog altijd kleine fruitbomen en ook hier gaat de tuinman het laagste stuk grond af. Geen Nyla. Via de tussenmuur bereikt de tuinman het erf van de andere buurman, die het huis ook als vakantiehuis gebruikt. Minstens een kwartier lang doorzoekt hij zowel deze grond als die van de buurman daar weer naast. Nog steeds geen spoor van de kat. Uiteindelijk besluiten we het veld tegenover ons in te gaan. Eigenlijk hoort dat bij het huis iets hoger op de heuvel, maar afgelopen zomer kwam ineens de Asayish vergezeld met peshmerga om de hekken om te rijden. Onrechtmatig grondgebied? Geen idee, maar sindsdien liggen de hekken plat en kunnen we dus de grond betreden, hoewel we dat normaal gesproken niet doen. Het is ook niet geheel zonder risico, aangezien op deze grond dikkere slangen voorkomen. Gelukkig hebben we tenminste nog poortdeuren en een muur, zodat de slangen niet zo snel bij onze tuin kunnen komen. De dikke dan. Die passen niet onder de deur door. De kleinere wel. Maar waar we ook zoeken, we zien Nyla niet. In de auto rij ik nog een stuk naar boven. Daar is nog een deel van de vakantiegrond bebouwd, maar ik kom er zelden. Ik vraag na aan andere herdersjongens op ezels, maar ook zij hebben haar niet gezien. Een man die er woont, weet het ook niet. Nog steeds vinden we haar niet. Uit school weg rij ik langs de nieuwe rij huizen die achter onze grond worden gebouwd en vraag aan de bouwvakkers of ze onze poes hebben gezien. We controleren bij de watertank beneden waar een soort van bunker onder de grond zit en ijzeren cabines op het veld staan. Geen Nyla. Langzaam maar zeker beginnen we de hoop op te geven. Bij de oppas en de tuinman in de zitkamer op de matrassen op de grond onder het genot van een kop thee overpeinzen we de mogelijkheden. De tuinman is overtuigd dat Nyla inmiddels van de dorst moet zijn omgekomen. Zijn vrouw denkt dat mensen haar hebben meegenomen en ik ben bang dat er misschien een vos (we hebben hier woestijnvossen in de buurt) haar heeft meegesleept. Vooral dat we haar lichaam niet eens kunnen vinden, geeft onrust. "Toch doodzonde?" zeg ik tegen hen, "Eerst heb ik Blue (onze andere kat die ondertussen al maanden niet meer is thuisgekomen, maar nog steeds in het dorp rondzwerft) al naar de dierenarts gebracht om te scheren en kort daarna bleef hij weg. Nu heb ik Nyla laten steriliseren en is zij binnen een of twee uur na terugkomst ook verdwenen." "Nou, ik weet in ieder geval zeker," lacht de oppas nu tegen haar man die op die dag toevallig wat duizelig is, "dat ook al ben je duizelig, zorg dat je niet met haar (ze knikt in mijn richting) naar de dokter gaat, want dan ben jij ook binnen de kortste keren verdwenen!" "Zal ik je even naar de dokter brengen?" doe ik er nog een schepje bovenop. "Nee, nee, dank je," krabbelt de tuinman lachend terug, "Al wat gebeurt, ik ga niet met jou naar de dokter." Vanmiddag. Ik rij net richting huis en blijf met de auto even staan kijken bij een hoger gelegen stuk grond. Hier komen vaak woestijnvossen en ik vraag me af of er een mogelijkheid zou zijn voor een vosje om een hele kat mee te slepen. Nog steeds zie ik niets en rij verder naar huis. Misschien is het net vijf of tien minuten later als ik de oppas, die beneden in de keuken yaprax (gevulde groenten) bereidt voor morgen, heel hard hoor schreeuwen. Zij is panisch voor slangen en het eerste wat me nu te binnen schiet, is dat er op zijn minst een slang in onze keuken of woonkamer moet zitten. Dus ik ren snel de trap af naar de onderste verdieping. "Nyla is terug!" gilt ze nu. Dat had ik niet meer verwacht. Na drie hele nachten en bijna drie dagen in toch flinke temperaturen zo rond de 35 graden en iets erboven, komt onze moederpoes doodgemoedereerd de tuin in wandelen. Haar plastic kap nog om de nek. Ze had eigenlijk tabletjes en spray moeten hebben voor de wond, maar de wond ziet er heel mooi rustig uit. Niet vermagerd. Ze lijkt in prima conditie. "Die heeft vast al die tijd liggen slapen," constateert de tuinman en ik kan me er wel iets bij voorstellen. Ze ziet er veel te netjes nog uit voor zo'n lange tijd vermist te zijn geweest en niet hebben kunnen eten en vooral drinken. Maar goed, Nyla is er dus weer. Die gekke kat. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 325 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => onrust-in-de-regio ) [17] => stdClass Object ( [reportId] => 5064645 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-10-03 [photoRevision] => 0 [title] => Deel 1 van mijn Koerdisch rijbewijs gehaald [message] => Dat het Koerdisch rijexamen hier iets anders gaat dan in Nederland, had ik al vernomen. Na een (in mijn geval) vals bewijs van het hebben gevolgd van rijlessen te hebben gekregen (een maand of twee geleden ondertussen), moest ik eerst mijn eqama (Koerdische verblijfsvergunning) verlengen, omdat de oude al gauwachtig zou verlopen. De minimale geldigheidsduur van het eqama nodig voor het maken van een afspraak voor het rijexamen is twee maanden. Maar goed, een nieuw eqama regelen, is bij mij (met hulp van mijn advocaat) tegenwoordig een uurtje werk. Om de een of andere reden hoef ik ook geen (normaal verplichte) bloedonderzoeken meer te doen, waarvan de uitslag drie dagen op zich laat wachten. Dus ook dat eqama had ik al snel weer op zak. Vervolgens konden we een afspraak maken voor het eerste deel van het rijexamen. De nummer 8, zoals ze dat hier noemen. 1 oktober was mijn afspraak voor mijn rijexamen. Daags ervoor meld ik mij met de advocaat op dezelfde plek, zodat ik toch even een kort proefexamen bijzondere verrichtingen kan krijgen. Twee stenen hokjes staan naast het oefenterrein. We nemen plaats op de ingebouwde stenen banken met daaroverheen stukjes vloerbedekking. Na een tijdje is het mijn beurt. Een man wijst me een rij-instructeur en de bijbehorende auto. "Maar dit is een automaat," merk ik op als ik door het autoraampje kijk. "Wilde je schakel dan?" vraagt de rij-instructeur. "Als het kan." Het blijkt dat er deze dag geen schakelauto beschikbaar is. Morgen wel. Dus direct voor mijn examen kan ik alsnog komen oefenen, wordt me verteld. Eerst willen de mannen mij dan helemaal geen oefenexamen deze dag geven, omdat ik dan "in de war zou kunnen raken door de automaat, terwijl ik rijexamen moet doen in een schakelauto." "Ik raak niet in de war," antwoord ik, "laat me gewoon even oefenen, zodat ik weet hoe het traject gaat en dan morgen kom ik voor mijn examen terug om te oefenen in een schakelauto." De mannen gaan akkoord. De rij-instructeur neemt naast mij plaats en legt in Sorani-dialect uit hoe ik dit parcours moet rijden en wat er gebeurt tijdens het examen. Af en toe heb ik moeite hem te begrijpen, maar de man is geduldig en doet zijn best het me allemaal duidelijk te maken. We oefenen een 8 op het terrein, het achteruit inparkeren, stoppen voor een denkbeeldig zebrapad (alsof autombilisten hier voor zebrapaden zouden stoppen.....), de hellingproef en optrekken tot 20 kilometer per uur. Het terrein is namelijk te klein om op snelheid te rijden, dus buiten die 20 kilometer per uur, rij je vrijwel stapvoets. "Maar jij kunt wel rijden," zegt de rij-instructeur blijkbaar ietwat verbaasd. "Jazeker kan ik autorijden. Ik heb mijn rijbewijs in 1998 al gehaald." "1998!" Hij rekent in gedachten terug, "21 jaar." Ik bedank de man voor zijn tijd, betaal omgerekend iets minder dan 4 euro voor het proefexamen en vertrek. De volgende ochtend heb ik om 10 uur examen, dus ik meld me om 9 uur voor een proefexamen op het oefenterrein. Ik heb mijn dossier meegenomen. Er is nu wel een schakelauto beschikbaar en samen met een rij-instructeur oefen ik opnieuw de 8 en het achteruit inparkeren. Deze twee bijzondere verrichtingen zijn belangrijk voor het examen van vandaag. We oefenen twee keer. "Begrijp je het of wil je nog een keer oefenen?" de rij-instructeur legt de keus bij mij, "Op het examen ben je helemaal op jezelf aangewezen, want je zit dan alleen in de auto." Ik besluit dat het goed is zo, betaal weer omgerekend euro 3,85 voor mijn proefexamen en loop naar de cabines waarachter het examenterrein ligt. Ik word gefouilleerd door een vrouw in de cabine, mijn tas wordt doorzocht en mijn mobieltje ingenomen, voor ik verder mag lopen. De gebruikelijke gang van zaken op veel officiele plekken in Koerdistan. Ik heb eigenlijk geen idee waar ik naartoe moet en vraag een politieagent die ik vlak bij de ingang zie staan. Hij wijst me naar een van de achterste terreinen. Daar staan twee politiemannen bij wie ik me meld. Ik overhandig mijn dossier. De ene agent opent het dossier en doet een poging mijn naam dat in het Koerdisch is geschreven, te lezen: "Fikdje Kritdje Wenstra?" De man lacht naar zijn collega. Hij heeft vast in de gaten dat het iets anders moet zijn. Ik ben het wel gewend en verbeter hem: "Feikje Grietje Veenstra." "Schakelauto?" vraagt de agent voor de zekerheid. Ik begrijp dat het parcours ernaast voor automaten is. Auto nummer 2 wordt voor mij apart gezet door een van de agenten. Omdat ik het speciale geval weer ben, mag ik even wachten. Een paar andere kandidaten leggen de examens af en dan komt de agent terug bij mij. "Kom met mij mee," zegt hij, "Dan lopen we even het hele parcours over en leg ik uit wat de bedoeling is." Hij wijst me op de witte en gele lijnen die aan weerszijden op de rijbaan zijn geverfd. "Je mag tot aan de witte lijnen komen, maar de gele die ernaast liggen, mag je niet aanraken," vertelt de agent mij. Hij gaat verder: "Zie je deze ijzeren lijn?. Die reageert op sensoren die op de auto zitten. Dat betekent dat als je de gele lijn wel aanraakt, de sensoren afgaan." We lopen verder. "Hier in deze bocht op deze put draai je je stuur naar rechts en in de bocht daar op die put draai je hem helemaal naar links. En dit is de 8." De agent wijst mij, een beetje overbodig, want er staan pijlen op de weg, hoe ik de 8 moet rijden: "Denk eraan dat je de gele lijnen hier ook niet raakt." We lopen de 8 overdwars over. "Als er een auto bezig is met inparkeren daar, dan wacht je met je auto hier tot de andere auto vertrekt. Anders mag je doorrijden tot aan daar en dan direct inparkeren. Je moet hier blijven staan tot de stem in de auto (er zit een apparaat in die instructies geeft, maar niet reageert op jouw vragen of antwoorden) vertelt dat je mag wegrijden. Dan rijd je via deze kant naar daar, mag je uitstappen en hoor je van de stem direct op je al dan niet geslaagd bent." De agent en ik lopen terug naar het begin en de man is zo aardig de examenauto netjes voor het startpunt te plaatsen. "Wel een gordel omdoen, want in het echte leven doen we dat ook," legt de agent me uit. Ik neem plaats in de examenauto en wacht op de instructies. Ik mag rijden. Ik neem de eerste bocht, luister goed of ik al met mijn linkervoorwiel op de put ben beland waar ik mijn stuur moet draaien. Bij de tweede put zet ik voorzichtig het rechtervoorwiel op de put. Normaal gesproken zou ik niet zo hebben nagedacht bij dit soort verrichtingen, maar ik moet toegeven dat ik toch een beetje zenuwachtig ben. Ik heb dan weliswaar ruim 21 jaar mijn rijbewijs waarvan ik al ruim 11 jaar in Koerdistan rij, toch maakt de manier waarop je de verrichtingen moet uitvoeren het even wat spannender. Ik kom aan bij de 8 en voel me al wat zekerder. Zonder problemen rij ik de beide rondjes en rij door naar het inparkeervlak. "Gele lijn op de weg moet op 1 lijn zijn met mijn linkerschouder, Dan het stuur compleet naar rechts draaien, een klein stukje naar achter rijden, zodat het linkerachterwiel gelijk staat met de gele lijn in de bocht. Het gele stukje van de bocht moet nu ook net in de linkerbuitenspiegel zichtbaar zijn. Het stuur compleet naar links draaien en langzaam achteruit rijden tot de witte lijn," herhaal ik in gedachten voor mezelf alle stappen die de rij-instructeur heeft genoemd. Raar dat ik er nerveus over ben. Eigenlijk altijd parkeer ik achteruit in. Meestal heb ik daar een beter gevoel over dan vooruit inparkeren en toch.... als er niemand zit mee te kijken, is het toch wat makkelijker. Het schijnt overigens dat er letterlijk wordt meegekeken, doordat er camera's in de auto hangen. Terwijl ik een stukje achteruit rij in de bocht van het inparkeren, merk ik dat de verboden gele lijn toch iets te dichtbij mijn rechterachterwiel is. Even overweeg ik wat ik het beste kan doen. Gewoon erop vertrouwen dat ik de gele lijn niet zal raken, compleet de hele verrichting vanaf het begin herstarten of mezelf corrigeren. Ik besluit voor het laatste te gaan en corrigeer mezelf iets door een klein stukje vooruit te rijden en dan weer lichtjes bijdraaiend naar links, zodat ik zeker de lijn niet raak. Netjes tussen de lijnen sta ik nu ingeparkeerd. Ik blijf wachten tot de stem van het apparaat op het dashboard me verteld te vertrekken. Ik rij een metertje naar voren, draai het stuur weer naar rechts en verlaat zo het parcours. "Je bent geslaagd," hoor ik de stem zeggen als ik de auto aan het eind van het terrein tot stilstand breng." De politieagent, die het hele terrein al met mij had doorlopen, zegt me met hem mee naar boven te lopen. Er is daar een soort kantoortje waar je overzicht op het hele terrein hebt. Een computerprint komt uit het systeem rollen. "95 van de 100," zegt de man tegen mij, "Gefeliciteerd." Er staat wat Koerdisch schrijven onder wat ik niet begrijp, maar het belangrijkste is dat ik dit onderdeel gehaald heb. "Laat dit formulier ook ondertekenen bij het torentje hiernaast," zegt de agent. Ik loop naar de andere uitkijktoren en vraag de agent die aan het bureau zit of hij de persoon is die mijn formulier moet ondertekenen. Hij neemt mijn formulier aan en bekijkt het papier. Ergens zet hij zijn handtekening neer en zegt me dat ik nu een nieuwe afspraak bij loket nummer 10 moet maken. Ik loop naar de cabine waar mijn telefoon ligt. Een inmiddels goede vriend van mij met volop connecties in Koerdistan, heeft me daags ervoor gezegd dat ik hem moet bellen als ik geslaagd ben voor deze toets. "Heb je het niet te druk als ik je bel?" had ik hem gevraagd. "Welnee, joh. Maak je niet druk. Ik deel mijn eigen tijden in," had hij geantwoord. En dus bel ik de man, als ik weer buiten sta op het terrein met losliggende stenen. "Ik heb het gehaald. Ze willen dat ik een andere afspraak maak voor de hellingproef toets," leg ik uit. "Gefeliciteerd. Laat me even een telefoontje plegen. Ik bel je zo terug." Het duurt enkele minuten voor hij terug belt. Ik krijg instructies van hem bij wie ik me moet melden: "Bureau 1. Zeg dat ik voor jou heb gebeld." Hij noemt de naam van de persoon die op bureau 1 zit. Ik geef mijn telefoon opnieuw af in een van de cabines, wordt weer gefouilleerd, mijn tas wordt opnieuw gecontroleerd en ik kan het terrein weer op. De cijfers zijn geprint op papieren die boven verschillende plekken hangen. Het zijn Koerdische getallen, die ik wel kan lezen, maar ik zie nummer 1 niet. Ik kijk om me heen wie ik het beste om hulp kan vragen en loop op een klein groepje agenten af. "Nummer 1?" vraag ik. Een van hen wijst me een gang in. Daar aan het einde van de hal, direct naast de trap aan de linkerkant, zie ik nummer 1 op de deur geplakt. Ik klop aan en ga naar binnen. Een man met zo te zien een hoge functie op dit terrein zit achter zijn bureau. Bankstellen aan weerszijden van de kamers. "Klopt het dat ik voor jou gebeld ben?" vraagt de man mij en noemt de naam van mijn vriend. Hij reikt uit naar mijn dossier. "Ja, dat klopt." "Neem maar even plaats." De man schrijft een klein notitieblaadje vol, plakt dat op mijn dossier en geeft het dossier terug aan mij: "Ga naar de vrouw in nummer 5." Ik bedank de man en vertrek naar nummer 5. Zij schrijft een nieuwe datum voor over een dikke week voor mij in mijn dossier en stuurt me naar nummer 10. Zo'n dertig wachtenden zijn er voor mij, maar er zijn 7 loketten, zodat de wachttijd verkort wordt tot een klein half uur. Hier krijg ik een tijd passende bij de datum waarop ik terug moet komen voor de hellingproeftoets. Buiten bel ik opnieuw mijn vriend op en vertel dat mijn nieuwe afspraak na iets meer dan een week is. "Dat is heel goed. Op sommige momenten is er wel een wachtlijst van een maand of langer." "Trouwens," vraag ik hem, "Op basis waarvan wordt dat percentage berekend?" "Op basis van hoe breed je glimlach is," hoor ik de man lachen, "Koerdische agenten kunnen aan je glimlach zien hoe goed je kunt autorijden." "Fijn," besluit ik, "Dan weet ik hoe breed ik bij mijn volgende toets moet glimlachen." [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 219 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => deel-1-van-mijn-koerdisch-rijbewijs-gehaald ) [18] => stdClass Object ( [reportId] => 5064368 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-29 [photoRevision] => 0 [title] => Brand in de meterkast en een beetje bijgeloof [message] => Gisteravond. Shayan heeft me gevraagd even buiten te zitten, zodat hij mij kan laten zien hoe ver hij met zijn zelfgemaakte pijl en boog kan schieten. Ik heb net een klapstoeltje bij het zwembad opengeklapt en ben gaan zitten. Plots hoor ik een hoop herrie en een geel licht dat in de tuin tot achter het tuinhuisje schijnt. Even klinkt het voor mij alsof de tuinman zijn motor probeert te starten, maar het niet lukt. Na de tweede knal besluit ik om de hoek van het huis te kijken. Tegelijk met mij komt de oppas hun huis uitlopen. We zien een steekvlam uit de meterkast in de poortmuur komen. Nu zie ik de lampen die in huis branden flikkeren. De oppas en ik roepen tegelijk de tuinman, wat overigens een beetje overbodig is, want ook hij heeft al in de gaten dat er meer aan de hand is. Ineens is er paniek. Ik ren het huis in om de meterkasten binnen op elke verdieping uit te doen en roep Kani en Shayda naar buiten te komen. De tuinman rent op zijn blote voeten de poortdeur uit naar de electriciteitspaal hoger op de heuvel. Daar komt de hoofdstroom vandaan en hij vermoedt dat de stroom van de generator van het dorp niet op tijd is uitgegaan, toen de hoofdstroom terug kwam, waardoor er kortsluiting is ontstaan. Daar bij de electriciteitspaal zitten twee zekeringen. Even weet hij niet meer welke van ons is, dus voor de zekerheid gooit hij ze allebei uit. Inmiddels is de steekvlam veranderd in een kleinere, maar nog altijd aanwakkerende vlam. "Wat moeten we doen? Er water opgooien?" vraagt de oppas. "Lijkt mij niet," antwoord ik, "Het is een meterkast." Maar eerlijk gezegd heb ik ook even geen oplossing. Dan komt de tuinman en blaast de vlam uit. Het werkt ook nog. Zwart roet heeft het deel van de witte muur boven de meterkast gekleurd. Ook de binnenkant van het deurtje van de meterkast is zwart van het roet. Rechtsboven in de hoek zijn electriciteitskastjes met zekeringen gesmeuld door de vlammen. Een beetje beteuterd kijken we met ons allen naar de versmeulde meterkast. Kani staat naast ons: "Hoe moeten we nu onze kleren wassen? Dan kunnen we ook niet naar school morgen." "Oh, jawel, hoor," stel ik haar gerust, "Jullie schooluniformen zijn donderdag al uitgewassen." "Dan kunnen we geen eten maken," roept Shayan. "Jawel, we gaan gewoon groente eten," besluit Kani. Het is zo rond 7 uur in de avond, maar het is al donker. Daar zitten we dan. Inmiddels hebben we plaatsgenomen bovenaan het trappetje dat naar het huis van de oppas en de tuinman leidt. Geen monteur die op dit tijdstip zal komen. Op zich niet zo erg. We zijn het heus wel gewend zonder stroom te zitten, maar normaal gesproken duurt het enkele uren en nu hebben we geen idee wanneer dit gemaakt zal zijn. De tuinman belt de electricien die voorheen onze electriciteit heeft gemaakt. De man zit in Iran. Een ander telefoonnummer heeft hij even niet voor handen, zodat we maar besluiten vroeg te gaan slapen. Ik geef de tuinman en oppas een acculamp en breng de kinderen naar bed. Zelf neem ik contact op met een vriend om te vragen of we niet heel misschien iets over het hoofd hebben gezien en dat er zomaar ineens alsnog ergens brand kan uitbreken. Want het enige waar ik echt bang voor ben, is brand. Hij denkt dat het genoeg moet zijn, maar geeft toe te weinig verstand te hebben van electriciteit. "Zorg dat je een electricien ernaar laat kijken," is zijn advies. In de ochtend als ik op het werk ben voor administratie word ik gebeld door de oppas. Of ik terug kan komen, zodat ik met de tuinman spullen kan regelen voor een electricien. Ik rond mijn werk af en haal de tuinman op van huis. Samen gaan we terug naar Erbil. In de Setaqan straat waar allemaal lampen en badkamerartikelen worden verkocht, vindt hij een man die een goede electricien weet. We rijden naar de electricien zijn winkel. Eerst door de straat naast de International Terminal (busstation vanwaar bussen naar Iran vertrekken) die naast Family Mall zit. De tuinman heeft de electricien aan de telefoon. Ik rijd. Hij stuurt me een zijstraatje in aan de rechterkant. Aan het eind zien we de man staan. Ik zet de auto aan de kant van de straat. De tuinman gaat de winkel binnen. Het duurt even voor hij mij naar binnen roept. Eigenlijk heeft de electricien pas morgen tijd om een nieuwe meterkast te plaatsen, maar op aandringen van de tuinman komt hij toch na een uur al. De man neemt al zijn benodigde spullen zelf mee, dus we hoeven nergens voor te zorgen. Thuis gekomen ga ik met de oppas naar mijn schoonouders. Ons eten zit intussen al zo'n achttien uur in de vriezer zonder stroom. Hoewel een oplossing nu in zicht is, kan ik niet inschatten hoe lang het gaat duren, dus voor de zekerheid brengen we twee halve vuilniszakken met bevroren eten naar mijn schoonouders. De man die bij mijn schoonouders in huis werkt, legt onze spullen in de diepvrieskist. Mijn schoonmoeder is blij met ons bezoek. Ze praat honderduit en geeft de oppas, die ongewenst kinderloos is, een tip hoe ze zwanger kan raken. De tip is gebaseerd op bijgeloof of cultuur van oude gewoontes. Ze haalt twee kleine steentjes uit de tuin en geeft ze aan onze oppas. Voor zover ik het begrijp, moet de oppas deze steentjes in water leggen, een islamitische zin die met "Bismillah" begint uitspreken en daarna moeten zowel de oppas als haar man van het water drinken. "Het helpt echt," meent mijn schoonmoeder. Volgens haar had een echtpaar dat ongeveer anderhalf jaar geleden bij hen werkte het ook geprobeerd nadat de vrouw al drie miskramen had gehad. Sindskort hebben ze een dochtertje. Ik ben niet van het bijgeloof, hoewel sommige oude vrouwen toch nog wel eens wat nuttige informatie weten. Zo is mijn schoonmoeder degene die direct aan vrouwen ziet wanneer ze zwanger zijn. Zo had zij altijd direct in de gaten als ik zwanger was, nog voordat ik de schoonfamilie op de hoogte had gebracht. Ook zijn er nog oude vrouwen, zoals de moeder van de fysiotherapeut, die verzakte baarmoeders met de hand kunnen verplaatsen. Zelfs de fysiotherapeut zei laatst: "Waarom zouden we operaties uitvoeren (bij verzakte baarmoeders) als we nog de techniek van de oude vrouwen hebben?" Ik vind het best interessant om naar te luisteren, hoewel ik mezelf niet onder de bijgelovigen zou scharen. Maar in het geval van de tip van mijn schoonmoeder telt volgens mij: baat het niet, dan schaadt het ook niet. Hooguit dat je dan wat zand van de steentjes hebt gedronken. Op de terugweg halen we eerst de kinderen uit school, gaan langs de winkel voor wat ijsjes, cakejes en cola voor de twee electriciens die inmiddels onze meterkast aan het vervangen zijn. Tegen vijf uur in de middag is de klus geklaard en hebben we weer stroom. Tweeentwintig uur hebben we zonder stroom gezeten. Het had erger gekund. Ik had stiekem rekening gehouden met twee a drie dagen geen stroom, maar nu kan de wasmachine weer draaien, de zaklampen, telefoons en de tablets worden weer opgeladen. En ons bevroren eten in de diepvrieskist van mijn schoonouders kan morgen wel weer worden opgehaald. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 182 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => brand-in-de-meterkast-en-een-beetje-bijgeloof ) [19] => stdClass Object ( [reportId] => 5064161 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-26 [photoRevision] => 0 [title] => Ziekenhuiscontrole en een leugentje om bestwil [message] => Bijna drie jaar geleden ben ik in het Medya Diagnostic Center door een cardioloog gediagnosticeerd met mitralisklepprolaps. 8 Maand later werd die diagnose in Nederland bevestigd. Voor vele malen meer geld dan in Koerdistan had ik nu een second opinion. Eigenlijk had ik al een jaar geleden weer voor controle moeten komen, maar een dag en een jaar zijn zo voorbij, dus was het er niet van gekomen. Een week geleden bracht ik eerst mijn tweede zwager vast op de hoogte dat ik een controle wilde en dat Rebaz het op prijs stelt als er iemand van de familie mee zou gaan. Ik was blij dat mijn zwager wel wilde meekomen, want voor mij is het sowieso al lastiger uberhaupt iemand mee te nemen naar een doktersafspraak, dus als ik dan ook nog eerst iemand (zonder rijbewijs) uit Massif had moeten halen en vervolgens weer thuis had moeten brengen, had me dat zeker 40 minuten extra rijtijd gekost. Bovendien hebben mensen vaak echt wel wat beters te doen dan een beetje hun tijd in het ziekenhuis te moeten verdoen. Laten we het erop houden dat ik de drempel om iemand mee te vragen, best hoog vind. Dinsdag. Ik bel toch eindelijk het ziekenhuis maar even voor een afspraak. Ik krijg een secretaresse aan de lijn die de afspraken van de cardioloog regelt. Om 5 of 6 uur mag ik wel komen. Ze vraagt mijn naam, maar ik merk dat ze geen idee heeft hoe ze het moet schrijven, zodat ze ik haar uiteindelijk hoor zeggen: "Oke, laat maar. Is niet zo belangrijk." Ik vermoed dat ze gewoon een kruisje ofzo in plaats van mijn naam op een plek in de agenda heeft geschreven. Direct aansluitend bel ik mijn tweede zwager: "Ik heb om 5 uur een afspraak bij de cardioloog. Ga je mee?" "Vandaag? Is goed, ik kom ook." Tot zover gaat dat makkelijk. Nadat ik de kinderen van school heb thuisgebracht, vertrek ik meteen naar Erbil. Het is even na vieren, maar ik wil niet te laat komen. Zowel op Shoresh street als op de 60 meter straat is het druk. Automobilisten persen hun auto's tussen elke vrije centimeter die er nog over is. Soms moet je opletten dat de buitenspiegels niet geraakt worden. Ter hoogte van Runaki street keer ik om om via de andere kant terug te rijden richting een van de vele ziekenhuizen die Erbil rijk is: het Medya Diagnostic Center. Dit ziekenhuis heeft voor zover mij bekend het enige laboratorium in heel Irak, waarvan de resultaten internationaal erkend worden. Ik ken toevallig de manager (en zijn hele gezin) goed en hij vertelde me dat zij hun testen dagelijks ijken. De parkeerplaats is bereikbaar via de zijweg Mala Afandi, maar voor zo'n groot ziekenhuis is de parkeerplaats veel te klein. Ik rijd tot buiten het terrein en parkeer mijn auto aan de kant van de straat. Het is zo rond kwart voor 5 als ik mij meld bij de receptie. "Hoi, Feikje," groet een van de receptionistes mij. Ze is de dochter van de broer van een van Rebaz' zwagers. Ik ken haar vooral van de Newroz picknicks, waar we met de hele familie de bergen in trekken. Als ik vertel waar ik voor kom, wijst ze me naar een bureautje in de wachtkamer verderop. De meeste stoelen in de wachtruimte zijn bezet. Ik meld me bij het bureau, waar twee vrouwen en een man achter zitten en patienten helpen en telefoontjes aannemen. Een vrouw heb ik waarschijnlijk aan de lijn gehad eerder deze dag, want ze herkent me direct. "Jij hebt om 5 uur een afspraak met de cardioloog, toch?" Ik knik. "Ik heb je naam echt niet begrepen aan de telefoon," zegt ze en ik herhaal mijn naam een paar keer. De man noteert mijn naam op fonetische wijze in het Koerdische schrift. Ze wil ook direct weten waar ik vandaan kom. "Nederland," antwoord ik. Ik mag plaatsnemen in de wachtruimte. Na een poosje komt de secretaresse bij mij. Blijkbaar heeft ze mijn dossier gezocht, maar kan het niet vinden. Ik mag mee naar het bureau, waar ze een patientkaart voor mij maken. "Geboortejaar?" vraagt de man, de precieze datum is blijkbaar niet nodig. "Adres?" Ons huis heeft geen adres en komt niet verder dan "Boerderijgrond in Mala Omar. Hij noteert alleen de naam van het dorp. "Telefoonnummer?" Intussen is een andere patient naast me komen staan en knikt even goedkeurend in mijn richting. "Ja, ze spreekt goed Koerdisch, vind je niet?" merkt de middelste secretaresse op. "Zeker," zegt de patient naast mij, "Waar kom je vandaan?" "Ze komt uit Nederland," antwoordt de middelste secretaresse in mijn plaats. "Oh, het land van de bloemen," de man achter het bureautje mengt zich nu ook in het gesprek en kijkt naar mij. "Ja, dat zeggen ze," beaam ik. "Oh, kijk. Ze spreekt zelfs Bahdini," de man is nu verbaasd. "Spreek je ook Hawramani?" wil hij achtereenvolgens weten. "Nee, absoluut niet. Bahdini en Hawramani liggen mijlenver uit elkaar," lach ik. "Je bent aan de beurt nu," informeert de middelste secretaresse mij. "Hmm... ik kan nog niet. Ik wacht nog op iemand," leg ik haar uit. Zonder problemen of vragen accepteert ze mijn antwoord. Ik neem weer plaats in de wachtruimte en bel mijn zwager nog maar eens. Het blijkt dat hij nu ergens op het parkeerterrein rondrijdt, op zoek naar een plekje. Om twintig over vijf uur komt hij binnen. Hij heeft zich verslapen. Hij neemt plaats op de lege stoel naast mij. Ruim een kwartier later word ik opnieuw opgeroepen. We mogen nu op de stoelen direct voor de deur van de spreekkamer van de cardioloog zitten. Twintig voor zes is het mijn beurt. "Wil je dat ik hier blijf wachten of dat ik meekom?" vraagt mijn zwager. "Als je wilt, kun je net zo goed mee naar binnen gaan, want wat is de noodzaak van jouw komst als je alleen in de wachtruimte moet blijven zitten?" antwoord ik hem. We nemen plaats op de stoelen in de spreekkamer. Ik leg de cardioloog de reden van mijn komst uit, hij noteert wat in zijn computer en schrijft ondertussen wat op mijn nog lege behandelkaart. Ik heb mijn resultaten van onderzoeken van drie jaar geleden meegenomen en hij bladert door het mapje. Bij de laatste bladzijde staart hij onbegrijpend naar een brief. "Oh, die is van Nederland," informeer ik hem. "Dus je bent niet Koerdisch?" "Nee, ik ben Nederlands," "Van wie heb je dan Koerdisch geleerd?" Ik knik naar mijn zwager die naast me zit. Jaren geleden heeft hij ooit een periode bij ons in huis gewoond. Hij sprak destijds alleen Koerdisch (en andere talen die ik niet spreek), dus in zekere zin kan ik zeggen dat ik mede door hem Koerdisch heb geleerd. "Dat is je man?" vraagt de cardioloog "Nee, ik ben de broer van haar man," antwoordt mijn zwager. "Aha, oke." De cardioloog vraagt niet verder en wijst me naar de behandeltafel die tegen de muur recht tegenover onze stoelen staat. Hij rolt het papier dat voor de hygiene over de behandeltafel ligt verder af, zodat ik op een nieuw stuk papier kan gaan liggen. Eerst luistert hij met een stethoscoop naar mijn hart en ademhaling. Vervolgens zegt hij mij dat ik naar links naar de muur moet draaien, zodat hij een echo kan maken van mijn hart. Het fijne in Koerdistan is dat je bij dit soort onderzoeken niet helemaal je bovenlichaam hoeft te ontbloten, zoals in Nederland wel het geval is. Ik ben best preuts in dat opzicht. Misschien na ruim 24 jaar met Koerden te hebben geleefd, ben ik dan ook andere dingen gewend dan de meeste westerlingen, maar eerlijk gezegd bevalt het me beter dat de cardioloog genoegen neemt met een licht omhoog getrokken t-shirt. Mijn zwager zit ondertussen al die tijd op zijn telefoon. Sowieso is voor hem niks zichtbaar, omdat de cardioloog tussen hem en mij in staat en ik lig met mijn lichaam naar de muur gedraaid. Uiteindelijk neemt hij mijn bloeddruk op en mag ik weer plaats nemen op de stoel voor zijn bureau. De mitralisklepprolaps blijkt stabiel, maar mocht ik last hebben van symptomen, dan kunnen die bestreden worden met medicijnen. Aangezien dat volgens de cardioloog puur om symptoombestrijding gaat en dus niets doet aan enig herstel van de klepafwijking, geef ik aan geen medicijnen te willen. Bij geen klachten mag ik na een jaar voor controle terugkomen. En dat was het. Zo eenvoudig gaat dat hier. Ik betaal in totaal 50 euro voor mijn "entreeticket" en de onderzoeken die ik heb gehad. Ruim tien keer minder dan ik in Nederland kwijt was aan mijn second opinion drie jaar geleden, want ik ben onverzekerd en betaal logischerwijze dus alle medische kosten zelf. Desondanks is het toch een beetje zuur te beseffen dat de zorg in Koerdistan zoveel goedkoper kan dan in Nederland. Vandaag. De oppas en ik hebben met de vrouw van mijn oudste zwager afgesproken dat zij de oppas een bepaald Koerdisch gerecht leert koken. "Vindt je man het niet erg dat we naar hun huis gaan?" vraag ik de oppas, terwijl we al in de auto zitten op weg naar Massif. "Nee, zolang ik bij jou ben, mag ik overal alleen heen," antwoordt ze een beetje dubbelzinnig. Ik kijk opzij en lach. "Ik moet eigenlijk nog wel een brief voor Rebaz maken. Voor het werk," beken ik dan. "Oh, ga maar gewoon," zegt de oppas, "Hij weet dan toch niet dat ik alleen bij de vrouw van je zwager ben." En zo besluiten we dat ik de oppas afzet bij de vrouw van mijn zwager en ga ik eerst naar het huis van mijn tweede schoonzus om vervolgens door te rijden naar het werk. Aangezien de oppas liever niet wil dat haar man weet dat ik tussendoor ben weggeweest, vermijd ik ons huis. Pas vlak voor de school uitgaat, haal ik eerst de kinderen op en rijd dan terug naar Massif om vervolgens eerst de oppas en het inmiddels bereidde eten op te halen. Pas te laat besef ik dat het qua tijd nu niet helemaal uitkomt en dat de man van de oppas nu zou kunnen vermoeden dat ik niet de hele tijd bij zijn vrouw ben gebleven. Maar we nemen dat feit voor lief. Ik kan er toch niets meer aan veranderen. Thuis aangekomen vertrekt de oppas naar hun huis in onze tuin. In de avond besluit ik even op bezoek te gaan om wat extra brood te geven. Ik neem plaats op de dunne matras die in de zitkamer op de grond ligt. De tuinman vertelt dat het vandaag niet bepaald zijn beste dag was. Na ons vertrek was hij begonnen met het schoonmaken van de serre, toen hij erachter kwam dat op het balkon boven hem de tuinslang van de kraan was losgeraakt en water verspilde. Hij was naar boven gesneld en had in de haast de balkondeur achter zich dichtgegooid, zodat hij de volgende twee uren op het balkon had doorgebracht. Normaal gesproken had hij de sprong durven wagen naar de poortmuur, maar aangezien hij niet al te lang geleden geopereerd is, was hij bang dat dit nadelige gevolgen voor zijn wond zou hebben. En dus bleef hij wachten. Wachten op een eventuele voorbijganger op de kleine straat waaraan ons huis staat, maar er kwam niemand meer langs. Uiteindelijk had hij besloten iemand te bellen, maar de meeste mensen in zijn telefoonlijst waren afgevallen. Tot hij het nummer van een man uit de buurt had gezien en hem had gebeld. De man moest over de poortmuur klimmen om vervolgens bij ons in huis te gaan en zo de balkondeur voor de tuinman te openen. Automatisch komt het gesprek dan toch op "onze" dag en de tuinman is nog steeds naar alle waarschijnlijkheid in de veronderstelling dat zijn vrouw en ik de hele dag samen bij de vrouw van mijn zwager hebben gezeten. Of misschien vermoedt hij dan toch iets? Ik ben nooit goed geweest in liegen en ik moet mijn best doen bepaalde dingen te verzwijgen. Ik besluit vooral de oppas maar aan het woord te laten en ze vertelt over hoe zij en de vrouw van mijn zwager urenlang het gerecht hadden gemaakt. "En heb je ook meegeholpen?" de tuinman richt zich tot mij. "Nee," ik lieg niet. "Nee, wij zaten in de keuken en zij zat in de andere kamer," de oppas maakt de leugen al wat groter. Ik knik alleen even ter bevestiging. De oppas noemt nog wat details waar ik geen weet van heb en ik houd mijn mond. "Heeft de vrouw van je zwager hetzelfde eten voor haar eigen gezin gemaakt?" deze vraag van de tuinman is weer voor mij en ik heb geen idee. De oppas geeft aan van wel. "Was de oudste zoon er ook?" weer richting mij. "Oh, dat weet ik niet meer," antwoord ik nu. Zolang ik er ben geweest, heb ik geen van de kinderen gezien en de oudste is vaker buiten dan thuis, dus ik houd het vaag. "Jawel," roept de oppas nu, "Je hebt toch gezien dat hij beneden kwam en vis kwam eten?" Haar gezicht spreekt boekdelen, ze onderdrukt een lach en ik besef dat ik me versproken heb. Ik moet lachen, maar houd mijn gezicht in de plooi en zeg maar snel dat ik me ineens weer herinner dat hij er wel was. "Zie je? Ik word oud. Ik begin dingen te vergeten," geef ik nu als excuus. Beseffende dat ik heel slecht in liegen ben, besluit ik naar huis te gaan. "Ik zal de kinderen op bed brengen," zeg ik, terwijl ik opsta. De tuinman en de oppas lopen met me mee naar de deur. De oppas achter haar man. Ze lacht nog steeds breeduit om mijn verspreking eerder in de zitkamer. Ik probeer ondertussen mijn lachen in te houden. Alleen als de tuinman even een andere kant omdraait, verschijnt er nu ook een brede glimlach op mijn gezicht. Als ik hun huis verlaat, gaat de tuinman terug in hun huis, terwijl de oppas met mij meeloopt tot aan onze schuifdeur van de keuken. We beginnen te grinniken. "Sorry, ik heb me echt versproken. Ik ben echt zo slecht in liegen," lach ik naar de oppas die zelf ook staat te lachen. Op zich zou haar man er niet eens zo'n groot probleem van maken als hij de waarheid zou weten. Dat weet ik zeker. Maar aangezien IK vanmorgen weg moest, terwijl hij in de veronderstelling was dat ik zou blijven, besluit ik met haar leugentje mee te spelen. Grote kans dat ze het een dezer dagen zelf toch wel vertelt, omdat zij ook slecht is in de waarheid achterhouden. Dus ik vermoed dat als ik binnen nu en een week opnieuw op bezoek zal gaan bij de tuinman en de oppas, dat hij tegen die tijd allang en breed op de hoogte is van alles en ons dan smakelijk uit zal lachen en zal zeggen dat we zeer slechte leugenaars zijn. Ik vermoed dat het hooguit een kwestie van tijd zal zijn. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 218 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => ziekenhuiscontrole-en-een-leugentje-om-bestwil ) [20] => stdClass Object ( [reportId] => 5063503 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-18 [photoRevision] => 0 [title] => Een paar drukke dagen [message] => Na ruim twee weken te zijn weggeweest, is de tuinman er weer. In de avond zit ik even bij hem en zijn vrouw in huis thee te drinken. De tuinman vertelt over zijn belevenissen in een ziekenhuis in Iran. Hij vertelt over een man die betrapt is bij het stelen in een appartement op de vierde verdieping van een gebouw en bij de poging om te proberen te ontkomen uit het raam is gevallen. Twee gebroken benen en ziekenhuisopname tot gevolg. Nog bijkomende van de operatie ligt de tuinman op een slaapzaal en hoort hij plotseling een hoop lawaai. Een zwaargewonde bebloede man van wie het rechteroog niet meer zichtbaar is, wordt het ziekenhuis binnen gebracht. Later blijkt dat deze man een ernstig ongeluk heeft gehad. De tuinman beschrijft een grote chaos van huilende vrouwen, schreeuwende politiemannen en een man die met een mes insteekt op iemand anders. "Een gekkenhuis," geeft de tuinman hoofdschuddend aan. Ik kan het niet helpen, maar ik heb dan toch een beetje mijn twijfels over de indeling van het ziekenhuis dat spoedgevallen blijkbaar via de gang langs de slaapzalen binnen komen. "Was je niet bang?" vraag ik de tuinman, terwijl ik nog een slok van mijn thee neem. Maar dat blijkt niet het geval. Hij is natuurlijk ook wel wat gewend. Heeft wel meer in zijn leven meegemaakt dan horrorscenes in een willekeurig ziekenhuis in Iran. Zijn vrouw vertrekt haar gezicht van de pijn als ze van haar ene been op haar andere gaat zitten. Ik heb haar eerder die avond meegenomen naar de fysiotherapeut en ze heeft een nodige, maar pijnlijke massage gehad. Rond het middaguur had ik contact gehad met de fysiotherapeut en hem gevraagd voor zowel een afspraak voor mij als voor onze oppas. Ik had al 4 dagen last van een bandgevoel rondom mijn enkel, dat een wisselende pijn geeft. Voor de oppas vraag ik om een andere behandeling. "Kom om 6 uur vanavond, maar zeg tegen je oppas dat zij niet meer mag eten tot vanavond," antwoordt de man mij. Ik kijk op mijn telefoon. Half 1. Snel bel ik de oppas. Ze heeft vandaag yaprax (gevulde groenten) gemaakt en de kans is groot dat ze het eten al bijna op heeft, wat ook het geval blijkt, maar "ik laat de rest wel staan," besluit ze. Op verzoek van Rebaz neem ik ook de vrouw van mijn oudste zwager mee naar de fysiotherapeut. Of eigenlijk maakte het hem niet uit wie van de familie mee zou gaan, als we maar iemand mee zouden nemen. Ik bel eerst de oudste zoon van mijn oudste zwager. Hij heeft werk en kan niet mee. Overigens lijkt hij mij ook niet het type dat doelloos ruim twee uur bij de fysiotherapeut in de wachtkamer zou gaan zitten wachten. "Bel mijn moeder, mijn broer of zus," is zijn advies. En dus bel ik zijn moeder. Eigenlijk komt het tijdstip van de afspraak haar heel slecht uit, maar ze belooft of zelf mee te komen of een van haar kinderen te sturen. Om half 6 sta ik bij mijn oudste zwager voor de deur. Zijn vrouw doet open. Ze heeft besloten zelf mee te komen. De oppas en ik nemen plaats op de bank in de bezoekkamer en wachten tot de vrouw van mijn zwager klaar is. Twintig minuten later vertrekken we. Normaal zou ik er op dit tijdstip al zijn, want ik hou niet van te laat komen en ook de fysiotherapeut heeft wel eens patienten weggestuurd als ze te laat op hun afspraak zijn gekomen. Iets voor zessen nemen we plaats in de wachtkamer. "Straks gaat het pijn doen," jammert de oppas al bij voorbaat. "Ik denk niet dat wij daar iets van zullen vernemen," zeg ik plagend tegen de oppas. De vrouw van mijn zwager lacht. Stiekem weet ik dat het een behoorlijk gevoelige behandeling is, want ik heb zelf ook een soortgelijke massage gehad, Maar terugkrabbelen geeft ook geen resultaat en dus zal ze er gewoon doorheen moeten. We mogen tegelijk op de behandelstoelen liggen. De vrouw van mijn zwager neemt plaats in de fauteuil in de hoek van de behandelkamer. Eerst komt de vrouw van de fysiotherapeut. Ze sluit de oppas aan op elektrische plaatjes, wat de oppas direct erg gevoelig vindt. Ook niet zo raar. De eerste keer vond ik het ook veel gevoeliger. Daarna raakte ik eraan gewend en kon ik het beter verdragen. Terwijl de oppas op de behandelstoel naast mij ligt, komt de vrouw van de fysiotherapeut bij mij. "Jij had last van je enkel toch?" vraagt ze. "Ja," beaam ik, "en eigenlijk ook nog van mijn elleboog, mijn schouder en mijn rug." "Oke, een momentje. Laat me overleggen," zegt ze terwijl ze zich omdraait om de kamer uit te lopen. "Klopt het dat je alleen voor je enkel had gebeld?" vraagt ze als ze terug komt. "Ja, ik maakte me vooral zorgen om mijn enkel, dus was ik de rest even vergeten," geef ik toe. "Dan beginnen we vandaag met je enkel en je elleboog." zegt de vrouw. Ze plakt electrische plaatjes op en rond mijn enkel en ik krijg een electrische band om mijn elleboog. En daar liggen de oppas en ik dan de komende 40 minuten ongeveer. Ondertussen maken we grapjes met de vrouw van mijn zwager die eigenlijk hier en daar ook wel wat pijnklachten heeft, maar tegelijkertijd wat angstig is voor pijn tijdens de behandeling. Het feit dat de oppas best heftig reageert op de electrische plaatjes op haar buik draagt niet echt bij aan enige vorm van geruststelling daarvan. Zo nu en dan schieten we in de lach om de reactie van de oppas. Zodra het apparaatje van de oppas klaar is, haalt de vrouw van de fysiotherapeut de electrische plaatjes weer van haar buik en komt de fysiotherapeut zelf langs voor massage. Gevoelige massage van de buikstreek en gezien de reactie van de oppas; in haar geval extreem pijnlijk. Natuurlijk leef ik met haar mee, maar haar reacties zijn zo grappig dat we met regelmaat toch in de lach schieten. "Ik ga dood, dokter!" roept ze, terwijl hij flink in haar buik drukt. Ze houdt haar handen omhoog, alsof ze elk moment de man een klap kan verkopen. "Vanzelfsprekend," zegt de man heel kalm, "Daarvoor ben ik hier. Dat is mijn werk." Hij gaat rustig door met de massage, maar geeft haar zo nu en dan een kleine pauze om bij te komen. Geinteresseerd volg ik de massage, terwijl ik nog steeds aan de electrische plaatjes lig. De band om mijn elleboog is inmiddels door de vrouw verwisseld voor electrische plaatjes. "Die massage ziet er best ingewikkeld uit," zeg ik tegen de man. Ik richt me tot zijn vrouw en vraag: "Kun jij dat ook?" Zijn vrouw schudt haar hoofd, terwijl de man zegt: "Ik zou willen dat ze het ook kon, maar deze massages mag je niet zomaar uitvoeren. Er zit een risico aan vast." Hij loopt even weg bij de behandelstoel waar de oppas op ligt en gaat bij een van de posters staan die aan de wand hangen. "Kijk," zegt hij en wijst naar een afbeelding van een mens waar de bloedvaten goed zichtbaar zijn. "Als ik hier en hier tegelijkertijd teveel druk, kan dit bloedvat openspringen, zodat de toevoer van het bloed naar het hart onmiddellijk stopgezet wordt. Met de dood tot gevolg." Oke, ik ben onder de indruk en besef me dat ik in de voorgaande behandelingen bij hem tot 4 keer toe een potentieel dodelijke massage heb gehad. Maar fijn. De man gaat verder met de massage. Deze pas gemaakte opmerking werkt niet direct geruststellend op de oppas. Ik richt me tot de vrouw van mijn zwager: "En... wanneer ga jij deze massage laten doen?" De vrouw van mijn zwager twijfelt: "Het ziet er echt pijnlijk uit. Ik weet niet of ik durf." "Iedereen ervaart elke behandeling toch anders," stel ik haar gerust, "Bij mij deed het wel pijn, maar zo te zien minder pijn dan bij de oppas." Als de man klaar is met de oppas, ben ik aan de beurt. Eerst onderzoekt hij mijn enkel. "Er zit weer wat vocht in," constateert hij en drukt op bepaalde plekken op mijn voet en enkel. Een plekje voelt aan als een scherpe pijn als hij erop drukt. "Dokter, je weet wel dat het daar pijn doet, toch?" waarschuw ik. "Ja, hoor, maar dat geeft niet," is zijn antwoord. Hij drukt nog even rustig door. Ik schiet in de lach. "Zij is echt raar, he?" hij richt zich nu tot de vrouw van mijn zwager, "Heeft ze pijn, gaat ze lachen." Hij doet wat trekoefeningen aan mijn voet, met een soort zenuwschok die door het been trekt tot gevolg. Mijn arm krijgt ook een massage. Niet bepaald zachthandig, zodat ik er de volgende dag wat spierpijn aan overhoud. De volgende dag heb ik rond 10 uur afgesproken met de tuinman. De grasmaaier is kapot, we hebben een nieuwe douchekop nodig voor de badkamer beneden, een nieuw kraantje bij de wc in de badkamer boven en de zwembadchemicalien zijn op. De eerste 3 taken zijn eenvoudig. Zonder al te veel moeite vinden we de plek waar de grasmaaier gemaakt kan worden en iets verderop koopt de tuinman de badkamerbenodigdheden. Ik blijf in de auto wachten. Het zijn van die echte mannenplekken. Als vrouw zijnde kan ik er wel rondlopen, maar het geeft extra bekijks en daar heb ik geen zin in. Na zo'n anderhalf uur a twee uur rondrijden, zoeken we de winkel met schoonmaakmiddelen voor het zwembad. We hebben geen adres van de winkel, zoals zoveel plekken in Koerdistan niet een volledig adres hebben. "Was het niet aan de 100 meter straat?" vraag ik de tuinman. De tuinman heeft geen idee. We rijden de 100 meter straat door. En die is lang. De 100 meter straat is evenals de 60 meter straat en de 120 meter straat een van de rondwegen rondom de oorspronkelijke eeuwenoude binnenstad. Overigens is de 150 meter straat momenteel in aanbouw. Er zijn ook nog een 30 meter straat en een 40 meter straat, maar zelfs ik weet niet goed waar die zijn. We vinden een winkel niet ver van Family Mall, maar hun produkten zijn pas de volgende dag leverbaar. Al dan niet aan huis. We zoeken verder. Uiteindelijk vraag ik Rebaz naar de lokatie van de andere winkel. Hij noemt de 60 meter straat, maar vergist zich in de buurt en dus besluiten we terug te keren, tot de tuinman een laatste poging onderneemt en navraag doet bij winkels met bouwmaterialen aan Koye straat. Ze wijzen hem de winkel op de hoek van de straat. Hemelsbreed niet zo ver, maar het is een eenbaansweg en dus rijden we een behoorlijk stuk door om veel verderop te keren. Inmiddels ben ik zo gaar als een pakje boter. Heb ondertussen bijna 4 uur in de auto gereden en niet gelopen. Stiekem twijfel ik of ik nog wel naar de laatste winkel wil, maar besluit toch heen te gaan. Terwijl de tuinman de winkel ingaat, stap ik even uit de auto op de kleine parkeerplek naast de winkel. Mijn t-shirt voelt klam aan van het zweet, terwijl ik mijn benen strek. "Ik ben echt kapot en helemaal stijf geworden van het zitten in de auto," klaag ik als de tuinman terug is. De tuinman kan zelf geen auto rijden, dus van plek wisselen heeft ook geen zin. Alhoewel hij zelf van mening is dat hij redelijk kan rijden, maar slechts het rijbewijs nog mist. "Als ik alleen het rijbewijs maar regel, dan leer ik daarna wel autorijden," hoor ik hem zeggen als we weer rijden. Ik draai mijn hoofd naar hem om: "Is dat niet een beetje de omgekeerde volgorde? Hoor je niet eerst te leren rijden en dan je rijbewijs te halen?" De tuinman lacht. Hij gooit er nog een erg cru grapje achteraan, maar ik ben het van hem gewend en lach mee. Het is iets na tweeen als we thuis zijn. Ik warm de yaprax van de dag ervoor op en eet snel alvorens weer in de auto naar school te stappen. Shayda heeft me in Erbil gebeld vanuit de kliniek van de schoolverpleegkundigen, dat ze buikpijn heeft en eerder naar huis wil. "Shayda's moeder?" vraagt de verpleegkundige als ik de kliniek instap. Ze kennen me al. Ik knik. De andere verpleegkundige belt de supervisor van Shayda's jaar. De supervisor adviseert om Shayda pas na het lesuur mee te nemen in verband met voorbereidingen op toetsen. Ik ga akkoord en loop naar het kleutergebouw waar ook de eerste klassers in zitten. Het is nog geen tijd en de deur is nog dicht. Steeds meer ouders verzamelen zich voor de deur. De mannen wat meer aan de linkerkant, de vrouwen wat meer rechts. Het is geen standaard. Gewoon toeval. Na 12 jaar de kinderen dagelijks van en naar school te hebben gebracht, ben ik een bekend verschijnsel geworden op het schoolplein en sommigen groet ik dagelijks, maar spreek verder nooit met de mannen. Ik ben dan ook best verbaasd als een van de mannen uit het groepje op mij af komt lopen. "Spreek je al een beetje Koerdisch?" begint hij het gesprek. "Jawel, hoor," antwoord ik. "Je bent toch dokter?" vraagt hij. "Mondhygienist," verbeter ik hem, "Ik behandel tandvleesinfecties. Hij vertelt over iemand die een flinke ontsteking aan zijn tandvlees heeft gehad, maar inmiddels behandeld is. Hij vraagt naar onze kliniek, maar ik vertel hem dat ik momenteel niet kan werken, omdat Rebaz de behandelstoelen en wat andere noodzakelijke apparaten in de kliniek heeft verkocht. "Waar woon je eigenlijk?" wil hij weten. "Hier achter school," antwoord ik, "Op Mazra3a Mala Omar." Hij blijkt voorheen ook een stuk grond daar te hebben verkocht en inmiddels woont hij in Massif. "Ik zie jou ook geregeld in Massif," vertelt hij nu, "Ik toeter altijd naar je. Niet gemerkt?" "Eerlijk gezegd herken ik nooit andere auto's en valt getoeter me ook lang niet altijd op," biecht ik op. "Jij rijdt best wel snel," zegt de man. Ik weet niet of ik het als een compliment of als een belediging moet opvatten als mijn rijgedrag opvalt tussen het rijgedrag van de Koerden, maar ik moet toegeven dat ik inderdaad best wel stevig doorrijd. "Kom anders eens op bezoek. Bij ons thuis." nodigt hij me uit. Ik bedank de man vriendelijk. Niet van plan zijn uitnodiging letterlijk te nemen. Inmiddels gaat de schoolbel en de man laat mij voorgaan. Ik haal Kani uit haar klas, loop terug het schoolplein op en haal Shayan op. Shayda heeft het laatste uur vrij, maar mag het schoolplein alsnog niet verlaten zonder een papier voor de Asayish (Veiligheidsdienst). Ik regel toestemming van de schoolverpleegkundigen en haal de toestemmingsformulieren bij de receptie. Uiteindelijk verlaten we het schoolplein een kwartier eerder dan de laatste schoolbel. Ik geef beide toestemmingsformulieren aan de Asayish van het begin van het schoolplein. Eentje houdt hij zelf en op de achterkant van de andere schrijft hij wat extra's, dat als tweede toestemming geldt voor de Asayish die beneden aan de heuvell bij de uitgang van de schoolparkeerplaats staat. Als we later in de middag inmiddels weer thuis zijn en ik wat ben uitgerust van de lange rit door Erbil in de ochtend, besluit ik toch nog even een bezoek aan mijn jongste schoonzus te brengen. Een paar dagen eerder is ze van Turkije terug gekomen, waar ze geopereerd is. Zoals gebruikelijk in Koerdistan als je iemand bezoekt die ziek of geopereerd is, ga ik eerst langs de banketbakker om wat cakejes voor mijn schoonzus te kopen. Ik heb net de cakejes bij de kassa betaald als de man die me eerder op school aansprak, de banketbakkerij binnen komt lopen. Hij biedt alsnog aan de cakejes voor mij te betalen, maar ik bedank vriendelijk. Als ik aankom bij mijn schoonzus, zitten er twee vrouwen en een klein jongetje al in de bezoekkamer. Ik ken de vrouwen niet echt en zij kennen mij ook maar vaag. Natuurlijk vragen ze mijn schoonzusje wie ik ben, maar ergens halverwege het gesprek komt de ene vrouw er achter dat ik de vrouw van Rebaz ben. "Oh, sorry, ik had het helemaal verkeerd begrepen," zegt ze dan. "Hoe had jij het dan begrepen?" vraagt mijn schoonzus haar nu. "Ik dacht dat ze bij Rebaz in de huishouding werkt." Mijn schoonzus kijkt mij aan en we beginnen te lachen. De vrouw verontschuldigt zich meteen: "Sorry, ik had dat echt helemaal fout begrepen." In haar ogen had ze me nu vast heel erg beledigd, maar ik kan er de humor wel van inzien. "Ach, in zekere zin klopt het toch ook? Ik werk ook wel in de huishouding, maar ik krijg er alleen niet voor betaalt," antwoord ik. Mijn schoonzusje en de beide vrouwen beginnen te lachen. Niet veel later vertrekken de vrouwen en het jongetje weer en al snel komen mijn oudste schoonzus, haar man en hun inwonende schoonmaakster uit Indonesie binnen. De schoonmaakster spreekt een mengeling van matig Engels, wat Arabisch dat geen van ons begrijpt (ze heeft voorheen ook in Dubai gewerkt), een paar woorden Koerdiisch en haar eigen taal uit Indonesie. De man van mijn oudste schoonzus is in een ver verleden in Iran ambulancebroeder geweest en spreekt wat Engels. In de kamer wisselt het continu tussen de talen die gesproken worden: dan weer Engels, dan weer Koerdisch. Ze gooit ook wat Arabische woorden erdoor. Zo nu en dan vertaal ik of de man van mijn schoonzus wat de schoonmaakster te zeggen heeft. Ze houdt hele verhalen over haar man die nog in Indonesie woont, haar volwassen zoon en haar kleinkind. Uiteindelijk vertrekken we tergelijkertijd weer. Nu ik toch buiten ben, bel ik snel Rebaz' neef. "Ben je thuis of ga je naar buiten?" "We zijn thuis en gaan ook niet weg." "Dan kom ik even langs, want ik ben nog steeds niet geweest." Het is de gewoonte dat je na het overlijden van iemand in huis, de nabestaanden bezoekt tot ruim na de drie dagen durende rouwdienst (voor Sorani-Koerden duurt het bij mijn weten tegenwoordig twee dagen). Ik ben er nog steeds niet langs geweest. Wel al die tijd het plan gehad te gaan, maar het kwam er niet van, dus vanavond wil ik in een keer door. De neef staat al buiten hun poortdeur als ik aan kom rijden. We geven elkaar de hand en hij neemt me mee naar binnen. Twee zussen en wat andere naaste familie van hem, van wie ik niet exact weet in welke relatie ze tot hem staan, zijn er ook. De ene zus woont samen met haar broer in dit huis. Zij en een andere vrouw zijn bezig in de keuken eten te maken. Ik groet iedereen en neem plaats op een van de bruine driezitsbanken die langs de linkermuur van de kamer staat. Ik weet eigenlijk nooit zo goed wat te zeggen in dit soort situaties, maar het is vooral het bezoek dat telt. Ik vraag hoe het met hen gaat en al snel gaat het gesprek over in alledaagse dingen. Deze neef behoort ook tot degenen bij wie ik altijd terecht kan als ik wat nodig heb en hij vraagt me voor de zekerheid of mijn auto nog steeds zonder problemen is. Rond tien over zeven besluit ik te vertrekken. Ik wil de kinderen rond acht uur op bed kunnen doen, dus ik stap op. Natuurlijk vragen ze of ik wat wil eten, maar ik sla het aanbod af. Ik ben blij dat ik mijn taken eerst weer heb volbracht. Op wat administratie na, werk ik momenteel niet meer, maar het leven in de Koerdische gemeenschap levert je ook zo een halve dagtaak op. Maar ben niet ondankbaar, want het is heel fijn leven in deze maatschappij en levert je ook zoveel meer op. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 205 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => een-paar-drukke-dagen ) [21] => stdClass Object ( [reportId] => 5063103 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-12 [photoRevision] => 0 [title] => Hoe een bezoek aan de KNO verrassend kan zijn [message] => Het verrassende effect in Koerdistan. Ik moet eerlijk zeggen dat als ik niet oplet, het me al bijna niet meer opvalt. Toch probeer ik nog met regelmaat met westerse ogen te kijken naar het leven hier en zie dan prachtige pure situaties zich voor mijn ogen ontvouwen. Om even weer een voorbeeld te geven: Kani heeft geklaagd over wat vage pijn bij haar oren en ik besluit haar mee te nemen naar de KNO-arts waar ik kortgeleden nog voor mijzelf ben geweest. De arts werkt in de avond vanaf 6 uur. Zelf heb ik nog 2 patienten na schooltijd, moet ik mijn oudste zwager vragen Kani naar de praktijk te brengen, zodat ik vanuit mijn werk direct door kan naar de KNO-arts. Ik ben even vergeten op welke verdieping van de kliniek ik moet zijn en de Koerdische lijst met namen van doktoren die naast de lift hangt, gaat me teveel tijd kosten te ontcijferen. Ik schiet een man aan die met zijn zoontje ook vlakbij de lift staat te wachten. Hij zoekt de naam van de KNO-arts op. “Verdieping twee,” antwoordt hij. De wachtruimte op de tweede verdieping zit bomvol. Hier gaat het op nummer en niet op afspraak. Ik meld ons aan bij de receptionist die in het kamertje ernaast achter een houten bureau zit. Hij schrijft Kani’s naam en dossiernummer op een klein stevig papiertje, niet groter dan een visitekaartje. Volgens de receptionist zijn er zeven wachtenden voor mij. “Een half uurtje wachttijd,” schat hij in. Ik vraag me af hoe een arts zeven patienten in een half uurtje gaat wegwerken. Ondertussen tekst ik de bevriende chirurg die in dezelfde kliniek werkt. Hij heeft mij een maand of twee a drie eerder met de KNO arts in contact gebracht en me eerder die avond het telefoonnummer van de KNO-arts weer gegeven. De chirurg vraagt of ik langskom in zijn behandelkamer. Ik vraag de receptionist of hij mij kan bellen als we aan de beurt zijn, omdat ik naar de derde verdieping ga en hij gaat akkoord. “Oh, je gaat naar dokter (hij noemt de voornaam van de chirurg)?” Blijkbaar kent hij me nog van mijn vorige bezoek toen de chirurg met mij mee kwam naar de KNO-arts. Samen met Kani loop ik de trap op naar de derde verdieping en meld me bij de receptionist. We mogen doorlopen en nemen plaats op de vaalrode bank in de behandelkamer van de chirurg. Kani, zo spontaan als ze is, voelt zich meteen vrij om alles even te onderzoeken. De chirurg geeft haar twee kleine autootjes om mee te spelen. Hij biedt ons chocolaatjes en water aan. Ondertussen vertelt hij in geuren en kleuren over een operatie die hij heeft gedaan bij een patient. Ik krijg beeldmateriaal te zien van hem en twee collega chirurgen die, kijkend naar een beeldscherm in de operatiekamer, een soort schaar, een laserapparaat en een camera, allemaal verbonden aan een lange dunne metalen staaf, die door drie verschillende gaten in de buik van de patient zijn gestopt, besturen en zo de operatie uitvoeren. Heel interessant en geavanceerd allemaal. “De receptioniste van de gyneacoloog heeft biryani (rijst met walnoten, amandelen, vermicelli en rozijnen) meegenomen vandaag. We gaan straks even wat mee eten,” onderbreekt de chirurg zijn operatieverhaal. En een paar minuten later lopen we richting een heel klein kamertje naast de hal, waar een tafel in staat en zeven kleine stoelen om heen staan. Er is vrijwel geen ruimte meer over. Ik neem plaats op de stoel direct achter de deur. Twee mannen, waaronder de chirurg, en drie andere vrouwen nemen ook aan tafel plaats. De chirurg stelt mij voor als een Barzani. Ik begrijp nog steeds niet altijd wanneer mensen de eigen stam of de overkoepelende stam gebruiken. Zelf noem ik altijd de Mzuri stam. De chirurg is Barzinji, heeft hij me net in zijn behandelkamer verteld. Compleet met de geschiedenis van waar de Barzinji vandaan komen en hoe ze aan hun naam komen, namelijk dat de twee religieuze mannen (de oorspronkelijke stamoudsten) die broers waren hun huizen hadden gebouwd tegenover (bar in het Koerdisch) de huizen met een puntdak (zind) en dus werden zij Barzinji genoemd. Biryani en drie verschillende soorten salades, die er allemaal even lekker uitzien, staan uitgestald op de tafel. Iedereen schept een portie voor zichzelf op. Ik moet zeggen dat het een van de lekkerste biryani is dat ik ooit heb gegeten. Ook de auberginesalade is verrukkelijk. Ik vergeet bijna hoe absurd het eigenlijk is dat je komt voor de KNO-arts en dan tijdens het wachten belandt bij een andere chirurg en zijn collega's aan tafel. Na het eten lopen we terug naar de behandelkamer van de chirurg. Hij heeft nog een patient en ik vraag of ik misschien even buiten de behandelkamer zal wachten. "Welnee, neem gewoon weer plaats." Hij wijst weer naar de vaalrode bank. De jongeman neemt plaats tegenover de chirurg aan het bureau. Hij heeft een vergrootte schildklier, zo blijkt. De chirurg geeft de man wat water te drinken en kijkt tegelijkertijd hoe de schildklier zich in de hals beweegt. "Kijk," richt de chirurg zich nu naar mij, "Hier zie je duidelijk hoe sterk vergroot de schildklier is." Ik kan niet anders dan het beamen. Me tegelijkertijd weer beseffende dat ik in Nederland niet zo snel (lees: nooit) in een situatie zou belanden dat ik samen met een mij totaal onbekende patient in de behandelkamer zou zitten en de chirurg me ook nog eens bij de casus betrekt. Nu is het overigens wel even grappig tussendoor te vertellen dat zoiets me vaker is overkomen en zelfs in iets extremere vorm. Zo was ik een poos geleden bij de fysiotherapeut met Shayan. Nadat Shayan zijn behandeling klaar was, ging hij spelen met de zoon van de fysiotherapeut en zat ik nog met de fysiotherapeut, zijn vrouw (de assistente) en een patiente in de behandelkamer. De patiente moest bepaalde oefeningen doen thuis, maar daarvoor had ze haar man nodig, omdat ze haar benen niet zo goed kon optrekken. Hup, man werd erbij gehaald en mocht voordoen wat hij thuis bij zijn vrouw deed. Hij drukte de benen van de vrouw in positie en gooide haar ene been omhoog, terwijl hij tegen de benen van zijn vrouw drukte. Nu heb ik dezelfde oefeningen thuis en zag al dat het niet helemaal ging zoals het hoorde, maar goed.... ik bemoei me niet. De fysiotherapeut begint te glimlachen, terwijl hij de man en vrouw bezig ziet en draait zich om naar mij, terwijl hij zijn hoofd schudt. Gauw loopt hij naar de man en zijn vrouw en waarschuwt: "Als je dit been compleet omhoog gooit en tegen de kuit drukt, kun je de zenuw hier beschadigen." De man beweert dat de vrouw van de fysiotherapeut het zo heeft voorgedaan. De vrouw van de fysiotherapeut die net even de kamer uit was, heeft het verhaal niet meegekregen en mag eerst even voordoen wat ze gedaan heeft. De vrouw drukt de benen in positie (met het onderbeen gewoon omlaag). Geduldig doet de fysiotherapeut het nog eens voor. Nu mag de man zelf weer proberen. Vanaf een afstandje en zittend op mijn stoel observeer ik het hele gebeuren. De fysiotherapeut drukt nu weer de vrouw in positie. Dan plots draait hij zich naar mij om en zegt: "Kom jij ook maar even hier. Kun je ook even drukken en laat mij zien hoe hij de benen van de patient in positie drukt. Nu is het mijn beurt. Blijkbaar. Ik wist eigenlijk eerlijk gezegd niet eens dat ik aan de beurt zou komen, maar voor ik het weet, sta ik met de voet van de patiente tegen mijn benen geklemd haar knie opzij te drukken. Oke, ik ben nog zeker geen fysiotherapeute, maar het is absurd grappig te bedenken dat de mogelijkheid bestaat dat ik als vreemde zo even met de behandeling mee kan doen. Nu even weer terug naar de chirurg en zijn patient met de vergrootte schildklier. Ik hoor de chirurg zeggen: "Bereid je maar vast voor op de operatie." De patient knikt even bedenkelijk en vraagt dan: "Wanneer dokter? Morgen?" "Hmmm..." de chirurg, die inmiddels weer plaats heeft genomen achter zijn bureau trommelt even met zijn vingers op de tafel, "Morgen? Ja, dat moet wel lukken." Daarna volgt een gesprek over de kosten van de operatie, tot hoe laat de patient mag eten, hoe laat de operatie zal zijn en in welk ziekenhuis. Al die tijd zit ik gewoon nog op de vaalrode bank ernaast. Uiteindelijk is het ruim een uur later dan mijn eerste binnenkomst bij de receptie van de KNO-arts, dus voor de zekerheid bel ik de receptionist zelf ook even. Nee, hij was me nog niet vergeten. Over ongeveer twintig minuten zijn we aan de beurt. Een paar minuten later bedank ik de chirurg voor zijn tijd en vertrek weer naar een verdieping lager. Er zitten nog zo'n zes mensen in de wachtruimte, maar gezien het feit dat ze in drie groepjes verdeeld zitten, ga ik ervan uit dat het om drie patienten gaat. Opnieuw meld ik me bij de receptionist van de KNO-arts. Ik mag plaatsnemen op de twee stoelen die in zijn kamertje tegen de wand staan, wat inhoudt dat wij hierna aan de beurt zijn. Overigens blijkt er gelukkig niets geks met Kani's oren aan de hand te zijn. Hooguit een beetje viezigheid waarschijnlijk door het zwemmen. Trommelvliezen zijn nog allemaal mooi intact. Ikzelf ben altijd extra alert op oorproblemen, juist omdat ikzelf als kind cholesteatoom heb gehad en hoewel dat vrij zeldzaam is en in theorie bij mijn weten niet erfelijk, maar het in familiaire lijn wel vaker gezien wordt. De KNO-arts heeft overigens diezelfde ochtend nog een cholesteatoom operatie gehad, krijg ik van hem te horen. Ik ben weer gerustgesteld. Ik krijg nog een receptje mee voor Kani, dat ik beneden bij de apotheek kan halen. 9 uur in de avond. Mijn bijzondere dag zit er weer op. Ik heb me weer heerlijk lopen verbazen over de gang van zaken, die in Koerdistan volkomen normaal zijn, maar wat me in Nederland nooit zou gebeuren. [vip] => [userRegistrationDate] => 2008-06-08 17:39:53 [totalVisitorCount] => 369735 [pictureCount] => 0 [visitorCount] => 240 [author] => Feikje Veenstra [cityName] => Erbil [travelId] => 147375 [travelTitle] => Mijn leven in Koerdistan-Irak [travelTitleSlugified] => mijn-leven-in-koerdistan-irak [dateDepart] => 2008-06-14 [dateReturn] => 2079-04-03 [showDate] => yes [goalId] => 10 [goalName] => Emigreren [countryName] => Irak [countryIsoCode] => iq [imageLink640x480] => https://loremflickr.com/g/640/480/irak,erbil [imageLink50x50] => https://cdn.easyapps.nl/users/000/000/000/000/147/375_50x50.jpg?r=0 [titleSlugified] => hoe-een-bezoek-aan-de-kno-verrassend-kan-zijn ) [22] => stdClass Object ( [reportId] => 5062519 [userId] => 147375 [countryId] => 90 [username] => feikjeveenstra [datePublication] => 2019-09-04 [photoRevision] => 0 [title] => De eerste schoolweek van het nieuwe schooljaar [message] => "Grade 1, here we come!" roept Kani als ze haar eerste schooldag aan mijn hand het schoolplein oploopt. Shayda is de dag ervoor al begonnen in Grade 10A (4de klas middelbaar onderwijs). High School. Shayan zit nu in Grade 4C (groep 6) en Kani dus in Grade 1F (groep 3). Hoe dramatisch het afgelopen schooljaar voor Kani begon met huilen, schreeuwen, onder de tafel verstoppen, wegrennen uit de klas en dergelijke, zo veel zin heeft ze er nu in. Nu de zomervakantie is afgelopen voor de International School of Choueifat hier in Erbil (Khanzad regio), begint de routine van het dagelijkse leven er ook weer in te komen. Eergisteravond had de fysiotherapeut mij nog gewezen op mijn autoband die wat weinig lucht had en dus besluit ik voor school uitgaat, toch maar even langs de kleine garage aan de overkant van de Pirmamstreet te gaan. Sinds we deze auto hebben, hadden we vooral de auto onder controle bij de Ssangyong dealer in Erbil, waardoor er inmiddels al enkele maanden zijn verstreken dat ik deze garage voor het laatst heb bezocht. "Hoe lang ben je terug van Nederland?" vraagt de garagehouder mij. Hij is waarschijnlijk in de veronderstelling dat we al die maanden weg zijn geweest, maar ik laat hem maar even in die waan. "Ik ben een week of 2 a 3 geleden terug gekomen," vertel ik naar waarheid. "En mamosta?" Koerden zijn doorgaans heel respectvol in het aanspreken van mensen. Hoewel ze bij mijn weten geen u-vorm gebruiken, spreken ze wel vriend als vijand aan met algemene aanspreekv